Τι είναι είναι η νοσογόνος παχυσαρκία και πώς αντιμετωπίζεται

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (World Health Organization- WHO) αναγνώρισε την παχυσαρκία ως «παγκόσμια επιδημία» το 1997, ενώ ανακοίνωσε 1,9 δισεκατομμύρια υπέρβαρους ενήλικες παγκοσμίως το 2016, με συνεχώς αυξανόμενα ποσοστά στην Ευρώπη, αλλά και στην Ελλάδα ειδικότερα.

Ο ορισμός της παχυσαρκίας γίνεται με βάση το δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) γνωστό και ως Body Mass Index (BMI), ο οποίος προκύπτει από τη διαίρεση του βάρους (kg) με το τετράγωνο του ύψους (m²). Με βάση αυτό το δείκτη, οι ασθενείς κατηγοριοποιούνται όπως φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα.

Τι είναι η νοσογόνος παχυσαρκία;

Η νοσογόνος παχυσαρκία είναι μια σοβαρή χρόνια ασθένεια, που χαρακτηρίζεται από αύξηση του σωματικού βάρους με συσσώρευση σωματικού λίπους, σε τέτοιο βαθμό που να επηρεάζεται δυσμενώς η υγεία του ανθρώπου. Με βάση το ΔΜΣ ορίζεται ως νοσογόνα παχύσαρκος ο ασθενής με ΔΜΣ > 40 kg/ m2.

Γιατί οι δίαιτες αποτυγχάνουν στη νοσογόνο παχυσαρκία;

Η δίαιτα είναι το πρωταρχικό μέτρο για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, ωστόσο έχει αποτελέσματα κυρίως σε υπέρβαρα άτομα ή στα αρχικά στάδια της παχυσαρκίας (ΔΜΣ < 35 kg/ m2). Στους νοσογόνα παχύσαρκους ασθενείς (ΔΜΣ > 40 kg/ m2) τις περισσότερες φορές αποτυγχάνει, ενώ ακόμα και αν επιτευχθεί μείωση βάρους, αυτή δεν είναι αρκετή και σε μερικούς μήνες το βάρος επανακτάται. Βάσει μελετών, μόνο 3-5% των νοσογόνα παχύσαρκων ατόμων καταφέρνουν να χάσουν το βάρος τους και να μην το ξαναπάρουν με διαιτολογικές/ διατροφικές οδηγίες (δίαιτες).

Ποια είναι τα συνοδά προβλήματα ενός νοσογόνα παχύσαρκου ασθενούς;

Είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι η νοσογόνος παχυσαρκία -εκτός από τα προβλήματα που δημιουργεί το ίδιο το βάρος στην ποιότητα ζωής του ασθενούς- αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης αλλά και επιδεινώνει τα ήδη υπάρχοντα νοσήματα, όπως:

- Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ (ΣΔΙΙ)

- Καρδιαγγειακά νοσήματα: αρτηριακή υπέρταση, υπερλιπιδαιμία, στεφανιαία νόσος, αρρυθμίες, καρδιακή ανεπάρκεια, αιφνίδιος καρδιακός θάνατος

- Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια

- Οστεοαρθρίτιδα και κινητικά προβλήματα (δισκοκήλες, χονδροπάθειες, οσφυαλγία κ.α)

- Αναπνευστικά προβλήματα: υπνική άπνοια, αποφρακτική πνευμονοπάθεια, αναπνευστική ανεπάρκεια, άσθμα

- Φλεβική ανεπάρκεια κάτω άκρων, οιδήματα

- Ψυχολογικά προβλήματα

- Υπογονιμότητα

- Διαταραχές εμμήνου ρύσεως

- Καρκίνος (παχέος εντέρου, οισοφάγου, ενδομητρίου, κ.α.).

Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) κατατάσσει τη νοσογόνο παχυσαρκία στην ίδια κατηγορία με τη σοβαρή καρδιακή νόσο, τον σακχαρώδη διαβήτη και την ανοσοκαταστολή.

Ποια άτομα έχουν ένδειξη για χειρουργείο;

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Χειρουργικής της Παχυσαρκίας (IFSO) ένδειξη χειρουργικής αντιμετώπισης έχουν παχύσαρκοι ασθενείς με:

- ΔΜΣ > 40 kg/ m2 (με ή χωρίς συνοδά νοσήματα)

- ΔΜΣ > 35 kg/ m2 με 2 συνοδά νοσήματα

- ΔΜΣ > 35 kg/ m2 με ΣΔΙΙ

- ΔΜΣ 30 – 35 kg/ m2 με ΣΔΙΙ όπου με φαρμακευτική αγωγή δεν ελέγχεται ο γλυκαιμικός του δείκτης (σύσταση Αμερικανικής Διαβητολογικής Εταιρείας- ADA).

