Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου: Πρώτη αιτία θανάτου στην Ελλάδα ο καρκίνος

Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου καθιερώθηκε στις 4 Φεβρουαρίου, από τη Διεθνή Ένωση για τον Έλεγχο του Καρκίνου (UICC). Δυστυχώς, τα δύο τελευταία χρόνια, σκιάζεται από τις σοβαρότατες επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19 στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπευτική αντιμετώπιση των καρκινοπαθών ασθενών.

Καθυστερήσεις στη διάγνωση

Η πανδημία έχει σοβαρές επιπτώσεις στην εξέλιξη του καρκίνου σε πάρα πολλές περιπτώσεις ασθενών, λόγω της μεγάλης μείωσης των χειρουργηθέντων ογκολογικών περιστατικών, αλλά επιπλέον και της μεγάλης μείωσης των προληπτικών εξετάσεων και των τακτικών επαναληπτικών ελέγχων των καρκινοπαθών ασθενών. Είναι γεγονός ότι η εγκατάλειψη από σημαντική μερίδα του πληθυσμού των προληπτικών εξετάσεων για καρκίνο έχει ως επίπτωση το να προσέρχονται ασθενείς σε προχωρημένα στάδια καρκίνου και να δυσχεραίνεται η ριζική αντιμετώπισή του και ακόμα περισσότερο η ίαση. Η κατάσταση αυτή υπήρξε σχετικά ελεγχόμενη στα αρχικά στάδια της πανδημίας στη χώρα μας.

Σε μια πρόσφατη ερευνητική καταγραφή της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου για την All.Can, αναδείχθηκε ότι στη χώρα μας μόνο το 11% των διαγνώσεων καρκίνου έγιναν κατά τη διαδικασία προληπτικού ελέγχου (check up), ποσοστό απαράδεκτα χαμηλό για ευρωπαϊκή χώρα. Αντίθετα, το 50% των καρκίνων διαγνώστηκαν κατά τον έλεγχο για άλλο πρόβλημα υγείας του πάσχοντος και παρατηρήθηκε μια καθυστέρηση στη διάγνωση πάνω από 2 μήνες από την πρώτη επίσκεψη στον γιατρό.

Η λοίμωξη από την Covid-19 απειλεί δυσανάλογα τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού στις οποίες περιλαμβάνονται οι ασθενείς με καρκίνο λόγω του υποκείμενου νοσήματος, της ανοσοκαταστολής αλλά και της επίπτωσης του καρκίνου κυρίως στους ηλικιωμένους. Οι ομάδες αυτές έχουν έως και 10 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου εάν προσβληθούν από κορονοϊό.

Πρώτη αιτία θανάτου στην Ελλάδα

Το 2020 τα στατιστικά δεδομένα του ΠΟΥ και του Διεθνούς Οργανισμού για την Έρευνα του Καρκίνου δείχνουν ότι στο σύνολο περίπου 19,5 εκατομμυρίων νέων κρουσμάτων καρκίνων παγκοσμίως και στα δύο φύλα όλων των ηλικιών, την πρώτη θέση κατέχει ο καρκίνος του μαστού με 11,7%, με μικρή διαφορά ακολουθεί ο καρκίνος του πνεύμονα με 11,4%, στο 10% είναι οκαρκίνος παχέος εντέρου, 7,3% ο καρκίνος του προστάτη, 5,6% ο καρκίνος του στομάχου, 4,7% ο καρκίνος του ήπατος, από 3,1% ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας και ο καρκίνος του οισοφάγου, ενώ το υπόλοιπο (42,9%) μοιράζονται όλες οι υπόλοιπες εντοπίσεις καρκίνου.

Αντίστοιχα, οι θάνατοι από καρκίνο παγκοσμίως το 2020, σε ένα σύνολο περίπου 10 εκατομμυρίων θανάτων, προήλθαν στο μεγαλύτερο ποσοστό που αγγίζει το 18% από καρκίνο πνεύμονα, 9,4% από καρκίνο παχέος εντέρου, 8,3% από καρκίνο ήπατος, 7,7% από καρκίνο στομάχου, 6,9% από καρκίνο μαστού, 5,5% από καρκίνο οισοφάγου, 4,75% από καρκίνο παγκρέατος, 3,8% από καρκίνο προστάτη και το υπόλοιπο ποσοστό (35,7%) αντιπροσωπεύουν απώλειες ζωής από όλες τις λοιπές μορφές καρκίνου. Πάντως, ο καρκίνος του μαστού αποτελεί τη συχνότερη αιτία νέων κρουσμάτων καρκίνου παγκοσμίως, τόσο στις χώρες χαμηλού εισοδήματος όσο και υψηλού. Όμως το 70% των θανάτων από καρκίνο σε όλο τον κόσμο εντοπίζεται στις χώρες χαμηλού εισοδήματος.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την έρευνα Globocan 2020 από τα περίπου 64,5 χιλιάδες νέα περιστατικά καρκίνου συνολικά ετησίως, τα ποσοστά έχουν ως εξής: Πνεύμονας 13,9%, Παχύ Έντερο 12,2%, Μαστός 12%, Προστάτης 9,6%, Ουροδόχος Κύστη 8,7%, λοιπές εντοπίσεις 43,5%. Η ίδια έρευνα ανέδειξε τον καρκίνο του πνεύμονα ως συχνότερη εντόπιση καρκίνου στους άνδρες και τον καρκίνο του μαστού αντίστοιχα στις γυναίκες.

