Στοιχεία-σοκ: Κάτω από το όριο της φτώχειας 452.000 μαθητές στα ελληνικά σχολεία
Της Διονυσίας Προκόπη
Η επισιτιστική ανασφάλεια στα ελληνικά σχολεία, με λιποθυμίες πεινασμένων μαθητών, εμφανίστηκε ως φαινόμενο που έπαιρνε ανησυχητικές διαστάσεις στην αρχή της κρίσης και των μνημονίων. Σήμερα, το πρόβλημα συνεχίζει να υφίσταται, βαίνοντας μάλιστα διογκούμενο.
Ο εκτιμώμενος αριθμός μαθητών οι οποίοι διαβιούν κάτω από το όριο της φτώχειας ανέρχεται σε 452.000, με βάση στοιχεία του 2014. Ο αριθμός αυτών που αντιμετωπίζει ιδιαίτερα υψηλή επισιτιστική ανασφάλεια ανέρχεται σε 222.000. Ένας στους έξι μαθητές αντιμετωπίζει προβλήματα σωματικής υγείας και ένας στους τέσσερις, προβλήματα συναισθηματικής υγείας.
Τα στοιχεία, που αποτυπώνουν αυτή τη δραματική κατάσταση, παρουσιάστηκαν από την καθηγήτρια Αθηνά Λινού, διευθύντρια του Εργαστηρίου Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και πρόεδρο του Ινστιτούτου Prolepsis, σε συνέντευξη Τύπου, τη Δευτέρα 12 Οκτωβρίου.
Το Ινστιτούτο Prolepsis υλοποιεί από το σχολικό έτος 2012-2013 το πρόγραμμα «Διατροφή», για τη σίτιση και προώθηση της υγιεινής διατροφής σε σχολεία κοινωνικο-οικονομικά ευάλωτων περιοχών της χώρας. Το πρόγραμμα τελεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Παιδείας και υλοποιείται για πέμπτη συνεχή σχολική χρονιά, έχοντας διαθέσει συνολικά περισσότερα από 11 εκατ. γεύματα, σε περίπου 450 σχολεία και 75.000 μαθητές σε όλη την Ελλάδα. Τα καθημερινά γεύματα περιέχουν γάλα ή γιαούρτι, αρτοσκεύασμα, φρούτα, λαχανικά.
Στόχος του προγράμματος είναι «κανένα παιδί πεινασμένο στο σχολείο». Σύμφωνα με την κ. Λινού, ενδεικτικό της κρισιμότητας της κατάστασης, είναι το γεγονός ότι 2.032 σχολεία από όλη την Ελλάδα, δηλαδή περίπου 250.000 μαθητές (ποσοστό 18% των μαθητών της Ελλάδας), έχουν αιτηθεί να ενταχθούν στο πρόγραμμα «Διατροφή».
Με βάση τα στοιχεία, τα οποία συνέλεξε το Ινστιτούτο μέσω ερωτηματολογίων το σχολικό έτος 2014-2015, η κοινωνικο-οικονομική κατάσταση των μαθητών και των οικογενειών τους, οι οποίοι συμμετείχαν στο πρόγραμμα «Διατροφή» ήταν η εξής:
Το 53,1% των οικογενειών αντιμετώπιζε επισιτιστική ανασφάλεια.
Το 21,0% των οικογενειών αντιμετώπιζε πείνα.
Στο 63,6% των οικογενειών τουλάχιστον ένας γονέας δεν είχε πηγή εισοδήματος.
Στο 15,1% των οικογενειών κανένας γονέας δεν είχε πηγή εισοδήματος.
Το 8,5% των μαθητών ήταν ανασφάλιστοι.
Το 7,0% δεν είχαν ηλεκτρικό ρεύμα περισσότερο από μία εβδομάδα.
Το 31,6% των μαθητών ήταν υπέρβαροι/παχύσαρκοι (καθώς η επισιτιστική ανασφάλεια ενισχύει τις πιο ανθυγιεινές διατροφικές επιλογές) και το 10,2% ήταν λιποβαρείς.
Το 55,2% των οικογενειών είχε εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχειας.
