Αμφίπολη: Οι επιγραφές και τα ονόματα των Θρακών του Παγγαίου
Το 2015 είναι προ των πυλών και αναμένουμε μια νέα συναρπαστική χρονιά στον αρχαιολογικό τομέα. Η Αμφίπολη έκλεψε τη δόξα όλων των αρχαιολογικών ανακαλύψεων στον ελλαδικό, αλλά και παγκόσμιο χάρτη κάνοντας γνωστή τη Μεσολακκιά σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Μια πολύ ενδιαφέρουσα «βάση δεδομένων», όσον αφορά την ονοματολογία των Θρακών της περιοχής του Παγγαίου, παρέχουν οι επιγραφές που εντόπισε τη δεκαετία του 1930, σε δόμους που χρησιμοποιήθηκαν στο αρχαίο φράγμα του Στρυμόνα, ο αείμνηστος Γεώργιος Μπακαλάκης. Τις επιγραφές αυτές (κάποιες από τις οποίες χρησιμοποιήθηκαν στο βάθρο του Λέοντος της Αμφίπολης) κατέγραψε αναλυτικά και τις δημοσίευσε, ταυτίζοντας τες με Θρακικά ονόματα.
Σημαντικές πληροφορίες σχετικά με πολλά θρακικά ονόματα που βρέθηκαν χαραγμένα πάνω σε μαρμάρινους δόμους, από ένα αρχαίο φράγμα του Στρυμόνα στο ύψος του μνημείου του λιονταριού, μας δίνει ο αείμνηστος αρχαιολόγος και καθηγητής Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεώργιος Μπακαλάκης, σε ένα άγνωστο, στο ευρύ κοινό, σύγγραμμά του με τίτλο «Θρακικά χαράγματα εκ του παρά την Αμφίπολιν φράγματος του Στρυμόνος», που δημοσιεύτηκε στα «Θρακικά» το 1940.
Ο Γ. Μπακαλάκης σημειώνει πως το κυρίαρχο υλικό, άσχετο με το φράγμα ή και προγενέστερη γέφυρα, είναι μεγάλος αριθμός μαρμάρινων δόμων, από τους οποίους, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, πολλοί αποτελούν σήμερα «το βάθρον του αναστηλωθέντος λέοντος», ενώ επίσης πολλά είναι και τα μαρμάρινα γείσα. Μάλιστα σημειώνει πως οι δόμοι και τα γείσα είναι της ίδιας εποχής. Μέσα στο υλικό αυτό ο Γ. Μπακαλάκης εντοπίζει και μια βάση ελληνιστικού κίονα, αλλά και θραύσματα και μεγαλύτερα μέρη σαρκοφάγων ρωμαϊκών χρόνων, και δύο σπόνδυλους από κίονες δωρικού ρυθμού. Σημειώνει δε πως το αρχιτεκτονικό υλικό είναι από μάρμαρο του Παγγαίου αλλά και από μάρμαρο Θάσου.
Τα αρχαία χαράγματα
Το μεγαλύτερο τμήμα της εργασίας του Γ. Μπακαλάκη, αφορά τα χαράγματα γραμμάτων που φέρουν τα μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη που βρέθηκαν στο φράγμα. Μάλιστα παραθέτει όσα από αυτά ήταν δυνατό να αναγνωστούν, ενώ υπογραμμίζει πως «ασφαλώς δε πολλά ακόμη θα υπάρχουν κατακεχωσμένα εντός του αναχώματος». Τα γράμματα αυτών των επιγραφών έχουν ύψος που κυμαίνεται μεταξύ 4 και 10 εκατοστών, και βρίσκονται τόσο στις αναθυρώσεις των δόμων όσο και στις προσόψεις των γείσων.
Όσον αφορά τα ονόματα, σε πέντε δόμους που βρίσκονται στην αριστερή όχθη του Στρυμόνα αλλά και στην περιοχή του λιονταριού, εντοπίζονται οι εξής παραλλαγές της ίδιας επιγραφής, σύμφωνα με τον Γ. Μπακαλάκη: α) ZIΠΑCANBΟΥ...C, β) ΖΙΠΑCΑΝΒΟΥΝ, γ) ZIΠΑCANBΟΥ, δ) ...CANBOY , και ε) ΖΙΠΑC. Όπως υποστηρίζει ο καθηγητής, πρόκειται για δύο κύρια θρακικά ονόματα, ένα κύριο και ένα πατρωνυμικό. Το πρώτο Ζίπας είναι το περισσότερο γνωστό θρακικό κύριο όνομα. Το δεύτερο CANBOY, δεν υπάρχει, όπως υποστηρίζει κάποιο παράδειγμα από τα γνωστά θρακικά ονόματα, όμως μπορεί να παραλληληστεί με το όνομα Σαμβούς, Σανβάς, Σαμβάς. Θεωρεί λοιπόν πιθανό το χάραγμα να αποκαθίσταται ως Ζιπα Cανβού(ς) ή Ζίπας Άνβου.