Σήμερα ο καρκίνος αποτελεί και στη χώρα μας την πρώτη αιτία θανάτου με ποσοστό 27% γενικά και 38% στις ηλικίες άνω των 65 ετών, αφήνοντας πίσω τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Κάθε χρόνο στην Ελλάδα διαγιγνώσκονται περίπου 67.000 νέα κρούσματα καρκίνου και καταγράφονται 32.000 θάνατοι από τη νόσο. Ο καρκίνος είναι αποδεδειγμένα νόσος της τρίτης ηλικίας και κατά συνέπεια η επίπτωσή του θα αυξηθεί λόγω της δημογραφικής γήρανσης του πληθυσμού. Αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου στο ηλικιακό φάσμα μεταξύ 65 και 74 ετών και τη δεύτερη αιτία θανάτου μετά τα 75 χρόνια. Η ετήσια επίπτωση των κακοήθων νεοπλασμάτων αυξάνει με ταχύτατο ρυθμό σε ηλικίες άνω των 65 ετών (52% όλων των καρκίνων στις γυναίκες και 59% στους άνδρες), ενώ 80% των καρκίνων διαγιγνώσκεται σε άτομα άνω των 55 ετών. Το δυσοίωνο είναι ότι στην Ευρώπη, τα κρούσματα καρκίνου αναμένεται να αυξηθούν κατά 24% έως το 2035, καθιστώντας τον την κύρια αιτία θανάτου στην Ε.Ε.

Ογκολογικοί ασθενείς και εμβολιασμός

Ο Καθηγητής Καραϊτιανός τονίζει τη σημασία του εμβολιασμού στους καρκινοπαθείς ασθενείς, καθώς με αυτό τον τρόπο ενισχύεται η «μνήμη» του ανοσοποιητικού συστήματος και κατ’ επέκταση η θωράκιση του ταλαιπωρημένου οργανισμού του ασθενούς. Τα εμβόλια που χρησιμοποιούνται στη χώρα μας είναι ασφαλή και αποτελεσματικά.

Οι ασθενείς με καρκίνο συστήνεται να εμβολιαστούν ανεξάρτητα από το αν έχουν ενεργό καρκίνο, από το είδος της αντικαρκινικής θεραπείας που λαμβάνουν, από το εάν είναι σε περίοδο παρακολούθησης μετά από αντικαρκινική θεραπεία ή εάν είναι απλά νοσήσαντες, χωρίς ενεργό νόσο πλέον. Ο εμβολιασμός ενδείκνυται ανεξάρτητα από τη συγκεκριμένη θεραπεία καρκίνου που λαμβάνει ο ασθενής (ακτινοθεραπεία, ανοσοθεραπεία, χημειοθεραπεία, μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων ή άλλη ειδική βιολογική θεραπεία) και πάντα με τη συμβουλή του θεράποντα ιατρού.
Σε ό,τι αφορά στα ογκολογικά χειρουργικά περιστατικά, ιδανικά και εάν δεν πρόκειται για επείγουσα ογκολογική χειρουργική επέμβαση (πχ. αιμορραγία, ειλεός, περιτονίτιδα) ο εμβολιασμός συνιστάται να γίνεται τουλάχιστον μία εβδομάδα πριν από την επέμβαση. Και αυτό διότι κάποιες από τις ελάχιστες παρενέργειες του εμβολιασμού, όπως πυρετός, ρίγος, εξάνθημα, κακουχία, καταβολή, κ.ά., θα μπορούσαν να αποδοθούν εσφαλμένα σε επιπλοκή της χειρουργικής επέμβασης. Ο εμβολιασμός μπορεί να γίνει και οποιαδήποτε στιγμή μετά την επέμβαση.

Η Ογκολογική Χειρουργική στην πανδημία

Κατά τη διάρκεια της αρχικής φάσης της πανδημίας εκτιμάται ότι περισσότερες από 2,5 εκατομμύρια χειρουργικές επεμβάσεις για καρκίνο παγκοσμίως αναβλήθηκαν λόγω ανεπάρκειας του συστήματος από την πληθώρα των νοσηλευομένων με Covid-19 ασθενών, της έλλειψης κλινών Μονάδων Εντατικής Θεραπείας αλλά και του κινδύνου μετάδοσης του ιού μέσα στο νοσοκομείο.

