Θρόμβωση, γνωρίστε και αντιμετωπίστε τη νόσο!

Τι είναι η φλεβική θρομβοεμβολική νόσος;

Κάθε χρόνο, περίπου 10 εκατομμύρια άνθρωποι, σε ολόκληρο τον πλανήτη, διαγιγνώσκονται με φλεβική θρομβοεμβολική νόσο. Η νόσος αυτή αποτελεί την 3η πιο συχνή αιτία καρδιαγγειακής πάθησης, μετά τα καρδιακά εμφράγματα και τα εγκεφαλικά επεισόδια.

Η φλεβική θρομβοεμβολική νόσος περιλαμβάνει δύο διακριτές, αλλά στενά σχετιζόμενες κλινικές οντότητες:

Α) την εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση και

Β) την πνευμονική εμβολή

Τι είναι η «εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση» και ποιες οι συνέπειές της;

Η εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση χαρακτηρίζεται από την δημιουργία θρόμβου μέσα σε μια εσωτερική φλέβα, συνήθως του κάτω άκρου ή της λεκάνης.

Η παρουσία θρόμβου (πηγμένο αίμα) σε μια εσωτερική φλέβα, αυτομάτως, έχει 3 σοβαρές συνέπειες:

1. Δημιουργία θρόμβου, επιπλέον του υπάρχοντος, έτσι ώστε μεγαλύτερα τμήματα του φλεβικού δικτύου να κλείσουν. Με άλλα λόγια, ο θρόμβος έχει την τάση να επεκτείνεται σε γειτονικά φλεβικά τμήματα με μία διαδικασία «ντόμινο».

2.Απόσπαση τμήματος του θρόμβου από την εσωτερική φλέβα και μεταφορά του προς τους πνεύμονες, μία κατάσταση που είναι γνωστή ως πνευμονική εμβολή.

Τα αποσπασμένα τμήματα του θρόμβου σταματούν στους πνεύμονες και δεν αφήνουν το φλεβικό αίμα να γεμίσει με το οξυγόνο των πνευμόνων. Αυτό, δημιουργεί μία κατάσταση «ασφυξίας», η οποία θέτει, πολλές φορές, σε σοβαρό κίνδυνο την ζωή του ασθενούς. Η πνευμονική εμβολή αποτελεί την 3η, σε συχνότητα, αιτία θανάτου νοσηλευομένου σε νοσοκομείο ασθενούς.

3.Σταδιακή καταστροφή των φλεβικών βαλβίδων από την παρουσία του θρόμβου μέσα στις πάσχουσες φλέβες. Οι φλεβικές βαλβίδες είναι λίαν απαραίτητες για την φυσιολογική φλεβική κυκλοφορία.

Φυσιολογικά, οι φλεβικές βαλβίδες εμποδίζουν την παλινδρόμηση του αίματος και βοηθούν ώστε η φλεβική ροή να γίνεται μόνο προς μία κατεύθυνση, από τα πόδια προς τους πνεύμονες και ποτέ αντιστρόφως. Σε περίπτωση κατεστραμμένων βαλβίδων, η παλινδρόμηση του αίματος μέσα στις φλέβες ορίζεται ως φλεβική ανεπάρκεια.

Πιο συγκεκριμένα, οι φλεβικές βαλβίδες δεν «αντέχουν» την επαφή τους με τον θρόμβο και σταδιακά δυσλειτουργούν. Η φλεβική ανεπάρκεια από την συγκεκριμένη διαδικασία (μεταθρομβωτικό σύνδρομο) συνήθως είναι βαριά και επηρεάζει δυσμενέστατα την ποιότητα ζωής των ασθενών με συμπτώματα όπως πόνος, κάψιμο, οίδημα (πρήξιμο) και πρόκληση δερματικών βλαβών όπως μελάχρωση, σκλήρυνση του δέρματος και ανοιχτές πληγές.

Έτσι, η θρόμβωση εμφανίζεται, αρχικά, σε ένα μικρό τμήμα του φλεβικού δικτύου, πιο συχνά στις εσωτερικές φλέβες του πάνω μέρους της γάμπας. Από το αρχικό σημείο, υπάρχει η τάση για επέκταση του θρόμβου κεντρικότερα, προς το πάνω μέρος του κάτω άκρου (διαδικασία «ντόμινο»).

Η έγκαιρη διάγνωση και έναρξη θεραπείας, κυρίως με αντιπηκτικά, σημαίνει μικρότερη επέκταση του θρόμβου, άρα μικρότερη ποσότητα θρόμβου στο κάτω άκρο. Μικρότερη ποσότητα θρόμβου στο κάτω άκρο, σημαίνει μικρότερη πιθανότητα για απόσπαση τμήματος του θρόμβου (πνευμονική εμβολή), καθώς και μικρότερη πιθανότητα, αν ο θρόμβος αποσπαστεί, να είναι μεγάλο το θρομβωτικό τμήμα που ταξιδεύει προς τα πνευμόνια (μικρή πνευμονική εμβολή).

Επιπλέον, όσο μικρότερο είναι το τμήμα του φλεβικού δικτύου με θρόμβο, τόσο λιγότερες θα είναι οι φλεβικές βαλβίδες που θα υποστούν σταδιακή καταστροφή.

