«Ξεφεύγει» ο έλεγχος λοιμωδών νοσημάτων λόγω κορονοϊού - Οι μεγάλες επιδημίες του πλανήτη

Η πανδημία του κορονοϊού οδήγησε σε μείωση αρκετών μεταδοτικών νοσημάτων, όπως της γρίπης. Αυτό οφείλεται στο ότι τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και ατομικής υγιεινής που λαμβάνονται για την μείωση της μετάδοσης του κορονοϊού έχουν ως αποτέλεσμα να μειώνεται επίσης η μετάδοση των υπόλοιπων λοιμωδών νοσημάτων του αναπνευστικού συστήματος. Ωστόσο, η αντιμετώπιση άλλων λοιμωδών νοσημάτων που ταλανίζουν την παγκόσμια υγεία εδώ και δεκαετίες φαίνεται ότι έχει ατονίσει. Οι Καθηγητές της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Γκίκας Μαγιορκίνης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα δεδομένα αυτά.

Πιο συγκεκριμένα παρατηρείται επιδείνωση των δεικτών ελέγχου σε όλες τις μεγάλες επιδημίες των χρόνιων λοιμωδών νοσημάτων που πλήττουν τον πλανήτη, κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες. Χαρακτηριστικό είναι ότι η επιβραδύνεται ο έλεγχος των επιδημιών της φυματίωσης, του ιού του AIDS και της ελονοσίας. Αυτό οφείλεται τόσο στη βιολογία της νόσου όσο και στην ατόνηση της προληπτικής ιατρικής.

Σε αντίθεση με τα οξέα λοιμώδη του αναπνευστικού συστήματος, όπως η COVID-19 και η γρίπη, αυτές οι λοιμώξεις δεν επηρεάζονται τόσο από την κοινωνική αποστασιοποίηση με μικρή πιθανώς επίδραση στη φυματίωση. Μία εξήγηση βρίσκεται στο γεγονός ότι τα οξέα λοιμώδη νοσήματα ολοκληρώνουν τη φυσική νόσο το πολύ σε 30 ημέρες ενώ τα χρόνια λοιμώδη νοσήματα έχουν φυσική νόσο που κρατάει μήνες ή και χρόνια. Η άλλη εξήγηση βρίσκεται στο γεγονός ότι οι τρόποι μετάδοσης του ιού του AIDS και της ελονοσίας είναι διαφορετικοί από τον κορονοϊό.

Όσον αφορά την πρόληψη αυτών των νοσημάτων φαίνεται ότι τα προγράμματα για προληπτικό διαγνωστικό έλεγχο του πληθυσμού έχουν ατονίσει εξαιτίας της μεγάλης ανάγκης για διάγνωση του κορονοϊού. Επίσης, οι γιατροί δεν είχαν χρόνο να διαθέσουν στην εξέταση και θεραπεία αυτών των νοσημάτων εξαιτίας του υπερβολικού φόρτου εργασίας σε ασθενείς με COVID-19. Τέλος, φαίνεται ότι έχει μειωθεί και η χρηματοδότηση σε προγράμματα πρόληψης και θεραπείας αυτών των νοσημάτων.

Στα θετικά στοιχεία της πανδημίας αναφέρεται ότι η εμπειρία από την ανάπτυξη του εμβολίου για τον κορονοϊό θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη νέου καλύτερου εμβολίου για τη φυματίωση. Χαρακτηριστικό είναι ότι το υπάρχον εμβόλιο της φυματίωσης ελάχιστα διαφέρει από το πρώτο εμβόλιο της φυματίωσης το 1921.