Παρά την τεράστια αύξηση των κρουσμάτων τους τελευταίους μήνες στη χώρα μας, φαίνεται ότι έως τώρα, με βάση τα επιδημιολογικά δεδομένα, όπως επισημαίνει ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ογκολογίας, Καθηγητής Χειρουργικής, Ιωάννης Γ. Καραϊτιανός, δεν έχει προκύψει σε μεγάλο βαθμό ούτε ανάγκη κρίσιμης για τη ζωή διαλογής ογκολογικών ασθενών ούτε και σοβαρό πρόβλημα αναβολής απαραίτητων χειρουργικών επεμβάσεων για κακοήθειες λόγω της πανδημίας. Βεβαίως υπάρχουν καθυστερήσεις οι οποίες όμως έχουν σε μεγάλο ποσοστό καλυφθεί από τον υπερβάλλοντα ζήλο του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού των Νοσοκομείων μας. Εξάλλου, ο ενδελεχής προεγχειρητικός έλεγχος των καρκινοπαθών ασθενών για Covid-19 με μοριακό έλεγχο που εκτελείται απαρέγκλιτα στη χώρα μας, έχει ελαχιστοποιήσει τους κινδύνους λοίμωξης τόσο των ασθενών όσο και του υγειονομικού προσωπικού.

Καρκίνος και πρόληψη

Έχει υπολογισθεί ότι περισσότερο από το 40-50% των καρκίνων θα μπορούσε να προληφθεί με την ενημέρωση του κοινού και τη συνακόλουθη λήψη μέτρων για την υιοθέτηση κανόνων υγιεινής διαβίωσης και διατροφής, όπως η διακοπή του καπνίσματος, ο περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ, η αποφυγή ανθυγιεινών τροφίμων και ανθρακούχων ποτών και κυρίως της ζάχαρης με επακόλουθο την ελάττωση της επίπτωσης της παχυσαρκίας και τέλος η καθημερινή σωματική άσκηση. Η σωστή διατροφή που βασίζεται στις αρχές της μεσογειακής δίαιτας σε συνδυασμό με τη μέτρια σωματική άσκηση και ιδίως το περπάτημα για 30 λεπτά την ημέρα έχουν ευεργετική επίδραση στην πρόληψη του καρκίνου, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από πρόσφατες μελέτες.

Πρόσφατα στοιχεία από τις ΗΠΑ αναδεικνύουν ότι η θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού μειώθηκε κατά 40% τα τελευταία 30 χρόνια, από καρκίνο του προστάτη κατά 52%, από καρκίνο του παχέος εντέρου κατά 53%, ενώ η μεγαλύτερη μείωση της θνησιμότητας την τελευταία δεκαετία παρατηρείται στο μελάνωμα του δέρματος, λόγω και της εφαρμογής νέων θεραπευτικών πρωτοκόλλων ανοσοθεραπείας και χημειοθεραπείας και βεβαίως των εξελίξεων στη Χειρουργική του καρκίνου. Αξίζει πάντως να σημειωθεί η παρατηρούμενη αύξηση κατά 0,3% ετησίως της επίπτωσης του καρκίνου του μαστού από το 2004 η οποία οφείλεται στη μείωση της γονιμότητας των γυναικών αλλά και την αύξηση της παχυσαρκίας ενώ οι ίδιοι παράγοντες συμβάλλουν στην αύξηση της επίπτωσης του καρκίνου της μήτρας (αύξηση 1,3% ετησίως για το διάστημα 2007-2016). Στις ΗΠΑ την τελευταία 10ετία, παρά την αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου, η θνητότητα έχει μειωθεί κατά 27%.

Όπως τονίζει ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ογκολογίας, Ιωάννης Γ. Καραϊτιανός, Διευθυντής της Χειρουργικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν», η έγκαιρη διάγνωση σε θεραπεύσιμο στάδιο των συχνότερων μορφών καρκίνου (καρκίνος μαστού, τραχήλου μήτρας, παχέος εντέρου, προστάτου, πνεύμονος, του ήπατος, του παγκρέατος, κ.ά.) έχει πολύ μεγάλη σημασία στις μέρες μας και για τούτο ο προσυμπτωματικός έλεγχος θα πρέπει να πραγματοποιείται ανά τακτά χρονικά διαστήματα και μέχρι την ηλικία των 75 χρόνων, εφόσον το άτομο κρίνεται ικανό, με βάση τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του, να υποβληθεί σε θεραπευτική χειρουργική επέμβαση ή χημειοθεραπεία στην περίπτωση θετικής διάγνωσης.

Τέτοιες μέθοδοι έγκαιρης διάγνωσης περιλαμβάνουν τη μαστογραφία, την κυτταρολογική εξέταση κατά Παπανικολάου (Test PAP), την κολονοσκόπηση, την αξονική τομογραφία θώρακος και πιθανώς την εξέταση του προστατικού αντιγόνου στο αίμα (PSA), ιδιαίτερα σε ομάδες υψηλού κινδύνου. Δυστυχώς στη χώρα μας, ενώ παρατηρείται έκρηξη της συνολικής δαπάνης για την αντιμετώπιση του καρκίνου τα τελευταία χρόνια, λόγω του υψηλού κόστους των νεότερων θεραπειών, μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό (0,5%) διατίθεται για την έγκαιρη διάγνωση η οποία και σώζει ζωές.

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.

Διαβάστε επίσης:

Έρευνα: Η έλλειψη βιταμίνης D αυξάνει την πιθανότητα σοβαρής νόσησης από κορονοϊό