Το σύνδρομο Asherman και ο ρόλος του στην υπογονιμότητα

Το σύνδρομο Asherman χαρακτηρίζεται από τη δημιουργία συμφύσεων εντός της ενδομητρικής κοιλότητας. Με τον όρο συμφύσεις αναφερόμαστε σε κάποιες μεμβράνες, οι οποίες δεν διατρέχονται από αγγεία και εμφανίζονται σε διάφορα μέρη της ενδομητρικής κοιλότητας. Η εμφάνιση των μεμβρανών στις περισσότερες περιπτώσεις είναι επακόλουθο απόξεσης του ενδομητρίου. Υπάρχουν δε μελέτες, που έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα, πως το σύνδρομο Asherman οφείλεται κατά 90% στην επέμβαση αυτή.

Απόξεση του ενδομητρίου τι είναι;

Η απόξεση του ενδομητρίου είναι μια επέμβαση, η οποία αποσκοπεί στον καθαρισμό της ενδομητρικής κοιλότητας μετά από μία παλίνδρομη κύηση, ώστε να αποφευχθεί το ενδεχόμενο αιμορραγίας ή εμφάνισης φλεγμονής εντός της μήτρας ή γίνεται στα πλαίσια μιας διακοπής κύησης. Απόξεση του ενδομητρίου γίνεται επίσης ώστε να αφαιρεθούν πολύποδες από την ενδομητρική κοιλότητα ή για να αντιμετωπιστεί μία κολπική αιμόρροια αγνώστου αιτιολογίας. Ο αριθμός μάλιστα των αποξέσεων, στις οποίες έχει υποβληθεί μία γυναίκα είναι ανάλογος και των πιθανοτήτων, που η γυναίκα αυτή έχει να εμφανίσει το Σύνδρομο Asherman.

Ποια είναι τα άλλα αίτια που συνδέονται με την εμφάνιση του συνδρόμου;

Άλλα αίτια, που συνδέονται με την εμφάνιση συνδρόμου Asherman, αν και σε πολύ μικρότερο βαθμό από την απόξεση, είναι η αφαίρεση ινομυωμάτων, η καισαρική τομή, ενώ στον αναπτυσσόμενο κόσμο υπάρχουν και περιπτώσεις φυματίωσης, που έχουν συνδεθεί με την εμφάνιση της κλινικής αυτής οντότητας.

Στοιχεία από μελέτες έχουν καταδείξει, πως η συχνότητα εμφάνισης του Συνδρόμου Asherman στο γενικό πληθυσμό ανέρχεται περίπου στο 1,5%.

Για να γίνουν κατανοητές οι επιπτώσεις του συνδρόμου Asherman χρήσιμο είναι να γίνει πρώτα μια σύντομη περιγραφή της μήτρας. Η μήτρα είναι ένα μυώδες κοίλο όργανο, που βρίσκεται στην πύελο της γυναίκας και έχει σχήμα ανάποδου αχλαδιού, ενώ έχει μήκος περίπου 7 με 8 εκατοστά και πλάτος 4,5 εκατοστά. Η κοιλότητά της ονομάζεται ενδομητρική κοιλότητα και έχει σχήμα ανάποδου τριγώνου, ενώ καλύπτεται από ένα ειδικό ιστό, που ονομάζεται ενδομήτριο. Στις γωνίες του τριγώνου της ενδομητρικής κοιλότητας απαντώνται τρεις οπές. Η οπή που συναντάμε στην κάτω γωνία ονομάζεται έσω τραχηλικό στόμιο και συνδέει την ενδομητρική κοιλότητα μέσω του ενδοτραχηλικού σωλήνα με τον κόλπο. Στις δύο πάνω γωνίες του τριγώνου συναντάμε τα σαλπιγγικά στόμια.

Από τα σαλπιγγικά στόμια ξεκινάνε εκατέρωθεν της μήτρας δύο μυώδεις σωλήνες μήκους περίπου 10 εκατοστών, που ονομάζονται σάλπιγγες. Οι σάλπιγγες ονομάζονται και ωαγωγοί και το άλλο άκρο τους είναι ελεύθερο μέσα στην κοιλιά και βρίσκεται κοντά στις ωοθήκες.

