Δρ. Νικόλαος Γρίβας: Ο καρκίνος του προστάτη έχει πολύ καλή πρόγνωση εφόσον διαγνωστεί έγκαιρα

Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι διαγιγνώσκονται με καρκίνο προστάτη περισσότεροι από 3.000 άνδρες/έτος. Συμφώνα με μελέτες το 60-70% όλων των ανδρών που φτάνουν στην ηλικία των 80 ετών παρουσιάζουν μικροσκοπικά στοιχεία καρκίνου του προστάτη ενώ η μέση ηλικία εμφάνισης είναι τα 69 έτη, με συνεχώς μειούμενη ηλικία εμφάνισης. Οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση του καρκίνου του προστάτη είναι το θετικό οικογενειακό ιστορικό/κληρονομικότητα, η μαύρη φυλή και η αύξηση της ηλικίας. Προληπτικά μέτρα που πιθανά μειώνουν την πιθανότητα ανάπτυξης της νόσου είναι η αποφυγή πρόσληψης λιπαρών καθώς και διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και φυτικές ίνες. Παρότι δεν υπάρχουν ισχυρά επιστημονικά δεδομένα, αρκετοί άντρες παίρνουν προληπτικά σκευάσματα σεληνίου-βιταμίνης Ε μιας και πιθανολογείται ότι δρουν αποτελεσματικά στη μείωση εμφάνισης της νόσου.

Η νόσος δεν εμφανίζει συμπτώματα ειδικά κατά τα αρχικά της στάδια και μόνο σε πολύ προχωρημένες καταστάσεις μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα όπως: επίσχεση ούρων, αιματουρία καθώς και πόνος λόγω οστικών μεταστάσεων. Όταν η διάγνωση είναι σε αρχικό/εντοπισμένο στάδιο, το ποσοστό των ασθενών στους οποίους θα επιτευχθεί μακροχρόνια επιβίωση είναι πάνω από 95%. Για τον λόγο αυτό, είναι πολύ σημαντικό οι άνδρες άνω των 50 ετών να κάνουν προληπτικές εξετάσεις για τον προστάτη τους με πιο σημαντικές την ετήσια μέτρηση του PSA στο αίμα και την δακτυλική εξέταση του προστάτη από το ορθό. Σε ασθενείς που έχουν οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη, συνιστάται ο έλεγχος να αρχίζει στην ηλικία των 40 ετών. Η εξέταση PSA διενεργείται μέσω μίας απλής εξέτασης αίματος και αποτελεί έναν πολύ ευαίσθητο δείκτη του καρκίνου του προστάτη αλλά μπορεί να αυξηθεί και σε άλλες καταστάσεις όπως η καλοήθης υπερπλασία ή η χρόνια προστατίτιδα. Η δακτυλική εξέταση που γίνεται κατά την επίσκεψη στον ουρολόγο χρησιμοποιείται για την ανίχνευση σκληρών περιοχών στην επιφάνεια του προστάτη που μπορούν να θέσουν την υπόνοια κακοήθειας. Τα τελευταία χρόνια η πολυπαραμετρική μαγνητική του προστάτη, έχει προστεθεί ως εργαλείο για την πρώιμη ανίχνευση βλαβών στον προστάτη καθώς και για την καθοδήγηση-στόχευση των βλαβών κατά την βιοψία του προστάτη (fusion βιοψία). Ειδικά μέσω της Fusion βιοψίας επιτυγχάνεται ένας τρισδιάστατος συνδυασμός μαγνητικής τομογραφίας-ζωντανών εικόνων του υπερήχου, που έχει ως αποτέλεσμα την καλύτερη ανίχνευση και βιοψία ακόμη και των μικρότερων και δύσκολα προσεγγίσιμων βλαβών. Επίσης η βιοψία μέσω της διαπερινεικής οδού (η περιοχή μεταξύ πρωκτού-όρχεων) που εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια έχει μικρότερα ποσοστά λοιμώξεων και πιθανά μεγαλύτερη ακρίβεια συγκριτικά με την διορθική όδό.