Πώς επιλέγουμε την κατάλληλη χειρουργική επέμβαση για τον ασθενή;

Δεν υπάρχει μια επέμβαση που να είναι κατάλληλη για όλους. Η επιλογή γίνεται ανάλογα με το επίπεδο παχυσαρκίας, τα συνοδά νοσήματα και τις διατροφικές συνήθειες του ασθενούς.

Ποιες επεμβάσεις υπάρχουν;

Οι επεμβάσεις διακρίνονται σε:

- περιοριστικού τύπου

- δυσαπορροφητικού τύπου

- μεικτές.

Οι συχνότερα πραγματοποιούμενες επεμβάσεις είναι οι κάτωθι:

1. Λαπαροσκοπική επιμήκης γαστρεκτομή (LSG)

- Περιοριστικού τύπου

- Περιορίζει την χωρητικότητα του στομάχου (αφαιρείται το 80-85% του στομάχου)

- Αυξάνει την ταχύτητα διέλευσης της τροφής

- Μειώνει την όρεξη για φαγητό.

2. Λαπαροσκοπική γαστρική παράκαμψη μιας αναστόμωσης (OAGB)

- Μεικτού τύπου

- Περιορίζεται η χωρητικότητα του στομάχου (χωρίς να αφαιρείται τμήμα στομάχου)

- Μειώνεται η όρεξη για φαγητό

- Μειώνεται η απορρόφηση λιπών, σακχάρων και πρωτεϊνών.

3. Λαπαροσκοπική Roux- en- Y γαστρική παράκαμψη (RYGB)

- Μεικτού τύπου

- Περιορίζεται η χωρητικότητα του στομάχου (χωρίς να αφαιρείται τμήμα στομάχου)

- Μειώνεται η όρεξη για φαγητό

- Μειώνεται η απορρόφηση λιπών, σακχάρων και πρωτεϊνών

- Σε αντίθεση με την γαστρική παράκαμψη μίας αναστόμωσης έχει δύο αναστομώσεις.

4. Χολοπαγκρεατικές παρακάμψεις

- Δυσαπορροφητικού τύπου

- Ευρεία παράκαμψη του γαστρεντερικού σωλήνα

- Μειώνεται η απορρόφηση λιπών, σακχάρων και πρωτεϊνών

- Προκαλούνται σοβαρού βαθμού μεταβολικές διαταραχές.

Είναι επικίνδυνη η χειρουργική της νοσογόνου παχυσαρκίας;

Όχι, εφόσον γίνεται σε εξειδικευμένα κέντρα, από έμπειρες ομάδες. Οι μελέτες αναφέρουν ποσοστά επιπλοκών 1 -3% και θνητότητας 0.28%. Ο σωστός προεγχειρητικός έλεγχος, η προετοιμασία του ασθενούς και η στενή μετεγχειρητική παρακολούθηση περιορίζει πολύ τα ποσοστά αυτά.

Με το χειρουργείο λύνεται το πρόβλημα της νοσογόνου παχυσαρκίας;

Όχι, το χειρουργείο αποτελεί το ένα κομμάτι της λύσης του προβλήματος της νοσογόνου παχυσαρκίας. Το άλλο και εξίσου σημαντικό κομμάτι της λύσης βασίζεται στην τακτική μετεγχειρητική παρακολούθηση σε καθορισμένα χρονικά διαστήματα από οργανωμένη μονάδα χειρουργικής της παχυσαρκίας (χειρουργός, διατροφολόγος, ψυχολόγος, γαστρεντερολόγος και ενδοκρινολόγος). Σημαντικός παράγοντας είναι η συμμόρφωση του ασθενούς στις οδηγίες της μονάδας.

Εφαρμόζεται το fast- track στη χειρουργική της παχυσαρκίας;

Ναι, το fast track αφορά την γρήγορη ανάρρωση των ασθενών μετά από οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση. Εφαρμόζεται με μεγάλη ασφάλεια και επιτυχία και μετά τις βαριατρικές επεμβάσεις. Πρακτικά αυτό για τον ασθενή σημαίνει ελαχιστοποίηση της παραμονής του στο νοσοκομείο (1- 2 ημέρες, όπου αυτό είναι εφικτό). Αυτό επιτυγχάνεται μέσω:

- Ελαχιστοποίησης του χειρουργικού χρόνου

- Ελαχιστοποίησης της συχνότητας χρήσης παροχετεύσεων

- Αποφυγής χρήσης ουροκαθετήρα και κεντρικών φλεβικών γραμμών

- Ελαχιστοποίησης του μετεγχειρητικού πόνου

- Άμεσης μετεγχειρητικής σίτισης

- Άμεσης μετεγχειρητικής κινητοποίησης.

*Κωνσταντίνος Αλμπανόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Χειρουργικής ΕΚΠΑ.

Διαβάστε επίσης:

Το μεταβολικό σύνδρομο αυξάνει την πιθανότητα για αναπνευστική ανεπάρκεια και θάνατο από COVID-19