Τα ωάρια, που ωριμάζουν στις ωοθήκες, ακολουθούν τις σάλπιγγες και μετακινούνται προς την ενδομητρική κοιλότητα. Εντός των σαλπίγγων λαμβάνει χώρα και η «συνάντησή» τους με τα σπερματοζωάρια και η γονιμοποίησή τους. Στη συνέχεια το έμβρυο, που προκύπτει εισέρχεται στην ενδομητρική κοιλότητα και εμφυτεύεται, ώστε να αναπτυχθεί και να εξελιχθεί σε μωρό.

Η συμφύσεις, οι οποίες χαρακτηρίζουν το Σύνδρομο Asherman είναι πιθανό να διαταράξουν αυτήν την αλληλουχία γεγονότων. Συγκριμένα, οι μεμβράνες αυτές μπορεί να λειτουργήσουν ως φυσικό εμπόδιο στη «συνάντηση» του σπερματοζωαρίου με το ωάριο και αυτό θα οδηγήσει σε αδυναμία σύλληψης και σε υπογονιμότητα. Επίσης, ακόμα και αν γονιμοποίηση επιτευχθεί, μπορεί να παρεμποδιστεί η εμφύτευση του εμβρύου στα τοιχώματα της ενδομητρικής κοιλότητας ή αυτή καθεαυτή η ανάπτυξή του. Για το λόγο αυτό το σύνδρομο Asherman συνδέεται σε πολλές περιπτώσεις και με καθ’ έξιν αποβολές.

Ένα άλλο γυναικολογικό πρόβλημα, το οποίο συνδέεται με το Σύνδρομο Ashernan είναι και η αμηνόρροια. Με τον όρο αμηνόρροια αναφερόμαστε στην παντελή απουσία έμμηνου ρύσης. Η αμηνόρροια στα πλαίσια του Συνδρόμου Asherman συνδέεται με την παρεμπόδιση του αίματος της περιόδου, από μέρους των συμφύσεων εντός της κοιλότητας της μήτρας, να εξέλθει της μήτρας. Έτσι το αίμα αυτό «παγιδεύεται» μέσα στη μήτρα και προκαλείται αυτό, που ονομάζουμε «αιματόμητρα», η οποία είναι μια επώδυνη κατάσταση για τη γυναίκα.

Πώς γίνεται η διάγνωση του Συνδρόμου Asherman;

Η διάγνωση ξεκινάει από τη λήψη λεπτομερούς γυναικολογικού ιστορικού. Σε γενικές γραμμές η υποψία για την εμφάνιση του συνδρόμου αυτού τίθεται, όταν εκ του ιστορικού προκύπτει υπογονιμότητα ή καθ’ έξιν αποβολές ή αμηνόρροια ή μείωση της ροής του αίματος της περιόδου μετά από επέμβαση απόξεσης του ενδομητρίου.

Η διάγνωση αυτή επιβεβαιώνεται με υστεροσκόπηση. Με την υστεροσκόπηση επιτυγχάνεται και η θεραπεία, διότι στα πλαίσια της επέμβασης αυτής γίνεται λύση των συμφύσεων, δηλαδή κόβονται οι μεμβράνες αυτές. Έτσι η γονιμότητα επανέρχεται σε σημαντικό βαθμό. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία γυναίκες, οι οποίες εμφάνισαν υπογονιμότητα λόγω του Συνδρόμου Asherman, κατάφεραν να τεκνοποιήσουν μετά από θεραπεία σε ποσοστό, που αγγίζει το 70% με 80%.

Σημαντική είναι και η πρόληψη της εμφάνισης Συνδρόμου Asherman μετά από επέμβαση απόξεσης του ενδομητρίου. Υπάρχουν αρκετοί μελετητές, οι οποίοι διατείνονται, πως η χορήγηση αντισυλληπτικών δισκίων μετά από τέτοια επέμβαση μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες δημιουργίας συμφύσεων. Η χορήγηση αντισυλληπτικών δισκίων εξάλλου φαίνεται, πως μειώνει και την πιθανότητα επανεμφάνισης συμφύσεων μετά από τη λύση τους με υστεροσκόπηση.

Το Σύνδρομο Asherman είναι λοιπόν μια κλινική οντότητα, η οποία συνδέεται κυρίως με υπογονιμότητα, αλλά και με καθ’ έξιν αποβολές και εμφανίζεται κατά κύριο λόγο μετά από απόξεση ενδομητρίου. Η κατ’ εξοχήν θεραπεία του Συνδρόμου Asherman είναι η λύση των συμφύσεων δια της υστεροσκόπησης, η οποία έχει σημαντικά ποσοστά επιτυχίας, όσον αφορά την αντιμετώπιση της υπογονιμότητας.