Όταν η ψυχή «πονάει», το σώμα «μιλάει» - Ειδικοί αναλύουν τα ψυχοσωματικά συμπτώματα

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ολοένα και περισσότερο η αύξηση ψυχοσωματικών συμπτωμάτων. Τι είναι αυτό που προκαλεί έντονα σωματικά συμπτώματα; Πίσω από τα περισσότερα ψυχο­σωμα­τικά συμπτώματα κρύβεται συνήθως παρατεταμένο, χρόνιο στρες.

Το Newsbomb.gr επικοινώνησε με τον δερματολόγο Δημήτρη Μότσιο αλλά και την Ψυχολόγο και Παιδοψυχολόγο Αλεξάνδρα Καππάτου οι οποίοι αναφέρθηκαν στις ψυχοσωματικές παθήσεις και εξήγησαν πώς το σώμα μας, επηρεάζεται από το τι νιώθουμε και σκεφτόμαστε και πώς αναλαμβάνει να μας δείξει ότι κάτι δεν πηγαίνει καλά. Μεταξύ άλλων αναφέρθηκαν και στην αντιμετώπιση των ψυχοσωματικών παθήσεων.

Το σώμα μας «μιλάει» με συμπτώματα δερματικά, πόνο στην κοιλιά, δύσπνοια, τρέμουλο και ταχυκαρδία για να μας βοηθήσει να ανακαλύψουμε ότι κάτι το ενοχλεί.

Τα συναισθήματά μας επηρεάζουν κάθε κύτταρο του σώματός μας και όχι μόνο τις σκέψεις και τη διάθεσή μας. Αναλόγως με το αν τα συναισθήματά μας είναι θετικά ή αρνητικά, επηρεάζουν τον οργανισμό μας με αποτέλεσμα την ενδυνάμωση ή την αποδυνάμωση της υγείας μας. Καθώς λοιπόν το σώμα μας επηρεάζεται, αρχίζει να μας δίνει κάποια σωματικά συμπτώματα.

Δημήτρης Μότσιος: Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα των καταπιεσμένων συναισθημάτων μας

Ο Δημήτρης Μότσιος MD, MSc, PhDc, Επιστημονικός Συνεργάτης ΕΚΠΑ, Νοσοκομείου Ανδρέας Συγγρός μιλώντας στο Newsbomb.gr για τις δερματικές παθήσεις είπε: «Η σχέση ανάμεσα στις ασθένειες και τον ψυχισμό φαίνεται να είναι μεγάλη. Ο ακριβής μηχανισμός στηρίζεται στο ότι το στρες προκαλεί την έκκριση ουσιών (π.χ. νευροπεπτίδια, νευροδιαβιβαστές κλπ.), οι οποίες μέσω των νευρικών απολήξεων ή και των τριχοειδών του δέρματος μπορεί να έχουν άμεση επίδραση σε κύτταρα και μόρια που διαδραματίζουν ενεργό ρόλο στη δερματική φλεγμονή. Ανεξάρτητα από τα νοσήματα της Δερματολογίας, το στρες μπορεί να επηρεάσει γενικότερα την οπτική κάθε ατόμου ακόμη και για τον ίδιο του τον εαυτό. Επομένως, δεν είναι ασυνήθιστες οι περιπτώσεις ατόμων που σε φάσεις έντονου άγχους να υπερτονίζουν τη βαρύτητα καταστάσεων που αφορούν την εικόνα τους».

