Πρωτοβουλία για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων: «Το καμπανάκι που δεν πρέπει να αμελήσουμε»
Για τα προβλήματα ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων μίλησε στο Newsbomb.gr η κλινική ψυχολόγος, Καλλιόπη Τριανταφύλλου
Με έδρα το νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία», το Κέντρο Αναφοράς για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων της Αθήνας συντονίζει το δίκτυο όλων των αντίστοιχων κέντρων ανά την Ελλάδα. Παρόλο που τα εγκαίνια του νέου χώρου έγιναν πριν από ενάμιση μήνα, ολοκληρώνονται ήδη δύο χρόνια από την πλήρη έναρξη της Πρωτοβουλίας για την Ψυχική Υγεία Παιδιών & Εφήβων, η οποία χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Επαγγελματίες ψυχικής υγείας, εκπαιδευτικοί και παιδίατροι, γονείς με τα παιδιά τους, έχουν πάρει μέρος στα προγράμματα της πρωτοβουλίας, στο πλαίσιο εκπαιδευτικών και θεραπευτικών δράσεων, στη βάση των πρωτοκόλλων που έχουν αναπτυχθεί: για το άγχος το οποίο απευθύνεται σε παιδιά 6-12 ετών, για την κατάθλιψη που απευθύνεται σε εφήβους 12-17 ετών και για προβλήματα συμπεριφοράς που απευθύνεται σε παιδιά 4-14 ετών.
Η κλινική ψυχολόγος Καλλιόπη Τριανταφύλλου, Διδάκτωρ κλινικής ψυχολογίας του πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, είναι μέλος της Πρωτοβουλίας για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων και της ομάδας του Κέντρου Αναφοράς της Αθήνας. Μιλώντας στο Newsbomb.gr εξηγεί τον διττό ρόλο της Πρωτοβουλίας, στην ενίσχυση των δημόσιων δομών ψυχικής υγείας για παιδιά και εφήβους, αλλά και στη συμβολή στα θεραπευτικά πρωτόκολλα και συνεδρίες. Παρουσιάζει τα επόμενα βήματα της Πρωτοβουλίας με άμεσο σταθμό το 2ο Ολοήμερο Συνέδριο στην Αθήνα. Παράλληλα, στέλνει μήνυμα στους γονείς να είναι κοντά στα παιδιά τους, ώστε να παρατηρούν αλλαγές που δυσκολεύουν την καθημερινότητά τους και να καταλαβαίνουν πότε πρέπει να απευθυνθούν σε ειδικούς.
Είστε μέλος της ομάδας του Κέντρου αναφοράς για την ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων στο Παίδων «Αγία Σοφία», που λειτουργεί στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας για την Ψυχική Υγεία Παιδιών & Εφήβων του ΙΣΝ. Ποια είναι η εμπειρία σας από τη μέχρι τώρα λειτουργία του προγράμματος;
Η Πρωτοβουλία για την Ψυχική Υγεία παιδιών και εφήβων υλοποιείται σε συνεργασία με το Child Mind Institute και ένα δίκτυο υπηρεσιών ψυχικής υγείας του δημοσίου τομέα. Το πρόγραμμα ξεκίνησε πιλοτικά το 2022. Έγιναν μελέτες και ανασκοπήσεις για τις ανάγκες στην Ελλάδα. Ρωτήσαμε γονείς, εκπαιδευτικούς, γιατρούς για την πρόσβαση στην ψυχική υγεία, μελετήσαμε ποιες ψυχικές διαταραχές είναι πιο συχνές και με βάση αυτά καταλήξαμε στα προγράμματα που θα αναπτύξουμε. Σήμερα, βρισκόμαστε στην ολοκλήρωση των δύο χρόνων λειτουργίας των προγραμμάτων της Πρωτοβουλίας, που υποστηρίζεται αποκλειστικά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στο πλαίσιο της Διεθνούς Πρωτοβουλίας για την Υγεία.
Το Κέντρο Αναφοράς στο Παίδων «Αγία Σοφία» συντονίζει τα κέντρα αναφοράς του δικτύου που έχει σχεδιαστεί στην Ελλάδα. Στο δίκτυο εντάσσεται η παιδοψυχιατρική κλινική του Αγία Σοφία, όπως επίσης το «Ιπποκράτειο», το «Παπανικολάου» στη Θεσσαλονίκη, το ΚΕΨΥΠΕ στα Γιάννενα, η πανεπιστημιακή παιδοψυχιατρική κλινική στην Αλεξανδρούπολη, η παιδοψυχιατρική κλινική του ΠΑΓΝΗ στο Ηράκλειο της Κρήτης.
