Clawback και φαρμακευτική δαπάνη: Η δέσμευση Τσίπρα και τι σημαίνει στην πραγματικότητα

Όπως προκύπτει από τα όσα είπε ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας στην 83η ΔΕΘ, δεν υπάρχουν δραστικές αποφάσεις, αντίθετα οι παρεμβάσεις που σχεδιάζονται είναι αναντίστοιχες των αναγκών, ενώ ασκείται κριτική πως «πριμοδοτούνται» οι πολυεθνικές εταιρείες.

«Η σταθερή μας βούληση είναι η ενίσχυση του προϋπολογισμού για την υγεία, ώστε σε βάθος πενταετίας να καταφέρουμε, επιτέλους, να προσεγγίσουμε τον ευρωπαϊκό μέσο όρο», ανέφερε ο πρωθυπουργός κατά την ομιλία του στο Βελλίδειο, το βράδυ του Σαββάτου (08/09/2018). Αυτό σημαίνει ότι στο πιο ευνοϊκό σενάριο, οι δημόσιες δαπάνες για την Υγεία συνολικά, θα αυξηθούν κατά 1,8% περίπου σε διάστημα 5 χρόνων, καθώς αυτή τη στιγμή είναι στο 5,2% του ΑΕΠ, ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι κοντά στο 7%. Ειδικότερα για τη φαρμακευτική δαπάνη, το μεσοπρόθεσμο επιτρέπει αύξηση κατά το ποσοστό μεταβολής του ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει ότι αν το ΑΕΠ κλείσει με αύξηση 2% με βάση τις εκτιμήσεις, η ενίσχυση που θα προκύψει για τη φαρμακευτική δαπάνη είναι περίπου 40 εκατ. ευρώ. Με το clawback να ξεπερνά τα 600 εκατ. ευρώ και το rebate τα 800 εκατ. ευρώ, δηλαδή την επιβάρυνση για τις φαρμακευτικές επιχειρήσεις να αγγίζει το 1,4 δισ. ευρώ, τα 40 εκατ. ευρώ προφανώς δεν θεραπεύουν την «τρύπα» της φαρμακευτικής δαπάνης.

Ο κ. Τσίπρας, όμως, μίλησε και πιο συγκεκριμένα για το φάρμακο την Κυριακή (09/09/2018) στη συνέντευξη Τύπου, απαντώντας σε σχετική ερώτηση. «Στη μεταμνημονιακή περίοδο, θα δοθεί η δυνατότητα και θα υπάρξει σταδιακή αύξηση του ορίου δαπανών, τόσο για το νοσοκομειακό, όσο και για το εξωνοσοκομειακό φάρμακο. Άρα θα αυξηθεί το όριο των δαπανών. Επιπλέον, έχουν δρομολογηθεί διαρθρωτικά μέτρα, για πρώτη φορά θα έλεγα, που στόχο έχουν προοπτικά να πετύχουν τον έλεγχο της ζήτησης και του κόστους. Άρα θα περιορίσουν την υπέρβαση της φαρμακευτικής δαπάνης, άρα θα περιορίσουν και το clawback. Φαντάζομαι ότι αυτή η εξέλιξη, είναι μια εξέλιξη που θα ευνοήσει την εγχώρια φαρμακοβιομηχανία» δήλωσε. Επισήμανε δε, ότι είναι μέλημα της κυβέρνησης η στήριξη της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας, όπως είναι και ο εξορθολογισμός της δημόσιας δαπάνης.

