Διεθνής Αμνηστία: Σταματήστε τα εγκλήματα μίσους στην Ελλάδα

Της Γεωργίας Λινάρδου

Κάθε χρόνο συμμετέχουν σε αυτήν την εκστρατεία χιλιάδες ακτιβηστές απ' όλο τον κόσμο για να βοηθήσουν ανθρώπους που υποφέρουν και κινδυνεύουν. Αυτή τη φορά στο επίκεντρο της Εκστρατείας βρίσκεται η και η χώρα μας.

Ο Παγκόσμιος Μαραθώνιος Γραμμάτων είναι μία από τις σημαντικότερες και μεγαλύτερες παγκόσμιες εκστρατείες αλληλεγγύης της Διεθνούς Αμνηστίας. Οπως επισημαίνουν οι άνθρωποι της κορυφαίας ανθρωπιστικής οργάνωσης σε όλο τον κόσμο: «Είναι μία μεγάλη απόδειξη της δύναμης που έχει μία ειρηνική διαδήλωση. Μια μεμονωμένη επιστολή προς τις αρχές μπορεί να αγνοηθεί. Αλλά χιλιάδες επιστολές που καλούν για αλλαγές στα ανθρώπινα δικαιώματα είναι δυσκολότερο να αγνοηθούν».

Μία από τις ιστορίες για τις οποίες η Διεθνής Αμνηστία ζητά το «γράμμα» μας, αφορά στην Παρασκευή Κοκόνη. Μια γυναίκα Ρομά που ζει στη Δυτική Ελλάδα η οποία τον Οκτώβριο του 2012 έπεσε θύμα ρατσιστικής επίθεσης μαζί με τον ανιψιό της. Η Διεθνής Αμνηστία εκτιμά πως «ο ξυλοδαρμός τους δεν ήταν ένα τυχαίο περιστατικό. Στο πρόσφατο διάστημα πριν την επίθεση, ολόκληρη η κοινότητα Ρομά της περιοχής δέχθηκε επιθέσεις με βανδαλισμούς για τον εκφοβισμό τους. Οι αστυνομικές έρευνες ξεκίνησαν σε σύντομο χρονικό διάστημα, ωστόσο το ρατσιστικό κίνητρο είχε αγνοηθεί».

Η υπόθεση Κοκόνη

Η Παρασκευή Κοκόνη είναι 36 ετών και μητέρα επτά παιδιών. Η ιστορία της κάτω από τον τίτλο: «Σταματήστε τα Εγκλήματα μίσους στην Ελλάδα», δυστυχώς δεν είναι μεμονωμένη.

Τι είχε συμβεί;