Ερωτώμενος για τα συχνότερα ψυχοσωματικά συμπτώματα ο κ. Μότσιος ανέφερε: «Δεν υπάρχει ακριβώς ο όρος συχνότερες, η καθημερινή κλινική εμπειρία μάς αποδεικνύει πως το συνεχές στρες, η υπερβολική ανησυχία για το νόσημα αυτό καθαυτό, αλλά και σημαντικότερες άλλες διαταραχές, όπως π.χ. η χαμηλή ποιότητα ύπνου, σε κάποιες περιπτώσεις οι καιρικές περιβαλλοντολογικές συνθήκες, η διατροφή επηρεάζουν αρνητικά την εξέλιξη δερματικών νοσημάτων με αυτοάνοσο μηχανισμό, όπως π.χ. η ψωρίαση, η λεύκη, ο σκληροατροφικός Λειχήνας, η πέμφιγα, το πομφολυγώδες πεμφιγοειδές, το έκζεμα, η ατοπική δερματίτιδα, η δερματομυοσίτιδα, η ερυθροδερμία, οι πυώδεις δερματίτιδες, η γυροειδής αλωπεκία, το σκληρόδερμα, η Ερπητοειδής Δερματίτιδα, το Οζώδες Ερύθημα, τα Δερματικά Λεμφώματα, τα λεγόμενα αυτοάνοσα -φλεγμονώδη νοσήματα μπορούν να επηρεάσουν ή ακομα να πυροδοτηθούν από το στρες ή τη στεναχώρια αλλά δεν είναι η αιτία. Η αιτία που ο ίδιος οργανισμός «επιτίθεται» στον εαυτό του είναι άγνωστος, οφείλεται σε γενετικά και ανοσολογικά αίτια».

«Η επικινδυνότητα έγκειται στο κατά πόσο το νόσημα έχει επηρεάσει συστηματικά στο σώμα μας, δηλαδή, ποιο όργανο έχει επηρεαστεί, π.χ. αρθρώσεις (ψωρίαση) ή το στόμα (πέμφιγα-πομφολυγώδες ). Ο ετήσιος Δερματολογικός έλεγχος θα ήταν καλό να μπεί στη καθημερινότητα μας μιας και το δέρμα είναι ένα από τα μεγαλύτερα όργανα στο σώμα μας και καμιά φορά ξεχνιέται», πρόσθεσε ο ιατρός Δημήτρης Μότσιος.

Ερωτώμενος για το αν αυξήθηκαν οι ψυχοσωματικές δερματικές παθήσεις την περίοδο του κορονοϊού που ο κόσμος έμεινε έγκλειστος για αρκετό καιρό απάντησε: «Σίγουρα η πανδημία έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο στο ψυχισμό των ανθρώπων, ο εγκλεισμός και το άγχος του αγνώστου μπορεί να επηρεάσει την υγεία μας. Οι παθήσεις ήταν εκεί δεν αυξήθηκαν υπό τον όρο της «μετάδοσης»^. πρέπει να καταλάβουμε ότι τα αυτοάνοσα δεν μεταδίδονται, αλλά θα μπορούσε να πεί κανείς ότι η ψυχική πίεση και οι ψυχολογικές επιδράσεις της πανδημίας πυροδότησαν έναν μη ελεγχόμενο από τον άνθρωπο καταρράκτη έκκρισης ουσιών^. είτε αυτό λέγεται ισταμίνη (δερματίτιδες, έκζεμα) είτε φλεγμονή (ψωρίαση κλπ), που επιφέρουν έξαρση ορισμένων δερματικών παθήσεων».

Για την αντιμετώπιση των ψυχοσωματικών παθήσεων αλλά και την πρόληψη τόνισε: «Αναλόγως το νόσημα χορηγείται τοπική η συστηματική θεραπεία. Η επίλυση των συναισθηματικών διαταραχών παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη αλλά και την εξέλιξη της νόσου».

Ένα αυτοάνοσο μπορεί να παραμείνει για αρκετό καιρό στον οργανισμό μας. «Τα αυτοάνοσα νοσήματα δεν «θεραπεύονται» υπό τον όρο θεραπεία της ίασης, θεραπεύεται το πρόβλημα που δημιούργησε στο δέρμα καθαυτό ή επηρέασε συστηματικά. Το αυτοάνοσο νόσημα «κοιμίζεται» ώστε να μην κάνει εξάρσεις και υφέσεις με τις συναισθηματικές διαταραχές», ανέφερε.