Όσον αφορά στην αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη, στο πολύ αρχικό στάδιο μπορεί να μη χρειαστεί άμεση θεραπεία, αλλά ο ασθενής να τεθεί σε ενεργό παρακολούθηση κατά την οποία μέτρα ανα τακτά διαστήματα το PSA, ψηλάφάται ο προστάτης, γίνεται μαγνητική τομογραφία και επαναλαμβάνεται η βιοψία. Σε ασθενείς με εντοπισμένη νόσο και καλή γενική κατάσταση η ριζική προστατεκτομή κατά την οποία αφαιρείται ολόκληρος ο προστάτης με τις σπερματοδόχες κύστεις και πιθανά τους κοντινούς λεμφαδένες είναι η καλύτερη αντιμετώπιση. Η επέμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί ανοικτά, λαπαροσκοπικά και ρομποτικα-με λαπαροσκοπική υποβοήθηση-με το σύστημα DaVinci. Πλεονεκτήματα της λαπαροσκοπικής και της λαπαροσκοπικά υποβοηθούμενης-ρομποτικής προστατεκτομής είναι τα καλύτερα ποσοστά όσον αφορά τον κίνδυνο ακράτειας ούρων και απώλειας της στύσης. Εναλλακτικά ο ασθενής μπορεί να υποβληθεί σε συνδυασμό ακτινοθεραπείας-ορμονοθεραπείας ενώ υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις μπορεί να υποβληθεί σε βραχυθεραπεία ή θεραπεία με υπερήχους υψηλής έντασης (HIFU). Στην εξωτερική ακτινοθεραπεία χρησιμοποιούνται ακτίνες Χ (φωτόνια) υψηλής ενέργειας. Η τρισδιάστατη σύμμορφος ακτινοθεραπεία (Three Dimensional Conformal Radiotherapy - 3D-CRT) είναι η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη τεχνική εξωτερικής ακτινοθεραπείας, ενώ η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (Intensity Modulated Radiotherapy – IMRT) επικεντρώνει τη δόση στο στόχο αποφεύγοντας του φυσιολογικούς ιστούς, μειώνοντας τα ποσοστά τοξοκότητας. Σε προχωρημένη νόσο η προτεινόμενη θεραπεία μπορεί να είναι συνδυασμός των ανωτέρων θεραπειών ενώ εξαρτάται από την ηλικία και γενικότερη κατάσταση του ασθενούς, καθώς και την επιθετικότητα του καρκίνου. Σε ασθενείς με μεταστάσεις χορηγούνται νεότερα φαρμακευτικά σκευάσματα έναντι των ανδρογόνων καθώς και χημικοθεραπευτικά σχήματα μέσω των οποίων επιτυγχάνονται στις περισσότερες περιπτώσεις υψηλά ποσοστά μακροχρόνιας επιβίωσης. Σε αυτούς τους ασθενείς είναι απαραίτητη η συνεργασία ογκολόγων-ακτινοθεραπευτών-ουρολόγων και ακτινολόγων που αποτελούν το λεγόμενο ογκολογικό συμβούλιο.

Συμπερασματικά ο καρκίνος του προστάτη έχει πολύ καλή πρόγνωση εφόσον διαγνωστεί έγκαιρα και για το λόγο αυτό είναι απαραίτητη η ευαισθητοποίηση των ανδρών για τη σημασία του προσυμπτωματικού ελέγχου μέσω της τακτικής μέτρησης του PSA και της δακτυλικής εξέτασης του προστάτη. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι ο έλεγχος δεν πρέπει να διακόπτεται κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 καθώς η πρόληψη του καρκίνου του προστάτη πραγματικά σώζει ζωές. Εφόσον διαγνωστεί η νόσος, ο Ουρολόγος είναι αυτός που θα καθοδηγήσει τον ασθενή στην επιλογή της καταλληλότερης θεραπευτικής μεθόδου.

Δρ. Νικόλαος Γρίβας, Χειρουργός Ουρολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίων Ιωαννίνων και Ουτρέχτης, Κλινική ΛΕΥΚΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ-THE ATHENS CLINIC.

Δρ. Μάρκος Καραβιτακής, Χειρουργός Ουρολόγος, Πανεπιστημιακός Υπότροφος Ουρολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Κρήτης, Κλινική ΛΕΥΚΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ-THE ATHENS CLINIC