«Νωρίς το απόγευμα στις 13 Οκτωβρίου 2012, η Παρασκευή Κοκόνη πήγε στο κέντρο του Αιτωλικού για ψώνια. Ήταν με τον τότε 23χρονο ανεψιό της, Κώστα, που έχει διανοητική αναπηρία, και τον 11χρονο γιο της. Η Παρασκευή είπε στη Διεθνή Αμνηστία ότι, καθώς περνούσαν από την κεντρική πλατεία, ένας άνδρας που καθόταν σε τοπικό καφενείο τους έδειξε λέγοντας: «Αυτή είναι η νύφη του Μπέκου [του ηγέτη των Ρομά του Αιτωλικού]». Τότε έξι-επτά άνδρες έτρεξαν από το καφενείο προς το μέρος τους και τους επιτέθηκαν. Η Παρασκευή είπε ότι την κλότσησαν, τη γρονθοκόπησαν και τη χτύπησαν με καυσόξυλα που άρπαξαν από ένα κοντινό φορτηγό. Είπε στη Διεθνή Αμνηστία:“Δυο από αυτούς ήρθαν επάνω μου και οι άλλοι χτυπούσαν τον Κώστα με μπουνιές και κλοτσιές. Φώναζα για βοήθεια αλλά κανένας δε σηκώθηκε να βοηθήσει. Σε μια στιγμή κατάφερα να ξεφύγω. Άρπαξα το παιδί μου κι έφυγα, αλλά είχαν ακόμα τον ανηψιό μου.» Η Παρασκευή πήγε στο τοπικό αστυνομικό τμήμα να ζητήσει βοήθεια. Είπε στον αξιωματικό υπηρεσίας ότι είχε χτυπηθεί και ότι ο ανιψιός της βρισκόταν πιθανότατα ακόμα σε κίνδυνο. Ανέφερε στη Διεθνή Αμνηστία ότι ο αστυνομικός είπε πως δεν μπορούσε να κάνει τίποτα, και ότι φοβόταν να πάει στο σημείο μόνος του. Κάλεσε ενισχύσεις και, όταν ήρθαν δύο άλλοι αστυνομικοί, πήγαν στο σημείο της επίθεσης, αλλά στο μεταξύ όλοι είχαν φύγει. Οι αστυνομικοί πήγαν την Παρασκευή στο σπίτι της. Ο σύζυγός της είχε βρει τον Κώστα νωρίτερα πεσμένο αναίσθητο στον δρόμο. Τόσο η Παρασκευή, όσο και ο Κώστας χρειάστηκαν νοσοκομειακή περίθαλψη για τα τραύματά τους. Σύμφωνα με την Παρασκευή και τον σύζυγό της, όταν οι αστυνομικοί την έφεραν σπίτι, είπαν: «Δεν σας είπα να φύγετε από το χωριό; Δεν είστε ασφαλείς εδώ.» «Η αστυνομία δε μας προστάτευσε. Φύγαμε από το Αιτωλικό και πήγαμε στην Πάτρα. Αφήσαμε το σπίτι μας και μένουμε στο νοίκι. Τα παιδιά μου δε θέλουν να γυρίσουν πίσω στο σπίτι. Φοβούνται. Αυτό είναι το σπίτι μου, αλλά ούτε εγώ θέλω να έρθω πίσω. Φοβάμαι… γιατί να έρθω, για να μου σκοτώσουν το παιδί;» είπε η Παρασκευή στη Διεθνή Αμνηστία».

Έρευνα του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας επισημαίνει:

«Στην Ευρώπη σήμερα, οι Ρομά υφίστανται διακρίσεις στους περισσότερους τομείς της ζωής τους, συνεχίζουν να επηρεάζονται από τις εξαναγκαστικές εξώσεις και διαχωρίζονται σε κατοικίες και σχολεία σε πολλές χώρες σε όλη την περιοχή. Οι κοινότητες Ρομά αντιμετωπίζουν τον εκφοβισμό και τη βία στα χέρια των μη κρατικών φορέων, που συχνά ανήκουν σε ακροδεξιές ομάδες, αλλά και της αστυνομίας. Αυτή η βία συχνά δεν καταχωρείται και μένει ατιμώρητη. Η ρητορική μίσους κατά των Ρομά και ο συνεχής στιγματισμός τους είναι ανησυχητικά διαδεδομένος και όχι μόνο μεταξύ των υποστηρικτών της ακροδεξιάς ιδεολογίας. Στην Ελλάδα, ο αριθμός των περίπου 350.000 Ρομά που ζουν στην χώρα βρίσκονται για γενιές στο στόχαστρο των διακρίσεων και της μισαλλοδοξίας. Οι ρατσιστικές επιθέσεις κατά των μειονοτικών ομάδων, όπως είναι οι Ρομά και οι μετανάστες , έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα .Συγκεκριμένα για τους Ρομά, οι κοινότητες τους καθώς και μεμονωμένα άτομα έχουν δεχθεί επιθέσεις από οργανωμένες ομάδες κατά τη διάρκεια της ημέρας και –συχνά- με την παρουσία της αστυνομίας, η οποία έχει αποτύχει να επέμβει για να προστατεύσει τους Ρομά και τις περιουσίες τους».