Τέλος, για τις παθήσεις που οι ασθενείς επισκέπτονται συχνότερα το νοσοκομείο Ανδρέας Συγγρός, ο Δημήτρης Μότσιος είπε: «Στο νοσοκομείο Ανδρέας Συγγρός το μεγαλύτερο αμιγώς δερματολογικό Νοσοκομείο της χώρας, μας επισκέπτονται καθημερινά πανω απο 500 ασθενείς την ημέρα αλλά και στο ιδιωτικό ιατρείο, με ένα μεγάλο φάσμα παθήσεων και νοσημάτων του δέρματος. Οι ηλικίες είναι από βρέφη, αφού κάποιες παθήσεις μπορούν να πυροδοτηθούν από τη γέννα ή να μεταβιβαστούν από τη μητέρα στο παιδί ή ακόμα και από τους δύο γονείς (π.χ. ατοπική δερματίτιδα) εως και ηλικιωμένη. Όλα τα νοσήματα μπορούν να αντιμετωπιστούν με τη σωστή καθοδήγηση του Δερματολόγου - Αφροδισιολόγου είτε στο ιδιωτικό ιατρείο ειτε στο Νοσοκομείο. Στο Νοσοκομείο Ανδρέας Συγγρός λειτουργεί εξειδικευμένο τμήμα Ψυχοδερματολογίας για περιπτώσεις ασθενών με ψυχοδερματικές εκδηλώσεις».

Αλεξάνδρα Καππάτου: Πώς μια διαταραχή που ξεκινά από το μυαλό επιδρά στο σώμα

Τα άτομα που πάσχουν από χρόνιο στρες, άγχος ή κατάθλιψη σε υψηλό ποσοστό υποφέρουν από σωματικά συμπτώματα, όπως ημικρανία, πόνους στην πλάτη, γαστρεντερικά προβλήματα και άλλα συμπτώματα.

Για τους παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν σωματικά συμπτώματα η Ψυχολόγος και Παιδοψυχολόγος Αλεξάνδρα Καππάτου μιλώντας στο Newsbomb.gr ανέφερε: «Τα τελευταία χρόνια ακούμε συχνότερα την έκφραση «είναι ψυχοσωματικό» όταν αναφερόμαστε σε σωματικά συμπτώματα ή ασθένειες που επιδεινώνονται η εμπλέκονται με ψυχικούς παράγοντες όπως το στρες, η θλίψη κλπ,. Φαίνεται ότι πλέον αφορά στο 5 έως 7% των ανθρώπων παγκοσμίως ενώ στις γυναίκες τα ποσοστά είναι 10πλάσια από τους άντρες».

«Όταν ένα άτομο δεν εξωτερικεύει τα συναισθήματα του για καιρό, σε κάποιες περιπτώσεις και κάτω από κάποιες συνθήκες ,αυτό μπορεί να επηρεάσει πολύ τον οργανισμό και να εμφανιστεί μια σωματική νόσος όπως είναι το ευερέθιστο έντερο, τα δερματολογικά νοσήματα, η ημικρανία , η υπέρταση, οι αναπνευστικές παθήσεις οι μυικοί πόνοι κλπ., Επίσης διάφορες κοινές ασθένειες συχνά αποδίδονται και σε ψυχολογικούς παράγοντες όπως τα αυτοάνοσα, τα καρδιαγγειακά, ο καρκίνος κ.α.», συμπλήρωσε.

«Σύμφωνα με μελέτες, κάποιες συνθήκες μπορούν να πυροδοτήσουν τις ψυχοσωματικές ασθένειες. Μερικές από αυτές είναι το ιστορικό σεξουαλικής κακοποίησης, η έλλειψη της αίσθησης σταθερότητας, η παραμέληση στην παιδική ηλικία, η οικονομική ανέχεια και άλλες παρόμοιες δύσκολες καταστάσεις, η κατάχρηση ουσιών, η ύπαρξη ψυχιατρικών διαταραχών κ.λπ. Κοινή συνισταμένη των παραπάνω φαίνεται να είναι το άγχος και το στρες που βιώνουν τα άτομα και που κατά πολλούς μελετητές είναι η βασική αιτία των ψυχοσωματικών ασθενειών. Γι’ αυτό και συχνά εκδηλώνονται ή εντείνονται μετά από μία καταπονητική περίοδο με πολύ άγχος (π.χ. μετά από έναν χωρισμό, μία απώλεια, μία μεγάλη αλλαγή στη ζωή μας κ.λπ.)», υπογράμμισε.

«Όταν ένα άτομο δεν εξωτερικεύει τα συναισθήματα του για καιρό αυτό μπορεί να επηρεάσει πολύ τον οργανισμό και τα συναισθήματα να μεταφραστούν μέσα από μία σωματική νόσο. Εκεί κάνουμε λόγο για μία ψυχοσωματική νόσο», ανέφερε.

