Το «κρυμμένο» clawback και ο κίνδυνος για τα 150 εκατ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης
Και αυτό, γιατί ενώ η συνολική επιβάρυνση των εταιρειών αυξάνεται, ενδέχεται «λογιστικά» το clawback να εμφανιστεί μικρότερο, επιτυγχάνοντας το στόχο που έχει τεθεί, με συνέπεια να μην ενεργοποιηθεί η ρήτρα συνυπευθυνότητας.
Υπενθυμίζεται ότι ο προηγούμενος υπουργός Υγείας, Θάνος Πλεύρης είχε αποφασίσει να «ενισχύσει» έμμεσα τον προϋπολογισμό του φαρμάκου, αξιοποιώντας εκ των προτέρων χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης. Η σχετική τροπολογία που ψηφίστηκε από τη Βουλή τον Μάρτιο του 2023, προέβλεπε ότι «στην περίπτωση που το συνολικό ύψος της αυτόματης επιστροφής (clawback) της φαρμακευτικής δαπάνης, της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης των φαρμακείων του Ε.Ο.Π.Υ.Υ., καθώς και της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης των νοσοκομείων του Ε.Σ.Υ. και του ΓΝΘ Παπαγεωργίου για το έτος 2023 παρουσιάσει, με βάση τα απολογιστικά στοιχεία, αύξηση σε σχέση με το συνολικό ύψος της αυτόματης επιστροφής (clawback) της αντίστοιχης δαπάνης του έτους 2020, τα ετήσια συνολικά όρια της φαρμακευτικής δαπάνης και της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης των φαρμακείων του Ε.Ο.Π.Υ.Υ., των νοσοκομείων του Ε.Σ.Υ. και του ΓΝΘ Παπαγεωργίου των παρ. 1 και 2 για το έτος 2023 προσαυξάνονται κατά το ποσό των 150 εκατομμυρίων ευρώ. Στην περίπτωση που το συνολικό ύψος της αυτόματης επιστροφής (clawback) της φαρμακευτικής δαπάνης, της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης των φαρμακείων του Ε.Ο.Π.Υ.Υ., καθώς και της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης των νοσοκομείων του Ε.Σ.Υ. και του ΓΝΘ Παπαγεωργίου για το έτος 2023, παρουσιάζει, με βάση τα απολογιστικά στοιχεία, μείωση μικρότερη από 150 εκατομμύρια ευρώ σε σχέση με το συνολικό ύψος της αυτόματης επιστροφής (clawback) της αντίστοιχης δαπάνης του έτους 2020, τα αντίστοιχα ετήσια συνολικά όρια της φαρμακευτικής δαπάνης και της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης των φαρμακείων του Ε.Ο.Π.Υ.Υ., των νοσοκομείων του Ε.Σ.Υ. και του ΓΝΘ Παπαγεωργίου των παρ. 1 και 2 προσαυξάνονται κατά τη διαφορά που προκύπτει ανάμεσα στον στόχο της μείωσης των 150 εκατομμυρίων ευρώ και στην πραγματική μείωση του ύψους της αυτόματης επιστροφής (clawback)».
Από τότε είχε επισημανθεί, ότι ρόλο στην όλη διαδικασία θα παίξουν και τα φάρμακα για τα οποία έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία στην Επιτροπή Διαπραγμάτευσης, καθώς οι κατηγορίες στις οποίες θεσπίζεται κλειστός προϋπολογισμός, δεν συμμετέχουν στο clawback. Με τους υπολογισμούς πλέον να έχουν γίνει, εκφράζονται φόβοι ότι είναι δυνατό να επιτευχθεί λογιστικά ο στόχος της μείωσης του clawback για φέτος σε σχέση με το 2020 και να μην ενεργοποιηθεί η ρήτρα συνυπευθυνότητας. Άρα, να μην μπει η ενίσχυση των 150 εκατ. ευρώ για το 2022, παρόλο που οι εταιρείες θα έχουν προπληρώσει το clawback ως έκπτωση.
Συγκεκριμένα, ο προϋπολογισμός του ΕΟΠΥΥ για το φάρμακο, το 2022, ήταν 2,108 δισ. ευρώ. Η συμμετοχή των ασθενών έφτασε τα 690 εκατ. ευρώ. Το clawback και rebate για τις εταιρείες ανέρχεται σε 1,300 δισ. ευρώ. Σε αυτά, όμως, θα πρέπει να προστεθούν περί τα 750 εκατ. ευρώ, τα οποία οι εταιρείες έχουν καταβάλει ως έκπτωση για τα φάρμακα που ολοκλήρωσαν τη διαπραγμάτευση και μπήκαν σε κλειστό προϋπολογισμό. Δηλαδή, η συνολική επιβάρυνση των εταιρειών υπερβαίνει τα 2 δισ. ευρώ, μόνο για τον ΕΟΠΥΥ, χωρίς να υπολογίσουμε το clawback της νοσοκομειακής δαπάνης που εκτιμάται σε άλλα 500 εκατ. ευρώ.
Όπως έχει επισημάνει ο πρόεδρος του ΣΦΕΕ, Ολύμπιος Παπαδημητρίου, «με την τακτική των διαπραγματεύσεων και των κλειστών προϋπολογισμών των φαρμάκων ουσιαστικά το clawback δεν μειώνεται, αλλά προπληρώνεται από τις φαρμακευτικές εταιρείες ως έκπτωση (rebate). Μάλιστα το ύψος των συνολικών υποχρεωτικών επιστροφών έφτασε πάνω από το 60% (σε κάποια φάρμακα και πάνω από 70%)!». Σύμφωνα με τον ίδιο, η «συγκάλυψη» μεγάλων ποσών clawback η οποία επιτυγχάνεται μέσω των διαπραγματεύσεων, βαφτίζεται ως «εξοικονόμηση» δαπάνης. Υπολογίζεται δε, ότι η δημόσια χρηματοδότηση για το 2022 καλύπτει μόλις το 42% της συνολικής δαπάνης, η φαρμακοβιομηχανία συνεισφέρει με ποσοστό 47% και οι ασθενείς με ποσοστό 11%.
Η φαρμακοβιομηχανία κάνει σαφές ότι πλέον η σύγκριση με το 2020 πρέπει να γίνεται στη βάση της συνολικής επιβάρυνσης των εταιρειών και όχι αποκλειστικά του clawback. Ταυτόχρονα, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης στο ενδεχόμενο να μην απορροφηθούν τελικά, τόσο τα 150 εκατ. ευρώ φέτος, πολύ δε περισσότερο τα 300 εκατ. του 2024 και τα 400 εκατ. ευρώ του 2025. Τέλος, το αίτημα για κατάργηση του clawback μετά το 2025 και τα 13 χρόνια «έκτακτης» ισχύος του, συζητιέται πιο έντονα από ποτέ.