Σε έκθεση της οργάνωσης με τίτλο «Δικαιοσύνη ζητάμε», παρατηρείται πως «αποτυχία της Ευρώπης να προστατεύσει τους Ρομά από την αστυνομική βία».

Η Ευρώπη αυτή τη στιγμή είναι η πατρίδα 10-12 εκατομμυρίων Ρομά.

«Πολλοί ζουν με την καθημερινή απειλή της αναγκαστικής έξωσης, των αστυνομικών παρενοχλήσεων και των βίαιων επιθέσεων», επισημαίνεται στην έκθεση. Στην Ελλάδα ζουν 250 με 350 χιλιάδες Ρομά. «Οι αναγκαστικές εξώσεις είναι συχνές, και στους θιγόμενους συχνά δεν προσφέρεται εναλλακτική στέγη ή μετεγκαθίστανται σε απομονωμένες και ακατάλληλες κατοικίες.70 Οι παγιωμένες διακρίσεις πλήττουν κάθε πτυχή της ζωής των Ρομά στην Ελλάδα. Την τελευταία τετραετία, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εξέδωσε τρεις αποφάσεις που διέταζαν τον τερματισμό του διαχωρισμού των Ρομά σε σχολεία στον Ασπρόπυργο και τις Σοφάδες».

«Το ξανθό αγγελούδι»

Στην Εκθεση γίνεται αναφορά για τον τρόπο κάλυψης της υπόθεσης της μικρής Μαρίας από τα Φάρσαλα.

«Τον Οκτώβριο του 2013, η μεταχείριση των Ρομά της Ελλάδας έγινε πρωτοσέλιδο, μετά τη σύλληψη ενός ζευγαριού Ρομά στα Φάρσαλα για απαγωγή κατά τη διάρκεια αστυνομικής
επιδρομής στον καταυλισμό τους, η οποία οδήγησε σε υποψίες για την ταυτότητα του παιδιού που ζούσε μαζί τους, καθώς –σύμφωνα με την ανακοίνωση της αστυνομίας– είχε «λευκή χροιά δέρματος, ξανθά μαλλιά και πράσινα μάτια, χαρακτηριστικά που διαφοροποιούνται πλήρως από αυτά [εκείνων]... που φέρονται ως γονείς του». Αργότερα, τεστ DNA έδειξε ότι η Μαρία ήταν η βιολογική κόρη μιας οικογένειας Ρομά που ζούσε στη Βουλγαρία. Η κάλυψη της υπόθεσης από τα μέσα ενημέρωσης υπέθετε σε μεγάλο βαθμό ότι το ζευγάρι είχε απαγάγει το «ξανθό αγγελούδι» και έχασαν το ενδιαφέρον τους μόλις η Μαρία διαπιστώθηκε ότι ήταν και η ίδια Ρομά, αποκαλύπτοντας έτσι τον βαθμό εχθρότητας και στιγματισμού που αντιμετωπίζει μια ήδη περιθωριοποιημένη κοινότητα».

Οι ερευνητές της Διεθνούς Αμνηστίας εκτιμούν πως: «Σε μια εποχή που στην Ελλάδα έχει σημειωθεί κατακόρυφη αύξηση των επιθέσεων με φυλετικά κίνητρα και της ξενοφοβίας, η Διεθνής Αμνηστία έχει σοβαρές ανησυχίες για την ανεπαρκή αντίδραση των υπηρεσιών επιβολής του νόμου απέναντι στα εγκλήματα μίσους. Αυτό περιλαμβάνει την παράλειψη να επέμβουν για να σταματήσουν επιθέσεις με φυλετικά κίνητρα ενώ ήταν παρούσες, τη σύλληψη θυμάτων με παράτυπο καθεστώς αντί των δραστών εγκλημάτων μίσους, την παράλειψη να προστατεύσουν ανθρώπους από επιθέσεις ακροδεξιών ομάδων, την αποθάρρυνση θυμάτων από την κατάθεση μηνύσεων και την παράλειψη να διερευνήσουν αποτελεσματικά τις μηνύσεις που όντως υποβάλλονται και μεταξύ άλλων να αποκαλύψουν το πιθανό κίνητρο μίσους. Σε πολλές περιπτώσεις αστυνομικοί είναι οι ίδιοι δράστες εγκλημάτων μίσους».

