Η ιστορική εκκλησία του «Ευαγγελισμού της Θεοτόκου» στην Αυστραλία
Στο «Α' Βιβλίο Πρακτικών της Κοινότητας» αναφέρονται λεπτομερή στοιχεία για τις προσπάθειες που κατέβαλαν τα τότε μέλη της Κοινότητας όσον αφορά στη συγκέντρωση των απαιτούμενων κεφαλαίων για την αγορά του οικοπέδου στο Εast Melbourne, την οικοδόμηση και τον εξοπλισμό του ναού. Σχετικά δημοσιεύματα για τη σημαντική αυτή κίνηση των Ελλήνων της Μελβούρνης υπάρχουν και στην αγγλόφωνη εφημερίδα «Argus».
Αρχικά, η εκκλησία λειτουργούσε σε σχολική αίθουσα (ή «δωμάτιο», όπως αποκαλείται στο Α' Βιβλίο Πρακτικών) που νοίκιαζε η Κοινότητα στο Chalmers Church Hall, Gipps St, East Μelbourne. O πρώτος επίσημος ιερέας ήταν ο π. Αθανάσιος Καντόπουλος, ο οποίος αφίχθη στη Μελβούρνη μαζί με την οικογένειά του, στις 22 Ιουνίου 1898, ύστερα από αίτημα της Κοινότητας προς το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων. Σημειώνεται ότι πριν τον Καντόπουλο λειτούργησε στον ίδιο χώρο για την Κοινότητα ο ιερέας Δωρόθεος «Σάμιος» Μπακαλιάρος, ο οποίος αφίχθη στη Μελβούρνη τον Αύγουστο του 1897 και τέλεσε την πρώτη Θεία Λειτουργία στις 22 Αυγούστου 1897 (ημερομηνία η οποία θεωρείται σήμερα ως ημέρα ίδρυσης της ΕΟΚΜΒ). Παρέμεινε στη Μελβούρνη μέχρι το Νοέμβριο του 1897 και στη συνέχεια μετέβη στο Σίδνεϊ όπου συνέχισε να προσφέρει τις υπηρεσίες του στους εκεί ελληνορθόδοξους χριστιανούς.
Σημαντικό ρόλο στις προσπάθειες για την ανέγερση της πρώτης ελληνορθόδοξης εκκλησίας της Μελβούρνης, έπαιξαν τρία βασικά μέλη της «Επιτροπής Εκκλησίας», οι Γρηγόριος Ματορίκος, Αντώνιος Λεκατσάς και Αλέξανδρος Μανιάκης. Η Επιτροπή συστήθηκε στη Γενική Συνέλευση της 7ης Μαρτίου 1898, που έγινε στο κατάστημα του Γ. Ματορίκου και αποτελείτο από οκτώ μέλη. Πρώτη δουλειά τους ήταν να επικοινωνήσουν με το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων και να ζητήσουν να σταλεί στην Αυστραλία ιερέας για την εκκλησία.
Στο «Α' Βιβλίο Πρακτικών της Κοινότητας» (σ. 19) αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι, μετά την άφιξη του ιερέα Αθ. Καντόπουλου στη Μελβούρνη, πολλοί λίγοι από τους «επιτρόπους» συμμετείχαν στις συνεδριάσεις, εκτός από τους ανωτέρω τρεις, στους οποίους, όπως τονίζεται, οφείλεται και η επόμενη δράση της εκκλησίας. «Η της εκκλησίας όθεν επόμενος δράσις εις τους τρεις αυτούς χρεωστείται δια της πιστής και επιμόνου εκτελέσεως των καθηκόντων των» σημειώνεται.
Το θέμα αγοράς οικοπέδου και η ανέγερση ναού, συζητήθηκε και αποφασίσθηκε στην Α' Γενική Συνέλευση της Κοινότητας που πραγματοποιήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου του 1898, στις 3.45 το απόγευμα, στο «δωμάτιο» του Chalmers Church Hall που χρησιμοποιείτο ως εκκλησία. Στη συνέλευση αυτή αποφασίσθηκε επίσης και η διενέργεια εράνου για τη συγκέντρωση των χρημάτων που απαιτούνταν για την αγορά του οικοπέδου.
