Εκεί, τα ανθρώπινα δικαιώματα μένουν στα... χαρτιά

Το δικαίωμα στη ζωή, η ελευθερία της σκέψης και της έκφρασης, το δικαίωμα της ελεύθερης μετακίνησης αλλά και η απαγόρευση της δουλείας και των βασανιστηρίων είναι μεν κατοχυρωμένα με ξεχωριστά άρθρα της Διακήρυξης, παραβιάζονται ωστόσο καθημερινά.

Της Κατερίνας Τζαβάρα

Η σφαγή πολιτών στη Συρία μπορεί να προκάλεσε φρίκη και αποτροπιασμό δεν εξασφάλισε όμως την πίεση εκείνη που θα μπορούσε ίσως να τη σταματήσει. Η δημοκρατία πλήττεται όχι μόνο από τις ηγεσίες που ανοιχτά την εγκατέλειψαν αλλά ακόμη και από την κατάχρηση των πλειοψηφιών που γίνονται άλλοθι για την καταστολή ειρηνικών διαφωνιών, την καταπίεση μειονοτήτων, τη μη- ανάδειξη διαφορετικών απόψεων. Δεν είναι τυχαίο που μετά την 11η Σεπτεμβρίου του 2001, σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στηρίχθηκαν ακριβώς στο όνομα του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, για να φθάσουμε πρόσφατα στις αποκαλύψεις του Έντουαρντ Σνόουντεν για τα περίφημα προγράμματα μαζικής παρακολούθησης πολιτών και την επίκληση της εθνικής ασφάλειας ως δικαιολογίας για την καταπάτηση ελευθεριών.

Το άρθρο 3 της Διακήρυξης κατοχυρώνει το δικαίωμα στη ζωή. Όμως χιλιάδες άμαχοι έχουν χάσει τη ζωή τους στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν και πιο πρόσφατα στη Συρία, όπου οι ένοπλες συγκρούσεις ήταν οι πιο αιματηρές της χρονιάς που πέρασε.

Επίσης η σφαγή στη Γάζα το φετινό καλοκαίρι, υπενθυμίζει με τον πιο απάνθρωπο τρόπο πόσο δύσκολα μπαίνουν οι πολυσυζητημένες «κόκκινες γραμμές» από εκείνους που έχουν στην πραγματικότητα τη δύναμη να αποτρέψουν αιματοχυσίες.

Σύμφωνα με το άρθρο 4, κανείς δεν επιτρέπεται να ζει υπό καθεστώς δουλείας αλλά στη βόρεια Ουγκάντα, τουλάχιστον 20.000 παιδιά έχουν απαχθεί τα τελευταία χρόνια για να υπηρετήσουν ως στρατιώτες ή να γίνουν σεξουαλικοί σκλάβοι για το στρατό.

Στη Γουινέα-Μπισάου, παιδιά ακόμη και πέντε ετών μεταφέρονται παράνομα έξω από τη χώρα για να δουλέψουν στις φυτείες βαμβακιού στη βόρεια Σενεγάλη ή για να γίνουν επαίτες στην πρωτεύουσα. Στην Γκάνα, παιδιά 5-14 ετών παρασύρονται με ψεύτικες υποσχέσεις για την εκπαίδευση και το μέλλον τους, σε επικίνδυνες και χωρίς αμοιβή εργασίες στον τομέα της αλιείας.
Στην Ασία, η Ιαπωνία είναι η κύρια χώρα προορισμού για γυναίκες που μεταφέρονται παράνομα, ειδικά από τις Φιλιππίνες και την Ταϊλάνδη. Επίσης, η UNICEF εκτιμά ότι στις Φιλιππίνες εκδίδονται 60.000 παιδιά.

Το Υπουργείο Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών εκτιμά ότι 600.000 με 820.000 άντρες, γυναίκες και παιδιά διακινούνται παράνομα μέσω διεθνών συνόρων κάθε χρόνο, οι μισοί από τους οποίους είναι ανήλικοι.