Κορονοϊός και άλλοι θανατηφόροι ιοί

Αν και ο απολογισμός των θυμάτων της πανδημίας του νέου κορονοϊού, που οδεύει να ξεπεράσει το όριο των πέντε εκατομμυρίων νεκρών, είναι πολύ πιο υψηλός από αυτούς που προκάλεσαν πρόσφατες ιογενείς επιδημίες, παραμένει πολύ κατώτερος από εκείνον της λεγόμενης ισπανικής γρίπης της περιόδου 1918-1919. Κι αυτό ισχύει ακόμη κι αν ληφθεί υπόψη το πόσο υποτιμημένος είναι ο επίσημος απολογισμός, όπως τονίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, σύμφωνα με τον οποίο ο αριθμός των ανθρώπων που υπέκυψαν εξαιτίας επιπλοκών της COVID-19 είναι στην πραγματικότητα δύο έως τρεις φορές υψηλότερος από αυτόν που αποτυπώνεται στις ανακοινώσεις των κυβερνήσεων.

Ιοί του 21ου αιώνα

Ο απολογισμός της πανδημίας του κορονοϊού ξεπερνά κατά πολύ τις δύο προηγούμενες ιογενείς επιδημίες του 21ου αιώνα.

Η επιδημία της γρίπης A(H1N1) ή «των χοίρων», που προκάλεσε παγκόσμια κινητοποίηση το 2009 και κηρύχθηκε πανδημία, στοίχισε επισήμως τη ζωή σε 18.500 ανθρώπους. Ο απολογισμός αυτός αναθεωρήθηκε κατόπιν προς τα πάνω από την ιατρική επιθεώρηση The Lancet, που υπολόγισε ότι ανήλθε μεταξύ 151.700 και 575.400 νεκρών.

Το οξύ σοβαρό αναπνευστικό σύνδρομο (SARS), ο πρώτος κορονοϊός που εντοπίστηκε στην Κίνα και προκάλεσε παγκόσμιο τρόμο, είχε απολογισμό 774 νεκρούς την περίοδο 2002-2003.

Επιδημίες γρίπης

Ο απολογισμός της πανδημίας του νέου κορονοϊού συγκρίνεται συχνά με αυτούς της εποχικής γρίπης, η οποία σκοτώνει σιωπηλά κάθε χρόνο, χωρίς να φθάνει στα πρωτοσέλιδα. «Σε παγκόσμια κλίμακα, οι επιδημίες αυτές είναι υπεύθυνες για περίπου 5 εκατομμύρια πολύ σοβαρές περιπτώσεις και για 290.000 ως 650.000 θανάτους», σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Τον 20ό αιώνα, δυο μεγάλες πανδημίες γρίπης που συνδέονταν με νέους ιούς (δεν ήταν δηλαδή εποχικές), αυτή της περιόδου 1957-1958, που έμεινε στην ιστορία με την ονομασία ασιατική γρίπη, και αυτή της περιόδου 1968-1970, που ονομάστηκε γρίπη του Χονγκ Κονγκ, στοίχισαν η καθεμιά τη ζωή σε περίπου ένα εκατομμύριο ανθρώπους, με βάση καταμετρήσεις που έγιναν εκ των υστέρων.

Πριν από αυτές, η μεγάλη επιδημία της λεγόμενης «ισπανικής» γρίπης, την περίοδο 1918-1919, που επίσης οφειλόταν σε νέο ιό, έκανε τρομακτική ζημιά: προκάλεσε εκατόμβη χειρότερη κι από αυτήν του Μεγάλου Πολέμου –του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου–, που είχε 10 εκατομμύρια στρατιώτες νεκρούς. Σε τρία διαδοχικά «κύματα», ο ιός αυτός υπολογίζεται πως συνολικά στοίχισε τη ζωή σε 50 ως 100 εκατομμύρια ανθρώπους, σύμφωνα με μελέτες που δόθηκαν στη δημοσιότητα στις αρχές της δεκαετίας του 2000.

