Το δικαίωμα της εργασίας για όλους
Η αγορά εργασίας δεν αποτιμάται μόνο με οικονομικούς και αριθμητικούς όρους. Η εργασία ως βασικό ανθρώπινο δικαίωμα και καθημερινή δραστηριότητα προσφέρει στο άτομο τη δυνατότητα του βιοπορισμού αλλά και της αξιοποίησης των δεξιοτήτων του, ώστε να νιώθει δημιουργικό, παραγωγικό και με αυτοπεποίθηση. Επιπλέον, αναπτύσσει το αίσθημα της ευθύνης και την επιθυμία για επαγγελματική καταξίωση. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν να αναπτυχθούν σε ικανοποιητικό βαθμό, στο πλαίσιο μίας υγιούς τριβής του εργαζόμενου με το πεδίο της επαγγελματικής του δραστηριοποίησης. Παρά την τεράστια αξία της εργασίας, στη σύγχρονη εποχή παρατηρείται μία ρευστότητα η οποία οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην ταχύτατη της ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών, και στην παράλληλη αύξηση του χρόνου εργασίας των ανθρώπων.
Στον αντίποδα εντοπίζεται το φαινόμενο της ανεργίας το οποίο παραμένει ένα σοβαρό κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα. Η αποχή από την αγορά εργασίας δημιουργεί προβλήματα διαβίωσης τα οποία σχετίζονται με οικονομικές δυσκολίες αλλά και έλλειψη κοινωνικής και προνοιακής περίθαλψης. Κατ επέκταση η ψυχολογία των ατόμων επηρεάζεται αρνητικά και κυριαρχείται από χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενοχές, αίσθημα απραξίας και αδράνειας, αφού νιώθουν ότι δεν μπορούν να διεκδικήσουν ένα καλύτερο μέλλον για τους ίδιους και τις οικογένειές τους.
Άλλος ένας τομέας δράσης της επαγγελματικής συμβουλευτικής λοιπόν, είναι η παροχή βοήθειας στα άτομα όλων των κοινωνικών ομάδων και ηλικιών για να ανακαλύψουν τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά τους και να κατευθυνθούν στη σωστή εκπαίδευση, προκειμένου να οδηγηθούν σε αποδοτικές επαγγελματικές επιλογές.
Η επαγγελματική καθοδήγηση είναι σημαντική, ωστόσο η αξία της αυξάνεται εκθετικά όταν η συμβουλευτική σχετίζεται με ευπαθείς κοινωνικές ομάδες. Δεν είναι λίγες οι φορές που παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί στη σύγχρονη εποχή, εντοπίζονται κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες που αντιμετωπίζουν σοβαρά ζητήματα καταπατώντας τα θεμελιώδη δικαιώματά τους και εμποδίζοντας την ένταξή τους σε διάφορους τομείς της κοινωνικής ζωής, αλλά κυρίως στον τομέα της εργασίας.
Κοινωνικές ομάδες, όπως τα άτομα με αναπηρία, λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας, μετανάστες και πρόσφυγες, μακροχρόνια άνεργοι, πρέπει να γνωρίζουν καλά το σύνολο των δικαιωμάτων τους, τα οποία θα τους επιτρέψουν την ομαλή είσοδό τους στα επαγγέλματα. Κάθε κοινωνική ομάδα έχει τις ιδιαιτερότητές της και πρέπει να αντιμετωπίζεται με διαφορετικό τρόπο, ο οποίος θα είναι αποδοτικός και ταιριαστός για την κάθε περίπτωση, αποκλείοντας τα φαινόμενα στοχοποίησης και ρατσισμού. Υπό αυτό το πρίσμα ευθύνη των συμβούλων επαγγελματικού προσανατολισμού είναι η δικτύωση και η ενημέρωση των κοινωνικών φορέων και των εργοδοτών, αφού οι ίδιοι οι σύμβουλοι οφείλουν να φανερώσουν πως όλα τα άτομα μπορούν να αναπτύξουν σημαντικές επαγγελματικές δυνατότητες και προοπτικές, όταν έχουν την κατάλληλη καθοδήγηση.
Παρατηρείται ωστόσο το φαινόμενο της απροθυμίας μεγάλες μερίδας εργοδοτών να προσφέρουν θέσεις εργασίας σε άτομα των ειδικών ομάδων. Αυτή η στάση οφείλεται σε στερεότυπα της κοινωνίας αλλά και στην ελλιπή ενημέρωσή τους για τα σημαντικά οφέλη που έχει η συνεργασία με αυτά τα άτομα, τόσο για τους ωφελούμενους, όσο και για τους ίδιους. Κυρίαρχο ρόλο πρέπει να διαδραματίσει η αλλαγή νοοτροπίας και η άρση των στερεοτύπων, για τους εργοδότες, αλλά και για τους υπόλοιπους φορείς απασχόλησης. Οι προτάσεις σχετικά με τη συμμετοχή των ευπαθών ομάδων στην αγορά εργασίας αποτελεί διαρκές αίτημα όλων των εμπλεκόμενων φορέων προς την πολιτεία, η οποία ασφαλώς θα πρέπει να παρέχει οικονομική στήριξη σε όσους την έχουν ανάγκη, αλλά οφείλει να προσφέρει και τη δυνατότητα συμμετοχής τους σε προγράμματα που θα στοχεύουν στην απορρόφηση και διατήρηση τους στην αγορά εργασίας. Η ουσιαστική ένταξη των ατόμων που ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες δεν αποτελεί απλά μία διαδικασία τοποθέτησής τους σε θέσεις εργασίας, αλλά προβλέπει την κατάλληλη και διαρκή υποστήριξή τους, ώστε να εκπληρωθούν οι εκπαιδευτικές και επαγγελματικές τους επιδιώξεις.
Λέλες Θανάσης - Επιστημονικός Υπεύθυνος Career Gate