Ψυχολόγοι και παιδοψυχίατροι-μέλη της Πρωτοβουλίας, έχουν ενισχύσει το δημόσιο σύστημα υγείας. Εργάζονται στις συγκεκριμένες κλινικές και έχουν ενσωματωθεί στις υπηρεσίες τους. Επίσης, το συντονιστικό κέντρο έχει οργανώσει κάποια προγράμματα. Υπάρχει η εξειδικευμένη επιμόρφωση για επαγγελματιές υγείας, ένα πρόγραμμα για συγκεκριμένες κλινικές παρεμβάσεις πάνω στο άγχος, την κατάθλιψη, τα προβλήματα συμπεριφοράς, με συγκεκριμένα κλινικά πρωτόκολλα θεραπείας και τεχνικές.
Στο πλαίσιο αυτής της εκπαίδευσης εξυπηρετούνται παιδιά, έφηβοι και οι οικογένειές τους. Τα πρωτόκολλα που έχουμε αναπτύξει είναι για το άγχος, για παιδιά 6-12 ετών, για την κατάθλιψη, για εφήβους 12-17 ετών και για προβλήματα συμπεριφοράς, για παιδιά 4 -14 ετών. Σε συγκεκριμένες συνεδρίες οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας λαμβάνουν αυτήν την εκπαίδευση και ταυτόχρονα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στα παιδιά.
Επομένως, η Πρωτοβουλία ουσιαστικά ενισχύει με έναν διττό ρόλο τα κέντρα αναφοράς: ενδυναμώνοντας το ήδη υπάρχον σύστημα με ψυχολόγους και παιδοψυχιάτρους και από την άλλη ενδυναμώνοντας το έργο των επαγγελματιών υγείας όλου του πλαισίου.
Η κλινική ψυχολόγος Καλλιόπη Τριανταφύλλου
Έχουν αυξηθεί τα προβλήματα ψυχικής υγείας στις μικρές ηλικίες;
Φαίνεται ότι οι ψυχικές διαταραχές επηρεάζουν έναν σημαντικό αριθμό παιδιών και εφήβων παγκοσμίως. Ένα στα επτά παιδιά, 10-19 ετών βιώνει μια ψυχική διαταραχή που πολλές φορές δεν αναγνωρίζεται ή υπάρχει δυσκολία στο να προσέλθουν για θεραπεία. Τα παιδιά αυτά είναι ευάλωτα, συχνά βρίσκονται σε κοινωνική απομόνωση, έχουν μειωμένες σχολικές επιδόσεις, μπορεί να εμπλακούν σε ριψοκίνδυνες συμπεριφορές.
Εμείς κάνουμε μία προσπάθεια πρόληψης. Έχουμε ένα πρόγραμμα το οποίο απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς, γιατί οι εκπαιδευτικοί είναι ένα σημείο αναφοράς για τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία, ήδη από τα πρώτα τους χρόνια μέχρι την εφηβεία. Οι εκπαιδευτικοί ενδυναμώνονται ώστε να αναγνωρίζουν τις δυσκολίες των παιδιών και να τις κατανοούν, να μπορούν να τις παρατηρήσουν και να τις επικοινωνήσουν.
Επίσης, υπάρχει ένα πρόγραμμα για τους παιδιάτρους και για τους γενικούς-οικογενειακούς γιατρούς. Όχι μόνο σε μεγάλα αστικά κέντρα, αλλά και σε πιο μακρινές περιοχές που δεν έχουν τις υποδομές ή εύκολη πρόσβαση στις υπηρεσίες. Για τους παιδιάτρους έχουμε αναπτύξει εργαλεία μέσα από τα οποία μπορούν να δουν αν το παιδί εμφανίζει συγκεκριμένα συμπτώματα. Τα εργαλεία είναι πολιτισμικά προσαρμοσμένα για την πρόληψη και την αναγνώριση κάποιων νευροαναπτυξιακών και ψυχικών διαταραχών.
Σε αυτά τα προγράμματα έχουν ήδη λάβει μέρος εκπαιδευτικοί και παιδίατροι;
Ναι, έχει συμματάσχει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό εκπαιδευτικών από όλα τα μέρη της Ελλάδας και έχει ξεκινήσει και το πρόγραμμα με τους παιδιάτρους. Απώτερος στόχος είναι να πάμε στους γενικούς γιατρούς.
