Το φαινόμενο déjà vu

Το déjà vu είναι σπάνιο φαινόμενο, αλλά όταν συμβαίνει το καταλαβαίνουμε. Είναι αυτό που μπορεί να περπατάς σε μια πόλη την οποία επισκέπτεσαι πρώτη φορά και ξαφνικά γνώριμες εικόνες έρχονται στο μυαλό, σαν να φωνάζουν ότι έχεις ξανάρθει σε αυτό το μέρος. Όμως δεν έχεις ξαναπάει, άρα τι συμβαίνει;
2'

Για την ακρίβεια, κανείς δεν ξέρει στ' αλήθεια τι συμβαίνει. Η προέλευση του déjà vu (που σημαίνει στα Γαλλικά αυτό που «έχω ήδη δει»), δηλαδή η αίσθηση της οικειότητας με κάτι που είναι εντελώς καινούργιο, παραμένει κρυμμένη κάπου βαθιά στον εγκέφαλό μας. Το φαινόμενο αυτό είναι δύσκολο να μελετηθεί, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι συνδεδεμένοι με καλώδια και μηχανήματα όταν τους συμβαίνει αυτό προκειμένου να καταφέρουν οι ερευνητές να βρουν άκρη.

Ωστόσο, οι επιστήμονες είχαν προβληματιστεί πολλά χρόνια, καθώς μια περιγραφή εμπειρίας déjà vu εμφανίστηκε το 1888 σε ασθενείς με επιληψία. Η παρατήρηση του φαινομένου δεν ήταν σύμπτωση, μιας και οι άνθρωποι με κάποιες μορφές επιληψίας φαίνεται να νιώθουν το déjà vu πιο συχνά σε σχέση με εκείνους που δεν είχαν την ίδια διαταραχή.

'Έτσι, κατά τη διάρκεια μιας κρίσης, οι νευρώνες παρουσιάζουν πρόβλημα, στέλνοντας μπερδεμένα μηνύματα σε διαφορετικά μέρη του σώματος. Για αυτούς τους ασθενείς, το déjà vu είναι ένα αποτέλεσμα σύγχυσης των συνδέσεων στον εγκέφαλο.

Μια δεύτερη υπόθεση περιλαμβάνει ένα άλλο λάθος του εγκεφάλου. «Αυτή τη φορά, το πρόβλημα έχει να κάνει με τη μνήμη», λέει η Anne Cleary, καθηγήτρια γνωστικής ψυχολογίας του πανεπιστημίου του Κολοράντο. Ένα ερέθισμα που προκύπτει από μια νέα κατάσταση ενεργοποιεί την ανάμνηση μιας παλιότερης παρόμοιας εμπειρίας, την οποία ο εγκέφαλός μας δεν μπορεί να ανακαλέσει.

Σε πολλές περιπτώσεις, οι άνθρωποι που βιώνουν το déjà vu δεν μπορούν να εξηγήσουν για ποιο λόγο συμβαίνει. Αυτές οι εμπειρίες κατά τις οποίες γνωρίζουμε κάτι το οποίο δεν μπορούμε να θυμηθούμε λειτουργούν όλες με τον ίδιο τρόπο.