Κορονοϊός: «Η αρχή του τέλους ή το τέλος της αρχής;»

Κάνοντας ουσιαστικά ένα λογοπαίγνιο, ο κ. Μητσοτάκης προσπάθησε να περιγράψει την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε, σε ότι αφορά την αντιμετώπιση αυτού του νέου άγνωστου ιού, που ήρθε να αλλάξει τη ζωή μας τόσο δραματικά.

Και, προφανώς, έχει απόλυτο δίκαιο! Σε ότι αφορά την αντιμετώπιση του κορονοϊού, βρισκόμαστε ακόμη στο τέλος της αρχής. Δεν είναι, άλλωστε, υπερβολή να πούμε ότι τα περιοριστικά μέτρα και η ανασφάλεια για την υγεία του γενικού πληθυσμού θα διαρκέσουν μέχρι να βρεθεί το φάρμακο - εμβόλιο και για αυτή την εξέλιξη έχουμε ακόμη αρκετό δρόμο. Όπως, επίσης, και το γεγονός ότι και μετά, σύμφωνα με την επιστημονική κοινότητα, θα ακολουθήσει μια πορεία αντίστοιχη με αυτή του Η1Ν1, ο οποίος συνεχίζει να αφήνει κάθε χρόνο χιλιάδες, σε παγκόσμιο επίπεδο, νεκρούς.

Αδιαμφισβήτητο, λοιπόν, ότι ο νέος αυτός ιός μόλις μας συστήθηκε και δεν θα απαλλαγούμε γρήγορα από αυτόν, ούτε και τις πολύπλευρες επιπτώσεις του.

Για αυτό, λοιπόν, το λόγο οφείλουμε να πειθαρχούμε στα μέτρα που ανακοινώνονται και να προσέχουμε την πολύτιμη υγεία μας, κάτι που πολλοί από εμάς αγνοούσαν συστηματικά τα τελευταία χρόνια, παρά το γεγονός ότι για αρκετούς Έλληνες η υγεία αποτελεί ενδεχομένως το μοναδικό «περιουσιακό» στοιχείο!

Με την συγκεκριμένη όμως αποστροφή ο κ. Μητσοτάκης -χωρίς να είμαστε σε θέση να πούμε ότι αυτό συνέβη άθελά του- περιέγραψε με απόλυτη σαφήνεια την νέα πραγματικότητα μέσα στην οποία καλούμαστε όλοι πια να ζήσουμε. Μία πραγματικότητα που τώρα αρχίζει να διαγράφεται στα μάτια μας σε πλήρη ανάπτυξη, που οι περισσότεροι -θέλω να πιστεύω- τώρα αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε το πραγματικό της μέγεθος.

Αν, βέβαια, περιμένετε να ασχοληθώ με κάποιο σενάριο συνομωσίας, να γνωρίζετε εκ προοιμίου ότι δεν θα το πράξω. Έχουν, άλλωστε, την τιμητική τους αυτές τις μέρες, αλλά αρκούν τα όσα ήδη διακινούνται.

Θεωρώ, όμως, βασικό να σταθούμε στις προειδοποιήσεις του συνόλου, σχεδόν, της επιστημονικής κοινότητας -πολλών ειδικοτήτων- για τον ουσιαστικό αντίκτυπο αυτής της πανδημίας, η οποία φεύγοντας θα αφήσει πίσω της ένα κόσμο πολύ διαφορετικό συγκριτικά με αυτόν που γνωρίσαμε μέχρι σήμερα. Και ήδη στο κομμάτι της οικονομίας τούτο αποτελεί μια πραγματικότητα. Καθόλου τυχαίο άλλωστε ότι όλοι οι κορυφαίου οικονομολόγοι, ινστιτούτα και think tanks ανά τον πλανήτη μας κάνουν λόγο για ένα οικονομικό Αρμαγεδδώνα που έρχεται και ζητούν δραστικά και γενναία μέτρα, όχι για την ανάσχεση της όποιας καταστροφής, αλλά για να μετριαστούν οι επιπτώσεις, για να είναι η μετάβαση στην μετά - κορονοϊό εποχή, σχετικά πιο ομαλή.

Και νομίζω ότι αυτό γίνεται αντιληπτό χωρίς να είναι κάποιος οικονομολόγος, αρκεί μόνο να αναλογιστούμε το γεγονός ότι η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται ουσιαστικά σε παύση, καθώς και με μια σύντομη ματιά στους δείκτες που θα επηρεαστούν, όπως πχ η ανεργία, το εμπόριο και η εξωστρέφεια των οικονομιών. Ρίξτε για παράδειγμα μια ματιά γύρω σας, σε όποια περιοχή της χώρας και αν ζείτε, και αναλογιστείτε πόσες από τις επιχειρήσεις που κλείσανε λόγω των μέτρων, δεν θα ανοίξουν μετά την κρίση.

Κακώς, βέβαια, επικεντρώνουμε μόνο στην οικονομία, αν και είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια η οικονομία αποτέλεσε το επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου, βάζοντας σε δευτερεύοντα ρόλο των άνθρωπο. Δυστυχώς, οι επιπτώσεις δεν είναι μόνο οικονομικές, μακάρι να ήταν από μία άποψη, αλλά επεκτείνονται στο σύνολο της «καθημερινότητάς» μας, σε όλους τους τομείς που σχετίζονται με την ανθρώπινη συμπεριφορά.

