Σχολικό πρόγραμμα SunPass: Προστασία από τον ήλιο ενάντια στον καρκίνο του δέρματος
Της Διονυσίας Προκόπη
Ο πρόεδρος του ESCF και καθηγητής Δερματολογίας με ειδίκευση στη Δερματο-ογκολογία, Eggert Stockfleth, και η δερματολόγος, Ose Rademacher, παρουσίασαν το πρόγραμμα SunPass (Πρόγραμμα Επισήμανσης των Σχολείων – νηπιαγωγεία και δημοτικά σχολεία) σε συνέντευξη Τύπου και μίλησαν στο Newsbomb.gr.
Τα περιστατικά καρκίνου του δέρματος αυξάνονται στην Ευρώπη κατά 5 -7% ετησίως, ρυθμός ο οποίος αφορά και την Ελλάδα. Η αύξηση αυτή θα συνεχιστεί για τα επόμενα 20 χρόνια, εκτιμούν οι ειδικοί, καθώς πρόκειται για μία γενιά η οποία όταν μεγάλωνε, δεν γνώριζε για τους κινδύνους της υπεριώδους ακτινοβολίας και δεν έπαιρνε τα κατάλληλα μέτρα προφύλαξης κατά την έκθεση στον ήλιο, ειδικά στην κρίσιμη παιδική ηλικία.
Προκειμένου να αναστραφεί η κατάσταση για τις νέες γενιές, το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τον Καρκίνο του Δέρματος ρίχνει το βάρος στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των γονέων και των παιδιών, καθώς και του διδακτικού προσωπικού, σχετικά με τον καρκίνο του δέρματος και την πρόληψη αυτού, χάρη στην προστασία από τον ήλιο, από πολύ μικρή ηλικία.
Ο κ. Stockfleth τονίζει ότι τα εγκαύματα στην παιδική ηλικία αποτελούν το μεγαλύτερο κίνδυνο, καθώς ο οργανισμός δεν έχει αναπτύξει ακόμη τους φυσικούς μηχανισμούς προστασίας από την UV ακτινοβολία. Επίσης, αντηλιακή προστασία πρέπει να υπάρχει εφ όρου ζωής, καθώς κάθε άνθρωπος διαθέτει συγκεκριμένο «ηλιακό κεφάλαιο», το οποίο μειώνεται με την πάροδο των χρόνων.
«Όταν μιλάμε για ηλιακό κεφάλαιο, εννοούμε ότι για κάθε κάψιμο που υφίσταται ένας άνθρωπος στη ζωή του, πληρώνει από έναν λογαριασμό UV ακτινοβολίας. Η μείωση του ηλιακού κεφαλαίου από την έκθεση στην ακτινοβολία αθροιστικά, δεν μπορεί να αναπληρωθεί. Το πότε θα εξαντληθεί αυτό το ηλιακό κεφάλαιο εξαρτάται από τον τύπο του δέρματος, ίσως μετά από 20-25 χρόνια για τους πιο ανοιχτούς τύπους δέρματος και 30-40 χρόνια για τους πιο σκούρους. Όταν εξαντληθεί το ηλιακό κεφάλαιο, αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του δέρματος και αν ξεκινήσεις να πληρώνεις από μικρή ηλικία, εξαντλείται πιο γρήγορα», διευκρινίζει στο Newsbomb.gr ο κ. Stockfleth.
«Μέχρι την ηλικία των 2 ετών, ο άνθρωπος δεν διαθέτει προστασία από την UV ακτινοβολία. Το δέρμα είναι πολύ ευαίσθητο και δεν έχει αναπτυχθεί ακόμη ο μηχανισμός για την παραγωγή μελανίνης, ο οποίος ξεκινά να αναπτύσσεται σταδιακά μετά τα 2 χρόνια. Η ολοκλήρωση της διαδικασίας εξαρτάται και πάλι από τον τύπο του δέρματος και πάντως γίνεται βήμα-βήμα επί αρκετά χρόνια» προσθέτει η κ. Rademacher.