Όμως και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι υπεράνω υποψίας όσον αφορά στις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων αν και μιλάμε για μια ζωντανή κοινωνία πολιτών και μέσα ενημέρωσης που απολαμβάνουν ισχυρή συνταγματική στήριξη. Παραβιάσεις που αφορούν στον τομέα της ποινικής δικαιοσύνης, τη μετανάστευση αλλά και σε θέματα εθνικής ασφάλειας και πολιτικής κατά των ναρκωτικών προκαλούν θύματα, που προέρχονται συνήθως από τις πλέον ευάλωτες ομάδες της κοινωνίας, εθνοτικές και φυλετικές μειονότητες, μετανάστες, ανήλικους ή ηλικιωμένους, άπορους και κρατουμένους.
Οι αποκαλύψεις της εκτεταμένης εφαρμογής προγραμμάτων παρακολούθησης άλλαξε την εικόνα που μπορεί να είχαν και οι πλέον ανυποψίαστοι για τις ΗΠΑ και ταυτόχρονα έδωσαν αποδείξεις για τους χειρότερους φόβους μας.

Το άρθρο 5 απαγορεύει τα βασανιστήρια αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες κρατούν ανοιχτό το κέντρο κράτησης του Γκουαντάναμο στην Κούβα, όπου οδηγήθηκαν «ύποπτοι για τρομοκρατία» και κρατήθηκαν για μεγάλα διαστήματα χωρίς να τους έχουν απαγγελθεί κατηγορίες, χωρίς δίκη και με εμφανείς αποδείξεις ότι υποβλήθηκαν σε βασανισμούς.

Τη χρονιά που πέρασε, οι ρωσικές αρχές συνέχισαν με τον πιο άγριο τρόπο την καταστολή κινημάτων πολιτών και επικριτών της κυβέρνησης που είχαν ξεκινήσει από το 2012. Η ενίσχυση των εξουσιών των αρχών οδήγησε σε μια άνευ προηγουμένου εκστρατεία κατά εκατοντάδων μη-κυβερνητικών οργανώσεων, που έφθασαν να δίνουν σκληρές δικαστικές μάχες αρνούμενες να καταγραφούν ως «ξένοι πράκτορες». Μάλιστα το κοινοβούλιο υιοθέτησε νομοθετικές μεταρρυθμίσεις που περιορίζουν την ελευθερία της έκφρασης και πλήττουν το δικαίωμα του απορρήτου στην ιδιωτική ζωή των πολιτών.

Η Βόρεια Κορέα, που τυπικά έχει κυρώσει τέσσερις διεθνείς συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και «τεχνικά» διαθέτει σύνταγμα, είναι από τις χώρες με τις σοβαρότερες παραβιάσεις στην ελευθερία της σκέψης και την ελευθερία της έκφρασης, με μια αυταρχική διακυβέρνηση που οδήγησε το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ να συστήσει ειδική επιτροπή (Απρίλιο του 2013) προκειμένου να αποφασίσει αν οι παραβιάσεις αυτές συνιστούν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Η Μιανμάρ είναι επίσης από τις χώρες με τις σοβαρότατες παραβιάσεις θεμελιωδών ελευθεριών των πολιτών. Αν και το 2013 καταγράφηκαν κάποιες βελτιώσεις σε συγκεκριμένους τομείς και σημειώθηκε σχετική πρόοδος η κυβέρνηση με πισωγυρίσματα και περιοριστικούς νόμους προσπαθεί να αποδυναμώσει τα σχετικά κέρδη των πολιτών.

Τη στιγμή που τα ανθρώπινα δικαιώματα αναγνωρίζονται τουλάχιστον ως προς τις αρχές από την πλειονότητα των χωρών και αποτελούν ή διαμορφώνουν τη βάση πολλών εθνικών συνταγμάτων, η πραγματικότητα στον κόσμο απέχει πολύ από τα ιδανικά που οραματίζεται η Οικουμενική Διακήρυξη και για πολλούς, ο σεβασμός τους είναι ένας μακρινός και ανέφικτος στόχος.