• Πως, λοιπόν, αυτό που βιώνουμε, η βίαια προσαρμογή σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση θα μας επηρεάσει;
• Ποιος θα είναι ο αντίκτυπος στην προσωπική, κοινωνική ή, ακόμη, και στην πολιτική μας συμπεριφορά;
• Ποια η επίδραση στην υγεία μας, σωματική και ψυχολογική;
• Πως θα αντιδράσουν οι κοινωνίες σε όλο αυτό, πως θα διαμορφωθεί η λειτουργία τους, όταν -με το καλό- αποκατασταθεί η καθημερινότητα;

Και, επιπλέον, πως θα επηρεάσει βασικές διαδικασίες για την λειτουργία των κοινωνιών, όπως η διακυβέρνηση, τους θεσμούς, ακόμη και την ποιότητα της -ήδη λαβωμένης- Δημοκρατίας μας, όχι μόνο στην χώρα μας, αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο;

Εύλογα τα ερωτήματα και εξαιρετικά βασανιστικά, καθώς ο φόβος μπροστά στο άγνωστο, σε αυτό το «νέο αύριο» είναι αντίστοιχος με αυτόν μπροστά στον άγνωστο ιό.

Ήδη, ας πούμε, άρχισαν να ακούγονται οι πρώτες φωνές που εκφράζουν ανησυχία για την ψυχολογική κατάσταση των πολιτών και των κοινωνιών, ως αποτέλεσμα της κοινωνικής απομόνωσης. Κακά τα ψέματα, όσο και αν τα μέτρα είναι αναγκαία, πλέον, δεν μιλάμε για κοινωνική απόσταση, όσο και αν οι νέες τεχνολογίες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δημιουργούν την ψευδαίσθηση της επαρκούς κοινωνικοποίησης.

Ήδη είναι παραπάνω από εμφανής η επίδραση στην συμπεριφορά των πολιτών, η πολυεπίπεδη επίδραση, που είναι παραπάνω από προφανές ότι θα παραμείνει και μετά το τέλος της κρίσης και θα διαμορφώσει ένα νέο πλαίσιο στον τρόπο που λειτουργούμε, είτε σαν μονάδες ή σαν μέλη ενός ευρύτερου κοινωνικού συνόλου. Όπως αντίστοιχη είναι η ανησυχία και για την σωματική υγεία, τις επιπτώσεις της καραντίνας και αυτών που συνεπάγεται για την υγεία μας.

Ήδη εκφράζονται οι πρώτες ανησυχίες για την ποιότητα της ίδιας μας της δημοκρατίας και πως οι σημερινές έκτακτες καταστάσεις θα επιδράσουν στο αυριανό γίγνεσθαι.

Ήδη έχουμε τις πρώτες φωνές που μιλούν για την ανάγκη μετάβασης σε ένα καθεστώς παγκόσμιας διακυβέρνησης, άποψη που στη χώρα μας εκφράστηκε τις τελευταίες ημέρες τόσο από τον Γιώργο Παπανδρέου, όσο και την Ντόρα Μπακογιάννη.

Παράλληλα, με εφαλτήριο βέβαια την ανάγκη αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης, έχει φουντώσει μια συζήτηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το μέλλον της και καθιστά βέβαιο πως την επόμενη μέρα θα είναι σίγουρα διαφορετική. Κάποιοι ποντάρουν στην διάλυσή της, όμως δεν θα πρέπει να θεωρούμε απίθανο και το ακριβώς αντίθετο. Το ενδεχόμενο η σημερινή κατάσταση να οδηγήσει σε ένα τεράστιο βήμα προς την περαιτέρω ενοποίησή της.

Και η λίστα των προβληματισμών μπορεί να συνεχίσει για πολύ ακόμη...

Όσο, λοιπόν, και αν είναι αναγκαίο να επικεντρώσουμε στην προστασία της υγείας μας, για να είμαστε όλοι εδώ σε αυτό το νέο αύριο, είναι εξίσου βασικό να αναλογιστούμε όλες τις νέες προκλήσεις που ανοίγονται μπροστά μας, που στον πυρήνα έχουν ως βασικό ερώτημα το πως θα είναι ο κόσμος μας αύριο. Και, νομίζω, η περίοδος αυτή της καραντίνας το ευνοεί, καθώς είναι άπλετος ο χρόνος για προβληματισμό, σε ερωτήματα που δεν θα έπρεπε να αφορούν μόνο όσους μας κυβερνούν, αλλά το σύνολο των κοινωνιών.

Άλλωστε, όπως συμβαίνει στην ιατρική, και στους τομείς που σχετίζονται με τις λεγόμενες κοινωνικές επιστήμες, το προλαμβάνειν ή το γνωρίζειν είναι πιο σημαντικό από το θεραπεύειν, και αυτό συνεπάγεται μία διαδικασία αξιολόγησης του πριν, θετικών και αρνητικών, αλλά και την προετοιμασία για το νέο που έρχεται.

Μην λησμονείτε ότι είμαστε -πρωτίστως- πολιτικά όντα, όχι με την σύγχρονη έννοια που σχετίζεται με τον κομματισμό, αλλά την κλασσική, οπότε ας προβληματιστούμε και ας οραματιστούμε...

... όχι τίποτε άλλο, αλλά θα είναι εξίσου σοκαριστικό -όταν τελειώσει όλο αυτό- ειδικά για την ελληνική κοινωνία, να βρεθούμε ξανά προ εκπλήξεων!

*Ο Απόστολος Γκόγκας - Πολιτικός Επιστήμονας, με εξειδίκευση στην Ευρωπαϊκή Ένωση και Διευθυντής του Ράδιο Ακρόαμα 99,8fm και του www.akroama.gr