Το 67,7% των οικογενειών είχε εισόδημα κάτω από το όριο των εύλογων δαπανών διαβίωσης.
Όπως σημείωσε η κ. Λινού, οι μειώσεις που έχουν σημειωθεί στο μέσο οικογενειακό εισόδημα ξεπερνούν το 33%, και σε συνδυασμό με τις περικοπές δαπανών στην υγεία (38%) και την παιδεία (35%) έχουν οδηγήσει το 36% του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, με δραματικές επιπτώσεις στη ζωή της οικογένειας και ιδίως των οικογενειών που διαβιούν σε περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση.
Τα παιδιά που πεινάνε κάνουν περισσότερες απουσίες από το σχολείο ή διακόπτουν τη φοίτηση, ενώ το ποσοστό των μαθητών που απουσιάζουν συχνά από το σχολείο για λόγους υγείας ανέρχεται στο 18% για τις επισιτιστικά ανασφαλείς οικογένειες έναντι 8% των παιδιών που προέρχονται από σιτιστικά ασφαλείς οικογένειες. Σύμφωνα με την κ. Λινού οι μαθητές επισιτιστικά ανασφαλών οικογενειών δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν στο σχολείο και να αποδώσουν στα μαθήματά τους, ενώ βιώνουν συναισθήματα φόβου, λύπης, θυμού και ανησυχίας για το μέλλον.
«Το πρόβλημα πέρα από τα θέματα υγείας, μπορεί να οδηγήσει σε πνευματική υποβάθμιση και συρρίκνωση, η οποία επιβαρύνει επιλεκτικά τις πιο ευάλωτες κοινωνικο-οικονομικά πληθυσμιακές ομάδες, με τεράστιες μακροπρόθεσμες συνέπειες για το μέλλον της χώρας» τόνισε η κ. Λινού.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής στις 16 Οκτωβρίου και την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας στις 17 Οκτωβρίου, η κ. Λινού απηύθυνε «έκκληση προς όλους σε συστράτευση: πολιτεία, ιδρύματα, επιχειρήσεις και απλούς πολίτες, για να αποφευχθεί αυτό ο κίνδυνος και για να βοηθήσουμε τα παιδιά να πετύχουν το μέγιστο που μπορούν στη μόρφωση και την εκπαίδευσή τους, διατηρώντας την υγεία τους».
Ο υφυπουργός Παιδείας, Θεοδόσης Πελεγρίνης, κατά το χαιρετισμό του στην εκδήλωση, σημείωσε την ανθρωπιστική διάσταση και τον παιδαγωγικό χαρακτήρα του προγράμματος «Διατροφή», ενώ ο γενικός γραμματέας Δημόσιας Υγείας, Γιάννης Μπασκόζος, δήλωσε ότι μέλημα της κυβέρνησης είναι να σταματήσουν να υπάρχουν φαινόμενα παιδιών που λιποθυμούν από την πείνα και να διασφαλιστεί το αγαθό της διατροφής όλων όσοι διαμένουν στη χώρα, αλλά και όσων προσέρχονται σε αυτή, αναφερόμενος στις αυξημένες προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές. Την εκδήλωση συντόνισε ο δημοσιογράφος Κώστας Χαρδαβέλλας.
Το πρόγραμμα «Διατροφή» για την τρέχουσα σχολική χρονιά ξεκινά αυτή την εβδομάδα, σε σχολεία της Θεσσαλονίκης, Ημαθίας και Θράκης. Οι πόροι που έχουν εξασφαλιστεί μέχρι σήμερα επαρκούν για την κάλυψη περίπου 100 σχολείων, με 7.500 μαθητές. Το ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) ενισχύει το πρόγραμμα με δωρεά 2,5 εκατ. ευρώ εκ των οποίων το 1 εκατ. διατίθεται άμεσα για τις ανάγκες του προγράμματος , ενώ το υπόλοιπο ποσό θα δοθεί με τη μέθοδο των συμπληρωματικών κονδυλίων. Το ΙΣΝ θα διαθέσει, δηλαδή, δωρεά ίσης αξίας για κάθε 100.000 ευρώ που θα συγκεντρώσει το Ινστιτούτο από άλλους δωρητές.