«Υπάρχουν σημαντικά γεγονότα στη ζωή μας που μας «πυροδοτούν» όπως για παράδειγμα ένα διαζύγιο, ένας θάνατος ή οι εξετάσεις. Το άγχος πολλές φορές εξωτερικεύεται με τη μορφή ψυχοσωματικής νόσου», υπογράμμισε η Ψυχολόγος και Παιδοψυχολόγος Αλεξάνδρα Καππάτου.

«Μερικά από τα συμπτώματα των ψυχοσωματικών ασθενειών μπορεί να είναι: συνεχής κόπωση, μυοσκελετικοί πόνοι, αϋπνία, υπέρταση, ταχυκαρδίες, δύσπνοια, στομαχικές διαταραχές, ημικρανίες, στυτική δυσλειτουργία, δερματικό εξάνθημα, ευερεθιστότητα, υπερβολικό άγχος, δυσκολίες στην κοινωνική ζωή και στη δουλειά μας κ.ά.
Ακόμη και τα παιδιά κάποιες φορές βιώνουν έντονο άγχος που εκφράζεται με σωματικά συμπτώματα για παράδειγμα, όπως κεφαλαλγίες, στομαχόπονους , ναυτίες κλπ.. Για αυτό χρειάζεται προσοχή».

«Όταν έχουμε συμπτώματα που μας ταλαιπωρούν πρέπει να επισκεφτούμε τον γιατρό μας ώστε να μας κάνει όλες τις απαραίτητες εξετάσεις .
Στην περίπτωση που βρεθεί κάτι, ακολουθούμε φυσικά τις οδηγίες του ειδικού ιατρού. Στην περίπτωση που δεν βρεθεί κάτι παρόλες τις εξετάσεις, θα πρέπει να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας γιατί ο μόνος τρόπος να διαχειριστούμε τα συμπτώματα, είναι να αντιμετωπίσουμε τη ρίζα τους», συμπλήρωσε.

Επίσης, υπογράμμισε: «Σε ειδικό ψυχικής υγείας πάντως, θα πρέπει να απευθύνονται και όσοι φεύγουν με μία διάγνωση από τον γιατρό τους καθώς όπως είπαμε κομμάτι της ασθένειάς τους είναι και ο ψυχολογικός παράγοντας και δη το άγχος, το οποίο είναι πολύ σημαντικό να τιθασευτεί για την καλύτερη διαχείριση της νόσου.
Η συμπεριφορική θεραπεία και ο έλεγχος του στρες μπορούν να βοηθήσουν να απαλύνουμε ή και να απαλλαγούμε από τα συμπτώματα τουλάχιστον για σημαντικές περιόδους. Μπορεί επίσης να χορηγηθεί αγωγή (αγχολυτικά, αντικαταθλιπτικά κ.λπ.) ενώ καλά δείγματα έχουν δώσει και ο διαλογισμός και το mindfulness.
Είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα μας για να μάθουμε να τα διαχειριζόμαστε».

Τέλος, η Ψυχολόγος και παιδοψυχολόγος Αλεξάνδρα Καππάτου έδωσε οκτώ συμβουλές αντιμετώπισης του φαινομένου λέγοντας:

• Να είστε ειλικρινείς αρχικά με τον εαυτό σας.
• Αναγνωρίζετε τα θετικά αλλά και τα αρνητικά σας συναισθήματα
• Μιλήστε για ότι αισθάνεστε σε ένα φιλικό ή συγγενικό σας πρόσωπο εμπιστοσύνης
• Ασκηθείτε συστηματικά ή αποκτήστε ένα χόμπυ
• Ακολουθείτε μια ισορροπημένη διατροφή
• Μάθετε τεχνικές χαλάρωσης.
• Απομακρύνετε τις αρνητικές σκέψεις που σας βασανίζουν
• Αν αισθάνεστε άγχος ή αρνητικά συναισθήματα απευθυνθείτε σε ειδικό ψυχικής υγείας

Αποτελέσματα έρευνας: Κατάθλιψη και άγχος αυξάνουν τον κίνδυνο προβλημάτων υγείας