Τροπικοί ιοί

Ο απολογισμός των θυμάτων της πανδημίας του νέου κορονοϊού είναι πολύ βαρύτερος από εκείνον του –ακόμη τρομακτικότερου– Έμπολα, ο οποίος εντοπίστηκε το 1976.
Η τελευταία ανάφλεξη της ασθένειας που προκαλεί ο ιός Έμπολα, στοίχισε τη ζωή σε σχεδόν 2.300 ανθρώπους στη ΛΔ Κονγκό μεταξύ του Αυγούστου του 2018 και του Ιουνίου του 2020. Αν προστεθούν όλα τα ξεσπάσματα επιδημιών του Έμπολα εδώ και σαράντα χρόνια, ο ιός αυτός έχει στοιχίσει τη ζωή σε περισσότερους από 15.300 ανθρώπους, σχεδόν αποκλειστικά στην Αφρική, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ. Ο Έμπολα ωστόσο έχει θνητότητα πολύ πιο υψηλή από ό,τι ο SARS-CoV-2. Κατά μέσο όρο, οι μισοί άνθρωποι που μολύνονται, υποκύπτουν. Είναι πάντως λιγότερο μεταδοτικός. Μεταδίδεται με άμεση και στενή επαφή και δεν μπορεί να εξαπλωθεί μέσω του αέρα.

Άλλοι τροπικοί ιοί, όπως αυτός που προκαλεί τον δάγκειο πυρετό, που αποκαλείται επίσης «τροπική γρίπη» και στην πιο ακραία μορφή του προκαλεί ακόμη και τον θάνατο, έχουν πολύ χαμηλότερους απολογισμούς θυμάτων. Μεταδίδεται από τα κουνούπια και οι άνθρωποι που προσβάλλονται αυξάνονται εδώ και 20 χρόνια, αλλά οι θάνατοι δεν ξεπερνούν τις μερικές χιλιάδες τον χρόνο (4.032 το 2015, την τελευταία χρονιά για την οποία είναι διαθέσιμες στατιστικές του ΠΟΥ).

AIDS και ηπατίτιδα

Ακόμη ένας φονικός ιός είναι ο HIV, που προκαλεί το AIDS. Σαράντα χρόνια μετά την εμφάνισή του, δεν υπάρχει ακόμη αποτελεσματικό εμβόλιο. Ο ιός προκάλεσε αληθινές εκατόμβες στο απόγειο της επιδημίας, μεταξύ του 1980 και του 2000.

Χάρη στην γενίκευση των αντιρετροϊκών θεραπειών όμως, ο ετήσιος απολογισμός των ανθρώπων που πεθαίνουν από επιπλοκές του AIDS, του Συνδρόμου Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας, υποχώρησε από την κορύφωσή του το 2004 (1,7 εκατ. νεκροί). Το 2020, ο απολογισμός έφθασε τους 680.000 νεκρούς, σύμφωνα με το Κοινό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για τον ιό HIV και το AIDS (UNAIDS).

Από την εμφάνισή του το Σύνδρομο, που αντιμετωπίζεται μεν, αλλά χωρίς οι ασθενείς να θεραπεύονται οριστικά, εκτιμάται πως έχει προκαλέσει συνολικά 36,3 εκατομμύρια θανάτους.

Ο ιός της ηπατίτιδας, που μεταδίδεται από το αίμα, αποτελεί επίσης βαρύ φορτίο για την ανθρωπότητα. Κάθε χρόνο, πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι πεθαίνουν από ηπατίτιδα B και C, κίρρωση ή καρκίνο του ήπατος, οι περισσότεροι στις φτωχές χώρες.

(Πηγές: ΕΚΠΑ, ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.

Διαβάστε επίσης:

Κορονοϊός: Σύσκεψη στο Μαξίμου για την πανδημία - Έρχονται μέτρα

Σάλος με τη δήλωση Πορτοσάλτε για τους ντελιβεράδες (vid)

Παίζει χωρίς αντίπαλο: Η εντυπωσιακή παίκτρια που τρέλανε τους κριτές του «The Voice» (Vid)