Η επιστροφή των κλεμμένων και η φοροδιαφυγή

Της Aσπασίας Μάλλιου*

Υπό καθεστώς κράτους δικαίου, το μέγεθος της κύρωσης (μέσο) πρέπει να είναι ευθέως ανάλογο με αυτούς τους στόχους τους οποίους πρέπει να εξυπηρετεί κάθε κύρωση. Κατά συνέπεια, το είδος και η κοινωνική απαξία της παραβατικής συμπεριφοράς επηρεάζουν ουσιωδώς το κυρωτικό μέγεθος.

Οι τελευταίες διαρροές, των υπουργείων Οικονομικών και Δικαιοσύνης, στον Τύπο, δεν φαίνεται να λαμβάνουν υπόψη αυτές τις θεμελιώδεις αρχές που πρέπει να διέπουν τη δράση της καταναγκαστικής - κυρωτικής κρατικής εξουσίας, σε κάθε αναπτυγμένο κράτος δικαίου.

Εξηγούμαστε: Κατά τις διαρροές αυτές, σε υπό κατάθεση νομοσχέδιο περιλαμβάνονται ρυθμίσεις σύμφωνα με τις οποίες οι εμπλεκόμενοι σε υποθέσεις οικονομικών σκανδάλων, κρατικής διαφθοράς και γενικότερα οικονομικής εγκληματικότητας έναντι του Δημοσίου, θα τυγχάνουν ευνοϊκής ποινικής μεταχείρισης, αν επιστρέφουν στο δημόσιο ταμείο τα χρηματικά ποσά που καταχράστηκαν σε βάρος του Δημοσίου, των Ο.Τ.Α. και των Ν.Π.Δ.Δ..

Η Πολιτεία φαίνεται λοιπόν να επιλέγει την κατ' ουσία ποινική απεμπλοκή όσων διέπραξαν βαριά ποινικά αδικήματα, η κοινωνική απαξία των οποίων δεν περιορίζεται μόνο στην οικονομική βλάβη του Δημοσίου, αλλά επεκτείνεται και στην προσβολή των θεμελίων της κρατικά οργανωμένης κοινωνίας. Ο καταχραστής, ο διαφθορέας, ο απατεώνας, ο κλέφτης δημοσίου χρήματος, ο δωροδοκών, ο δωροδοκούμενος και όλοι αυτοί οι οποίοι ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τη σημερινή όχι μόνο οικονομική κατάρρευση της χώρας, αλλά και για την περαιτέρω κατάρρευση κοινωνικών αξιών και δομών, θα μπορούν αποκαθιστώντας την οικονομική βλάβη που έχουν προκαλέσει, να διασφαλίζουν την ελευθερία τους.

Αν καλόπιστα δεχόμασταν ότι οι ρυθμίσεις που εξαγγέλθηκαν δεν συνιστούν φωτογραφικές διατάξεις για την εξυπηρέτηση όσων σήμερα φαίνεται να βρίσκονται σε δύσκολη θέση - με προσωρινή και πάντως επαπειλούμενη στέρηση της προσωπικής τους ελευθερίας - τότε θα κάναμε δεκτό ότι η Πολιτεία αποφάσισε ότι κύριο ζητούμενο, υπό τις τρέχουσες οικονομικοκοινωνικές συνθήκες, είναι η οικονομική αποκατάσταση της κρατικής οικονομικής ζημιάς, ενώ ο προληπτικός χαρακτήρας της κύρωσης περνά σε δεύτερη μοίρα.

Αν, όμως, η Πολιτεία σήμερα αποφασίζει ότι σε βαρύτατες κακουργηματικές συμπεριφορές θα επιφυλάσσονται ευνοϊκότατες ρυθμίσεις, στις περιπτώσεις οικονομικής αποκατάστασης της ζημίας που προξενήθηκε, για να καλυφθεί το δημοσιονομικό κενό, τότε γιατί δεν εφαρμόζεται το ίδιο και στις περιπτώσεις της φοροδιαφυγής; Για ποιο λόγο, για τις περιπτώσεις φοροδιαφυγής, οι εξαγγελίες του υπουργείου Οικονομικών ευαγγελίζονται την κατάργηση της δυνατότητας συμβιβασμού και κυρίως την άσκηση κακουργηματικής ποινικής δίωξης, ακόμη και στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ο φοροφυγάς καταβάλει στο Ελληνικό Δημόσιο το ποσό που έχει φοροδιαφύγει, πλέον των προσαυξήσεων οι οποίες αποκαθιστούν τη ζημία που έχει υποστεί το Ελληνικό Δημόσιο λόγω αποστέρησής του από το φοροδιαφυγέν κεφάλαιο; Τι ακριβώς θέλουν να επιτευχθεί με αυτήν τη ρύθμιση;