Η Εκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας είναι καταπέλτης για την ελληνική αστυνομία: «Απαντώντας σε διεθνείς επικρίσεις, η ελληνική αστυνομία έχει δημιουργήσει έναν μηχανισμό για τη συλλογή στατιστικών στοιχείων για τα εγκλήματα μίσους, τα οποία διατίθενται σε όποιον τα ζητήσει, αλλά δεν δημοσιεύονται. Τα εγκλήματα μίσους συχνά δεν καταγράφονται, τόσο εξαιτίας της παράλειψης της αστυνομίας να καταγράψει το πιθανό κίνητρο μίσους, όσο και εξαιτίας της έλλειψης εμπιστοσύνης των θυμάτων στην αστυνομία, που οδηγεί τα θύματα να μην καταγγείλουν το έγκλημα μίσους. Σύμφωνα με στοιχεία που διέθεσε η ελληνική αστυνομία στον Συνήγορο του Πολίτη για τις έρευνες, 84 περιστατικά με πιθανό φυλετικό κίνητρο καταγράφηκαν το 2012, ένα από τα οποία αφορούσε θύμα Ρομά και 22 αφορούσαν καταγγελίες σε βάρος αστυνομικών. Κατά το ίδιο διάστημα, ο Συνήγορος του Πολίτη είχε καταγράψει 253 τέτοια περιστατικά, τριπλάσια από εκείνα που κατέγραψε η αστυνομία, μεταξύ των οποίων τέσσερα που αφορούσαν θύματα Ρομά. Σύμφωνα με πληροφορίες που διέθεσε στη Διεθνή Αμνηστία η Ελληνική Αστυνομία, 109 περιστατικά με πιθανό ρατσιστικό κίνητρο καταγράφηκαν το 2013, δύο από τα οποία αφορούσαν θύματα Ρομά. Από αυτές τις υποθέσεις, 93 έχουν παραπεμφθεί στις αρμόδιες διωκτικές αρχές και 37 αφορούσαν αστυνομικούς φερόμενους ως δράστες.

Η κλωτσιά και το... ακορντεόν

Ηταν ένα Δευτεριάτικο μεσημέρι του Σεπτέμβρη του 2013...

Ο φωτορεπόρτερ Δημήτρης Μεσσήνης σταμάτησε για να απαθανατήσει μία μικρούλα που έπαιζε το ακορντεόν στο πεζοδρόμιο της Διονυσίου Αεροπαγίτου. Η μικρούλα είχε προσελκύσει το ενδιαφέρον των περαστικών. Την ώρα που ο Μεσσήνης σηκώνει τη μηχανή του, μια εξαγριωμένη γυναίκα μπαίνει ανάμεσα στους περαστικούς και φωνάζει: «Φύγετε, δε χρειάζεται να δίνετε λεφτά». Η γυναίκα δε σταμάτησε στις φωνές. «Αρχισε να του δίνει δυο κλωτσιές, σα να κλωτσούσε μια σακούλα με σκουπίδια», περιγράφει ο Δ.Μεσσήνης ο οποίος ανέβασε τη φωτογραφία στο Associated Press και κυριολεκτικά προκλήθηκε σάλος.

Τι συνέβη μετά; Σύμφωνα με την Εκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας: «Η αστυνομία δεν κίνησε έρευνα για το περιστατικό μέχρις ότου η ΜΚΟ Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι κατέθεσε μήνυση».

Σχετικές ειδήσεις

• Ανθρώπινα δικαιώματα: Από καταδίκη σε καταδίκη η Ελλάδα
• Ανθρώπινα Δικαιώματα: Καταγγέλονται όσα συμβαίνουν;
• Δικαιώματα: Για τα 15 παιδιά στις Φυλακές της Θήβας!