Το πρόγραμμα SunPass
Η κ. Rademacher είναι η υπεύθυνη του προγράμματος Επισήμανσης των Σχολείων SunPass. Η εφαρμογή του ξεκίνησε πιλοτικά το 2009 στη Γερμανία, με τη συμμετοχή 55 παιδικών σταθμών, υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για τον Καρκίνο του Δέρματος (ESCF) και σε συνεργασία με τα Δερματολογικά Εργαστήρια Avene. Ήδη το 2012, το ESCF δημοσίευσε τα πρώτα αποτελέσματα στο «British Journal of Dermatology».
«Μπορέσαμε να καταδείξουμε ότι η συμπεριφορά απέναντι στον ήλιο είχε αλλάξει εντελώς. Η συχνότητα της λήψης μέτρων προστασίας από τον ήλιο αυξήθηκε, τόσο η χρήση αντηλιακού όσο και η χρήση καπέλων και μακρυμάνικων ρούχων. Επίσης, αυξήθηκε η επαγρύπνηση για τον καρκίνο του δέρματος, καθώς η αντιμετώπιση ολόκληρης πλέον της οικογένειας απέναντι στο θέμα, λόγω της ενημέρωσης, είχε αλλάξει εντελώς» αναφέρει η κ. Rademacher στο Newsbomb.gr.
Στην Ελλάδα, η εφαρμογή του προγράμματος ξεκινά πιλοτικά, στις αρχές Μαΐου και θα διαρκέσει μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς. Σε πρώτη φάση, συμμετέχουν 20 ιδιωτικά δημοτικά σχολεία, νηπιαγωγεία και παιδικοί σταθμοί, με στόχο αυτός ο αριθμός να αυξηθεί. Η επέκτασή του στα δημόσια σχολεία, προς το παρόν, δεν προβλέπεται, κυρίως λόγω γραφειοκρατικών εμποδίων, όπως διευκρίνισε ο κ. Stockfleth.
Το πρόγραμμα θα διεξαχθεί με τη συνεργασία 4 νοσοκομείων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης (Νοσοκομείο Δερματικών & Αφροδισίων Νόσων Αθηνών «Ανδρέας Συγγρός», Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν», Νοσοκομείο Αφροδισίων & Δερματικών Νόσων Θεσσαλονίκης και Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «Παπαγεωργίου»). Ένας γιατρός από κάθε νοσοκομείο θα αναλάβει την εκπαίδευση ενός υπεύθυνου εκπαιδευτικού από κάθε σχολείο, καθώς και την επίβλεψη εφαρμογής του προγράμματος.
Κάθε σχολείο θα λαμβάνει την επισήμανση «Σχολείο που έχει λάβει μέτρα για τη σωστή αντηλιακή προστασία», υιοθετώντας τα εξής:
Δημιουργία της «γωνιάς του ήλιου», η οποία θα επιβλέπεται από τον υπεύθυνο του σχολείου για το πρόγραμμα και θα διαθέτει πληροφοριακό υλικό και ενημερωτικά φυλλάδια για την υπεριώδη ακτινοβολία και τους κινδύνους από την έκθεση στον ήλιο. Ανάλογα με την ηλικία των παιδιών, στα οποία θα απευθύνεται, τα φυλλάδια θα έχουν την κατάλληλη μορφή, αξιοποιώντας για παράδειγμα το παιχνίδι, τη ζωγραφική και τα κόμικς. Ο υπεύθυνος κάθε σχολείου, αναλαμβάνει επίσης την ενημέρωση των γονιών και γενικά των μελών της οικογένειας που ασχολούνται με τη φροντίδα των παιδιών.
Κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων και ειδικά κατά τις ώρες αποφυγής έκθεσης στον ήλιο, που για τις μεσογειακές χώρες είναι το διάστημα 11:00 με 16:00, τα παιδιά θα πρέπει να φορούν αντηλιακό, καπέλο και ρούχα με μακριά μανίκια, ώστε να μη μένει ακάλυπτο το δέρμα τους. Συνίσταται η χρήση αντηλιακού με υψηλό δείκτη προστασίας, μακράς διάρκειας, χωρίς άρωμα και πολλά χημικά φίλτρα ώστε να αποφεύγεται η εκδήλωση αλλεργιών στα αντηλιακά. Οι δάσκαλοι πρέπει να αποτελούν παράδειγμα, δηλαδή να φορούν και αυτοί, για παράδειγμα, καπέλο στο διάλειμμα.