Σε περιπτώσεις φοροδιαφυγής, η κύρια προσβολή της έννομης τάξης αφορά την αποστέρηση του Ελληνικού Δημοσίου από τους αναγκαίους για την επιβίωση του πόρους, κατά παράβαση της αρχής της ισότητας. Σε περίπτωση που ο φοροφυγάς θα προβαίνει στην καταβολή του ποσού που τυχόν υπεξαίρεσε πλέον βαρύτατων προσαυξήσεων, με αποτέλεσμα την πλήρη αποκατάσταση της οικονομικής ζημίας που προκάλεσε στο Ελληνικό Δημόσιο, ποιόν ακριβώς σκοπό εξυπηρετεί η μετέπειτα κακουργηματική του δίωξη;

Ποιόν ακριβώς ειδικότερο σκοπό εξυπηρετεί η περαιτέρω κακουργηματική δίωξη του φοροφυγά, ο οποίος θα έχει αποκαταστήσει την οικονομική ζημία του Ελληνικού Δημοσίου, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι αυτός που έχει διαπράξει υπεξαίρεση, απιστία, κλοπή, απάτη, δωροδοκία κ.λπ. κατά του Ελληνικού Δημοσίου δεν θα διώκεται πλέον για κακούργημα, με μόνη προϋπόθεση ότι αυτός θα έχει επιστρέψει το ποσό που έχει παράνομα οικειοποιηθεί.

Σύμφωνα με τις διαρροές στον Τύπο, η με άλλους τρόπους κλοπή του πλούτου του Ελληνικού Δημοσίου συνιστά λιγότερο απαξιωτική πράξη από τη φοροδιαφυγή; Και τέλος, αν στους διαφθορείς και κλέφτες του πλούτου του Ελληνικού Δημοσίου προσφέρεται το κίνητρο της μη κακουργηματικής τους δίωξης σε περίπτωση αποκατάστασης της ζημιάς που προκάλεσαν στο Ελληνικό Δημόσιο, τότε γιατί αυτό δεν κρίνεται αποτελεσματικό και για την περίπτωση των φοροφυγάδων;

Τα εγκλήματα σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου είτε αυτά αφορούν σε διαφθορά, απιστία, κ.ο.κ., είτε σε φοροδιαφυγή έχουν βαριά κοινωνική απαξία. Κυρίως διότι με αυτά, ο εγκληματίας στρέφεται κατά του συνόλου της κοινωνίας, στερώντας από το κράτος τη δυνατότητα να λειτουργεί αποτελεσματικά και παραβιάζοντας κάθε ατομικό δικαίωμα ισότητας και συμμετοχής στα δημόσια βάρη. Αν, όμως, σήμερα η Πολιτεία επιλέγει την παροχή κινήτρων, ώστε να πετύχει την οικονομική μόνο αποκατάσταση της ζημίας, προτάσσοντας την ανάγκη αυτή έναντι του προληπτικού χαρακτήρα των ποινών, τότε δεν υπάρχει επαρκής δικαιολογητικός λόγος, ώστε τα κίνητρα αυτά να μην επεκταθούν και στις περιπτώσεις της φοροδιαφυγής. Εκτός αν οι εξαγγελθείσες ρυθμίσεις δεν εξυπηρετούν την ανάγκη είσπραξης δημοσίων εσόδων, αλλά άλλες ανάγκες, οι οποίες δεν έχουν ακόμη καταστεί σαφείς.

* Η Ασπασία Μάλλιου είναι δικηγόρος και εκδότης του νομικού περιοδικού «Δελτίο Φορολογικής Νομοθεσίας», www.dfn.gr