Ωστόσο, εκφράζονται σοβαρές αντιρρήσεις κατά πόσο το παραπάνω ισχύει, αν δηλαδή θα υπάρξει ελάφρυνση για την εγχώρια φαρμακοβιομηχανία. Όπως παρατηρούν πηγές του κλάδου, τα 40 εκατ. θα απορροφηθούν από τα Φάρμακα Υψηλού Κόστους στα νοσοκομεία. Επομένως θα μειωθεί η επιβάρυνση των πολυεθνικών φαρμακευτικών εταιρειών, ενώ η εγχώρια φαρμακοβιομηχανία θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει την οριακή φαρμακευτική δαπάνη του ΕΟΠΥΥ. Ακόμα κι αν υπάρξει τελικά ισόποση αύξηση στην εξωνοσοκομειακή δαπάνη, αυτή θεωρείται αμελητέα εάν δεν εξανεμιστεί, σε περίπτωση που αφαιρεθούν ποσά για ειδικές κατηγορίες σκευασμάτων αντί να προβλεφθούν επιπλέον κονδύλια.

Ως προς τα διαρθρωτικά μέτρα που ανέφερε ο πρωθυπουργός, είναι κοινή παραδοχή ότι βρίσκονται ακόμη μακριά από το να αποδώσουν καρπούς. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα ακόμη μέτρο για τον έλεγχο της συνταγογράφησης, η εφαρμογή νέων ορίων ανά περιοχή και ιατρική ειδικότητα, βρίσκεται εδώ και λίγες μέρες σε ισχύ, με το υπουργείο Υγείας και τον ΕΟΠΥΥ να προσπαθούν να συγκρατήσουν την υπέρβαση της φαρμακευτικής δαπάνης, η οποία «καλπάζει». Ωστόσο, είναι αμφίβολο εάν θα αποδώσει ως προς τον εξορθολογισμό και τη μείωση του clawback, τουλάχιστον για τους τελευταίους μήνες του 2018, ή θα αποδειχτεί ένας επιπλέον «κόφτης» στην κάλυψη των φαρμακευτικών αναγκών των πολιτών. Οι γιατροί, πάντως, κάνουν ήδη λόγο για αποτυχία ενός μέτρου που έρχεται σε αντίθεση με την κοινή λογική. «Η νέα μείωση των ορίων συνταγογράφησης θα δημιουργήσει πρόβλημα σε πολλούς ασθενείς που θα εξαναγκαστούν να αλλάξουν αγωγή ή θα πληρώσουν από την τσέπη τους τα φάρμακα που έχουν ανάγκη» αναφέρει ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών. «Ο εξορθολογισμός των δαπανών θα επιτευχθεί θέτοντας τους πυλώνες του ελέγχου, υλοποιώντας τη συνταγογράφηση βάσει διεθνών κατευθυντήριων οδηγιών (guidelines) και μέσω της θέσπισης πρωτοκόλλων διαγνωστικών – θεραπευτικών που αποτελούν αιτήματα του ιατρικού κόσμου» προσθέτει.

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η αύξηση του ορίου της δαπάνης των νοσοκομείων δεν αποτελεί «μεταμνημονιακή πολιτική». Τον Δεκέμβριο του 2017, με τροπολογία το υπουργείο Υγείας αύξησε κατά 30 εκατ. ευρώ το όριο της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης, στα 580 εκατ. ευρώ. Η αύξηση αυτή του ορίου δαπανών δεν σημαίνει και αποτύπωση στον κρατικό προϋπολογισμό. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε αυξήσεις των ορίων δαπανών στα νοσοκομεία, ενώ η χρηματοδότησή τους από το κράτος μειώνεται. Δηλαδή, τα νοσοκομεία εφόσον έχουν ίδια έσοδα (π.χ απογευματινά ιατρεία, ασφαλιστικά ταμεία κλπ.), μπορούν να ξοδεύουν παραπάνω. Συνολικά, τα κονδύλια του κρατικού προϋπολογισμού για την Υγεία από το 2010 έως το 2018 μειώθηκαν προοδευτικά σε ποσοστό που φτάνει έως και το 50%. Το 2016, ο κρατικός προϋπολογισμός για την Υγεία μειώθηκε κατά 22,5% και το 2018 η κυβέρνηση «έκοψε» άλλα 363 εκατ. ευρώ.