Επίσης, θα πρέπει να υπάρχει σκίαση στο προαύλιο, είτε με δέντρα είτε με ομπρέλες. Στα σχολεία τα οποία δεν διαθέτουν επαρκή σκίαση, θα γίνονται συστάσεις.
Για την επίβλεψη ορθής εφαρμογής του προγράμματος, υπάρχει πρωτόκολλο επιθεώρησης. Έλεγχοι για το αν τηρούνται οι κατευθυντήριες οδηγίες γίνονται κάθε χρόνο και γίνονται συστάσεις για τα σημεία που παρουσιάζουν αδυναμίες.
Το μεγάλο στοίχημα, τονίζει η κ. Rademacher, είναι να εκπαιδευτούν οι γονείς, ώστε να βάζουν από το πρωί αντηλιακό στα παιδιά τους, πριν φύγουν για το σχολείο. «Όπως παρακολουθούμε τον καιρό, έτσι πρέπει να ενημερωνόμαστε καθημερινά και για τον δείκτη UV. Όταν βρίσκεται από τους 4 βαθμούς και πάνω στην κλίμακα UV, είναι αναγκαία η χρήση αντηλιακού» διευκρινίζει η κ. Rademacher –το ανώτατο σημείο στην κλίμακα είναι το 12 και αντιστοιχεί σε συνθήκες που επικρατούν μεσημέρι στον Ισημερινό. Καθημερινή ενημέρωση για τον δείκτη UV υπάρχει στο διαδίκτυο, μαζί με την πρόγνωση του καιρού.
Η σωστή χρήση του αντηλιακού, επίσης, είναι κρίσιμος παράγοντας, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι βάζουν μικρότερη ποσότητα από αυτήν που πρέπει, προσθέτει ο κ. Stockfleth και εξηγεί ότι σε κάθε τετραγωνικό εκατοστό επιδερμίδας, θα πρέπει να αντιστοιχεί 1 mg αντηλιακού.
Οι ειδικοί επιμένουν στην αποφυγή εγκαύματος, ειδικά στην παιδική ηλικία, καθώς «όταν υπάρχει έγκαυμα, γίνεται βλάβη στο DNA του δέρματος, η οποία δεν επανορθώνεται όταν είναι πολύ σοβαρή» τονίζει στο Newsbomb.gr ο πρόεδρος του ESCF. «Τα προϊόντα after sun προσδίδουν ανακουφιστικό, δροσιστικό αποτέλεσμα, αλλά δεν έχουν επίδραση στη βλάβη του δέρματος, ενώ αν κάποιος υποστεί πολύ σοβαρά εγκαύματα πρέπει να καταφύγει σε κορτικοστεροειδή» προσθέτει η κ. Rademacher.
«Ανησυχητικά σημάδια μετά από ένα ηλιακό έγκαυμα, είναι η εμφάνιση καφέ κηλίδων, καθώς δείχνει ότι ο οργανισμός επιστρατεύει την τελευταία άμυνα που έχει. Τα σημάδια αυτά εμφανίζονται κυρίως σε μεγαλύτερες ηλικίες και μαρτυρούν ότι κάποιος έχει δεχτεί πολύ ήλιο στη ζωή του. Το επόμενο βήμα είναι η εμφάνιση ακτινικής κεράτωσης και όταν αυτά τα σημάδια επιμένουν μπορεί να είναι ένα σημάδι εξέλιξης σε καρκίνο του δέρματος» αναφέρει ο κ. Stockfleth.
Αναφερόμενος στο πρόγραμμα SunPass και κλείνοντας με έναν τόνο αισιοδοξίας, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για τον Καρκίνο του Δέρματος, τονίζει ότι «είναι ένα μακροπρόθεσμο πρόγραμμα, που θα διαρκέσει για πολλά χρόνια, ξεκινάμε από αυτά τα σχολεία και ελπίζουμε στη συνέχεια να προστεθούν και άλλα. Είμαστε μόνο στην αρχή».