Γενικά, αν η θρομβοεμβολική νόσος διαγνωστεί αργά, υπάρχει σημαντικός κίνδυνος, τόσο για εμφάνιση δυσμενών συνεπειών στην ποιότητα ζωής του ασθενούς, όσο και για την ίδια την ζωή του.

Ποιες οι αιτίες της φλεβικής θρομβοεμβολικής νόσου; Τι πρέπει να κάνω για να ελαχιστοποιήσω τον κίνδυνο εμφάνισής της;

Πολλές φορές, η θρόμβωση είναι αποτέλεσμα μιας γενετικής προδιάθεσης ή επίκτητων διαταραχών, όπως, για παράδειγμα, μια αδιάγνωστη κακοήθεια.

Παρ’όλα αυτά, οι περισσότεροι ασθενείς (περίπου 2 στους 3) παθαίνουν θρόμβωση λόγω παραμονής στο νοσοκομείο για κάποιο σοβαρό ιατρικό λόγο, όπως χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό. Σε αυτές τις περιπτώσεις κατάλληλα προφυλακτικά μέτρα μπορούν να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο με μεγάλη αποτελεσματικότητα.

Βασικές προληπτικές ενέργειες για την αποφυγή της φλεβικής θρομβοεμβολικής νόσου, είναι οι ακόλουθες:

• Κινητοποιήσου όσο το δυνατόν γρηγορότερα μετά από παραμονή στο κρεβάτι, λόγω χειρουργικής επέμβασης, τραυματισμού ή άλλης ασθένειας.

• Εάν έχεις παράγοντες κινδύνου για φλεβική θρομβοεμβολική νόσο, κουβέντιασε με τον γιατρό σου για την πιθανότητα χρήσης ειδικών ελαστικών καλτσών, διαβαθμισμένης συμπίεσης, καθώς και για την πιθανότητα χρήσης ειδικών φαρμάκων (αντιπηκτικών) ως προφυλακτικά μέτρα.

• Εάν κάθεσαι για μεγάλα χρονικά διαστήματα ή ταξιδεύεις για πάνω από 4 ώρες, σήκω και περπάτα κάθε 2 με 3 ώρες.

• Μπορείς να μειώσεις τον κίνδυνο θρόμβωσης με τον έλεγχο του σωματικού βάρους, αποφεύγοντας την καθιστική ζωή και ακολουθώντας τις συμβουλές του γιατρού σου σε σχέση με τους ατομικούς παράγοντες κινδύνου.

Συμπερασματικά, η κίνηση, ακόμα και σε μέτριο βαθμό, αποτελεί την καλύτερη προστασία από θρομβώσεις.

Σήμερα, ποιες θεραπευτικές επιλογές υπάρχουν για την φλεβική θρομβοεμβολική νόσο;

Σε περίπτωση θρομβοεμβολικής νόσου οι βασικοί θεραπευτικοί στόχοι είναι:

1. Η σταθεροποίηση του θρόμβου. Το σταμάτημα δηλαδή της επέκτασής του, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η ποσότητα του θρόμβου στο κάτω άκρο.

2. Η αποφυγή απόσπασης θρόμβου (πνευμονική εμβολή).

3. Η προστασία των φλεβικών βαλβίδων για την αποφυγή φλεβικής ανεπάρκειας (μεταθρομβωτικό σύνδρομο).

Όσον αφορά την διακοπή της εξέλιξης της νόσου και την αποφυγή της πνευμονικής εμβολής, τα αντιπηκτικά φάρμακα κάνουν εξαιρετική δουλειά. Για την προστασία των βαλβίδων όμως, είναι σημαντική η απομάκρυνση του θρόμβου από την φλέβα, όσο το δυνατόν συντομότερα.

Αυτό επιτυγχάνεται με την διαδικασία της θρομβόλυσης, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί εντυπωσιακά. Η θρομβόλυση πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία και ο θρόμβος μέσα στις φλέβες διαλύεται πριν προλάβει να καταστρέψει τις φλεβικές βαλβίδες.

Η βασική ένδειξη για θρομβόλυση είναι η εκτεταμένη θρόμβωση σε όλο το μήκος του κάτω άκρου και στις φλέβες της λεκάνης μιας και σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει ο μεγαλύτερος κίνδυνος, μακροπρόθεσμα, μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια, να εμφανιστεί σοβαρού βαθμού φλεβική ανεπάρκεια.

Για τους ασθενείς με σοβαρό μεταθρομβωτικό σύνδρομο, υπάρχει σήμερα ελπίδα;

Η απάντηση είναι ΝΑΙ. Και δεν αναφερόμαστε στην συντηρητική θεραπεία με την χρόνια χρήση κάλτσας, αλλά σε σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές διάνοιξης χρονίως κλειστών φλεβών.

Οι τεχνικές αυτές αποτελούν συνδυασμό ανοιχτής χειρουργικής επέμβασης «καθαρισμού’ της πάσχουσας φλέβας (ενδοφλεβεκτομή) και ενδαγγειακών τεχνικών, με την χρήση μπαλονιών και ενδοαυλικών ναρθήκων (stents).

Τσεκούρας Νικόλαος MD, ECFMG, PHD, Αγγειοχειρουργός - Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών Τ. Clinical Fellow Jobst Vascular Institute (Toledo, Ohio) University of Michigan (AnnArbor) – USA. Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα: www.dr-tsekouras.gr , ή καλέστε στο 2106215855, 6977459886