Όπως επίσης έχουν ξεκινήσει και τα εξειδικευμένα προγράμματα για επαγγελματίες ψυχικής υγείας, με τα κλινικά πρωτόκολλα βασισμένα στη γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχολογία. Μετράμε ήδη την αποτελεσματικότητά τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχει και ένα πρόγραμμα για τους δικαστικούς, για ζητήματα ψυχικής υγείας, την αναγνώριση προβλημάτων συμπεριφοράς και την παιδική προστασία.
Άρα για την προσέγγιση στην κοινότητα οι κρίσιμοι κρίκοι είναι εκπαιδευτικοί και παιδίατροι; Και τι εννοούμε ως πρόβλημα συμπεριφοράς για τα μικρά παιδιά;
Εκπαιδευτικοί και παιδίατροι είναι κρίσιμοι κρίκοι, έχουν έναν προληπτικό χαρακτήρα. Για παράδειγμα, για τα προβλήματα συμπεριφοράς ουσιαστικά μιλάμε για ένα μοτίβο συμπεριφορών που χαρακτηρίζονται από αρνητισμό, εχθρότητα, εναντίωση. Πολύ συχνά το παιδί χάνει την ψυχραιμία του, είναι θυμωμένο, εμπλέκεται σε καυγάδες με ενήλικες, αρνείται να συμμορφωθεί σε κάποιους κανόνες, ενοχλεί τα άλλα παιδιά, κατηγορεί τα άλλα παιδιά, είναι εκδικητικό. Όσο πιο νωρίς το εντοπίσουμε, τόσο μεγαλύτερη η αποτελεσματικότητα της παρέμβασης.
Άρα να πρέπει να είμαστε κοντά, να δούμε τις αλλαγές. Αν είναι οι εκπαιδευτικοί να το επικοινωνήσουν στους γονείς με έναν τρόπο που θα δείχνει τη διαθεσιμότητά τους, δίπλα στο γονέα. Όσον αφορά τους παιδιάτρους και οικογενειακούς γιατρούς, υπάρχει μεγάλη εμπιστοσύνη από τις οικογένειες, μπορούν να συζητήσουν και να κατανοούν αυτά που συμβαίνουν στα παιδιά, μέσα από την ιατρική τους πράξη.
Ποιος είναι ο επόμενος σταθμός της Πρωτοβουλίας για την Ψυχικής Υγεία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος;
Ο επόμενος σταθμός -που θα συζητηθεί και στο 2ο Ολοήμερο συνέδριό μας στην Αθήνα- είναι η επέκταση όλων αυτών των προγραμμάτων και σε άλλα δημόσια πλαίσια. Δηλαδή, πώς μπορούμε να ανταποκριθούμε σε αυτές τις κρίσιμες προκλήσεις της ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουν τα παιδιά και οι έφηβοι. Αυτή είναι η βασική θεματική του συνεδρίου στις 27 Φεβρουαρίου 2025, στο οποίο θα παρευρεθούν και θα συζητήσουν εμπειρογνώμονες, εκπαιδευτικοί, γονείς, φροντιστές, νέοι άνθρωποι, θεσμικοί φορείς.
Την κεντρική συζήτηση θα ανοίξει ο πρόεδρος του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, Ανδρέας Δρακόπουλος και θα συζητήσει με τον ιδρυτικό πρόεδρο και ιατρικό διευθυντή του Child Mind Institute, Harold Koplewicz, και τον υφυπουργό υγείας, Μάριο Θεμιστοκλέους.
Να κλείσουμε με ένα μήνυμα προς τους γονείς.
Κατ’ αρχάς χρειάζεται να είμαστε κοντά στα παιδιά και να τα παρατηρούμε. Να είμαστε ευαίσθητοι στις αλλαγές που εμμένουν στο χρόνο. Στις αλλαγές που βλέπουμε ότι τα δυσκολεύουν, ότι επηρεάζουν την καθημερινότητά τους και τη λειτουργικότητά τους στις κοινωνικές τους σχέσεις, στις σχολικές επιδόσεις τους και παραμένουν για ένα μεγάλο διάστημα. Αυτό είναι ένα «καμπανάκι» που χρειάζεται να το δούμε.
.jpg)
Σχόλια