Η επιστήμη μάς έδωσε ξεκάθαρα παραδείγματα ασθενειών που σχετίζονται με το συναίσθημα. Στη δερματολογία έχει αποδειχθεί πως κάποιες ασθένειες του δέρματος εμφανίζονται σε ασθενείς που νιώθουν πικρία, άγχος, ταραχή ή ενοχές. Στην καρδιολογία, έχει αποδειχθεί πως οι καρδιακές προσβολές είναι πιο συχνές σε άτομα επιθετικά, ανταγωνιστικά ή που ανέπτυξαν κάποια χρονοπάθεια. Στην γαστρεντερολογία παρατηρήθηκε μια σχέση ανάμεσα σε συναισθήματα όπως το άγχος -για μια εξέταση ή συνέντευξη για δουλειά, για παράδειγμα- και τα προβλήματα στο έντερο ή το στομάχι, όπως τα πεπτικά έλκη.

Χωρίς αμφιβολία, όμως, η ογκολογία είναι ο τομέας στον οποίο εντοπίζεται περισσότερο η σχέση μυαλού-σώματος. Ο Αμερικανός κλινικός ψυχολόγος Λόρενς Λεσάν μελέτησε τις ζωές περισσότερων από 500 καρκινοπαθών και αποκάλυψε μια πολύ σημαντική σχέση ανάμεσα στην κατάθλιψη και την εμφάνιση του καρκίνου.

Πολλοί από τους ανθρώπους που συμμετείχαν στην έρευνα ένιωθαν διαλυμένοι από τη ρήξη των στενών τους σχέσεων και είχαν προσπαθήσει να καταπνίξουν αυτά τα συναισθήματα. Τα καταπιεσμένα συναισθήματα άλλαξαν τη νευρο-ορμονική ισορροπία τους και επηρέασαν αρνητικά την αντίδραση του ανοσοποιητικού. Γνωρίζουμε πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που σταματούν να μιλούν, να βλέπουν ή ακόμα και να περπατούν για συναισθηματικούς λόγους.

Σε άλλη έρευνα οι Φρίντμαν και Ρόζενμαν μελέτησαν 500 άντρες σε διάρκεια δέκα ετών. Πρώτα χώρισαν τους συμμετέχοντες σε δύο ομάδες: ο τύπος Α περιλάμβανε τους πιο αυστηρούς, ανυπόμονους ή χρονοπαθείς χαρακτήρες. Στον τύπο Β ήταν οι πιο χαλαροί και ήρεμοι. Με αυτή την αρχική κατάληξη, μελέτησαν την υγεία ων συμμετεχόντων, αν κάπνιζαν ή όχι, πόση σωματική άσκηση έκαναν, υπολόγισαν τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα τους και ανέλυσαν τη διατροφή τους. Στη συνέχεια, περίμεναν να δουν πώς εξελίχθηκαν οι συμμετέχοντες. Μέσα σε δέκα χρόνια, περισσότεροι από 250 υγιείς συμμετέχοντες υπέστησαν καρδιακή προσβολή. Κατέληξαν πως τα δεδομένα που βασίζονταν στη διατροφή και στη σωματική τους δραστηριότητα δεν βοήθησαν στην πρόβλεψη των αποτελεσμάτων. Το μόνο δεδομένο ικανό να προβλέψει τι θα συνέβαινε, το μοναδικό δεδομένο με διαγνωστική αξία, ήταν η κατάληξη με βάση την πνευματική τους κατάσταση. Οι συμμετέχοντες τύπου Α είχαν μια συχνότητα εμφάνισης καρδιακών επεισοδίων τρεις φορές μεγαλύτερη από του τύπου Β, ανεξάρτητα από το κάπνισμα, τη διατροφή και τη σωματική άσκηση.

Διαβάστε επίσης

VR Therapy: Ψυχοθεραπεία μέσω εικονικής πραγματικότητας - Πώς γιατρεύει ψυχικά προβλήματα και φοβίες

Οι Έλληνες ο πιο αγχωμένος λαός στην Ευρώπη - Συμβουλές για τη διαχείριση της καθημερινότητας

Social Media: Η ψηφιακή αποτοξίνωση των 30 λεπτών που σώζει ζωές

Δείτε όλο το Weekend Edition εδώ