Στα πρακτικά της συνέλευσης αναφέρεται ότι:
«Απεφασίσθη ομοφώνως όπως: Πρώτον: Αγορασθή κατάλληλον οικόπεδον. Δεύτερον: Αν τούτο επιτευχθεί και κτισθεί εκκλησία, αύτη να τεθεί υπό την προστασίαν της ελευθέρας γωνίας του Ελληνικού Έθνους.»
Σημειώνεται επίσης ότι 15 από τα μέλη της Κοινότητας που συμμετείχαν στη Συνέλευση, προσφέρθηκαν να δώσουν διάφορα χρηματικά ποσά, έτσι ώστε να συκεντρωθεί το απαιτούμενο κεφάλαιο για την αγορά οικοπέδου.
Πρόκειται για τους:
Γρηγόριο Ματορίκο (προσέφερε 12 λίρες)
Αντώνιο Λεκατσά (10 λίρες)
Γεώργιο Λεκατσά (10 λίρες)
Νικόλαο Γαβρίλη (10 λίρες)
Αλέξανδρο Μανιάκη (12 λίρες)
Ευστράτιο Ανδρουλάκη (10 λίρες)
Διονύσιο Μαυροκέφαλο (10 λίρες)
Κωνσταντίνο Μπαλατζίκο Ραυτόπουλο (10 λίρες)
Διονύσιο Κουβαρά (5 λίρες)
Διονύσιο Ραυτόπουλο (5 λίρες)
Θεόδωρο Βλασόπουλο (7 λίρες)
Σπυρίδωνα Λεκατσά (5 λίρες)
Παναγιώτη Λεκατσάς (3 λίρες)
Νικόλαο Αθανασιάδη (3 λίρες)
Παναγιώτη Παπαδόπουλο (2 λίρες)
Στα τέλη του Ιουλίου του 1899, η Επιτροπή βρήκε «κατάλληλον γήπεδον», στη γωνία των οδών Victoria Parade και Lansdowne St,, στο Εast Melbourne, «διαστάσεων 53 ποδών από το μέρος της Lansdowne St επί 89,5 ποδών από το μέρος της Victoria Parade».
To οικόπεδο αυτό, το αγόρασαν τα τρία μέλη της Επιτροπής, «εις λίαν συγκαταβατικήν τιμήν», έναντι του ποσού των 600 λιρών. «Προς πληρωμήν και εξασφάλισην του οικοπέδου αυτού, οι τρεις επίτροποι προκατέβαλον εξ ιδίων των κεφαλαίων, δάνειον 480 λιρών (ή 160 λίρες έκαστος) προς 5% το έτος τόκον και συν των 125 λιρών (εις την τράπεζαν), προϊόν ετησίων συνεισφορών του έτους 1898, επλήρωσαν την αξίαν του γηπέδου εξασφαλίσαντες αυτό δια την οικοδομήν Ελληνικής Ορθοδόξου Εκκλησίας,» αναφέρεται χαρακτηριστικά στη σ. 21 του Α' Βιβλίου των Πρακτικών της Κοινότητας.
Μετά την αγορά όλα φαίνονταν να εξελίσσονται ομαλά στην Κοινότητα, ως το Δεκέμβριο του 1900, όταν οι ιδιοκτήτες του «δωματίου» του Chalmers Church Hall, που χρησιμοποιούσε η Κοινότητα ως εκκλησία από τις αρχές του Αυγούστου 1897, ζήτησαν τη διακοπή του ενοικίου γιατί το χρειάσθηκαν, με αποτέλεσμα η Κοινότητα να υποχρεωθεί να αναζητήσει και ενοικιάσει άλλη αίθουσα στο Victoria Chapel, στο Grey St., East Melbourne.
Στις 8 Ιανουαρίου του 1900, οι τρεις Επίτροποι και ο ιερέας Αθ. Καντόπουλος κάλεσαν τα μέλη στη Β' Γενική Συνέλευση της Κοινότητας. Η επιστολή που έστειλαν στο κάθε μέλος προσωπικά έχει ως ακολούθως:
«Εν Μελβούρνη
Τη 27/8 Ιανουαρίου 1900
ΠΗΓΗ ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