Άλλο ένα όνομα στο οποίο αναφέρεται ο Γ. Μπακαλάκης αναφέρεται σε δύο δόμους. Στον ένα αναγράφεται ΖΙΠΕΡΔΙΤΟΥΠΑΙΒΙC (=Ζιπερδίτου Παίβις), και στον άλλο αναγράφεται ..ΙΠΕΡΔΙΤΟΥΠΑΙΒΙC (=[Z]ιπερδίτου Παίβις). Το πρώτο όνομα, όπως αναφέρει δεν είναι γνωστό, αν και δεν πρέπει να είναι άρχετο με το όνομα Ζίπας, ενώ το Παίβις, είναι γνωστό από την βιβλιογραφία.
Σε ένα δόμο που εντόπισε στην αριστερή όχθη του Στρυμόνα, ο Γ. Μπακαλάκης ανέγνωσε ZYΠ-ΡΟCN που ερμηνεύει ως ΖΥΠΗΡΟC ή ΖΥΠΗΡΩΝ, ενώ σημειώνει ότι αυτό αναγράφουν και τρία συμπλέγματα με μονογράμματα που εντοπίστηκαν. Μάλιστα σημειώνει πως το όνομα αυτό είναι γνωστό θρακικό στην περιοχή, ενώ το όνομα «Ζιπύρων» υπάρχει και σε επιγραφή των Φιλίππων αλλά και σε επιγραφή που εντοπίστηκε στο Παγγαίο ως «Ζειπύρων».
Σε ένα γείσο βρίσκεται η επιγραφή ΠΑΙΝΙCΑΝΒΟΥ, που διαβάζεται ως Παίβι Cανβού(ς), ή βς Παίβις Άνβου.
Ακολούθως ο Γ. Μπακαλάκης αναφέρεται σε μια άλλη ομάδα επιγραφών, όπως αυτή που εντοπίζεται σε δύο δόμους που βρίσκονται στην περιοχή του λιονταριού, και αναφέρει: ΔΟΥΛΗΒΙCIΖΕ. Σε ένα γείσο υπάρχει επίσης η επιγραφή ΔΟΥΛΗΒΙCIΖΕ, και σε ένα άλλο η ΔΟΥΛΗC... Σε ένα δόμο εντοπίζεται η η επιγραφή ΔΟΥΛΙΒΙCΙΖΕ, ενώ σε έναν άλλο σπασμένο δόμο η επιγραφή ΔΟΛΗΚΑ...ΨΟCΑ. Τέλος, σε ένα γείσο εντοπίστηκε η επιγραφή: ΔΟΥLΟΙΒΗΟΥΖΙΙΙΙΖ. Όπως σημειώνει ο καθηγητής είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για κύρια θρακικά ονόματα. Στο πρώτο μέρος του χαράγματος αναγνωρίζεται το γνωστό όνομα Δούλης, τύποι του οποίου είναι και το Δόλης, Δούλας κλπ. Ωστόσο δεν παραλείπει να σημειώσει και τη χρήση του ως δεύτερο συνθετικό, φέρνοντας ως παράδειγμα το «Ασδούλης», που είναι επίθετο του Διονύσου. Επίσης αναφέρει ότι ίσως να διαβάζονται και τα ονόματα Δουληβισίζε(νις) ή Δούλης Βισιζέ(νεως), που συναντιούνται στην Αμφίπολη.
Στη συνέχεια αναφέρεται σε δόμο που είναι εντοιχισμένος στο βάθρο του λιονταριού, όπου αναγράφεται το όνομα (γενική) ΔΑΡΟΚΟΥ. Επίσης σε δόμο εντοιχισμένο στο βάθρο βρίσκεται η επιγραφή ΕΡΤΟΥ, ενώ όμοια, (ΕΡΤΟΥ) υπάρχει και σε δόμο που εντόπισε στην αριστερή όχθη του Στρυμόνα,, ενώ σε άλλο δόμο εντοπίστηκε η επιγραφή CΜΕΡΤΟΥ. Σε δύο δόμους, εντοπίστηκε η επιγραφή ΜΕΛΑΝΘ, που παραπέμπει, σύμφωνα με τον Γ. Μπακαλάκη στη γενική Μελανθ(ίου) ή στο όνομα Μελάνθις.
Σε ένα δόμο, και με γραφή από δεξιά προς τα αριστερά εντοπίστηκε η επιγραφή ΔΙΖΑ, για την οποία ο καθηγητής παραπέμπει σε παρόμοια επιγραφή στους Φιλίππους, και παράλληλα παρομοιάζει με τα ονόματα Διζάδελμις, Διζάστις, Διζάπης, Δίζας κλπ.
Σε άλλο δόμο εντοπίστηκε η επιγραφή ΒΙΤΘΙCΤΟΚΟΥ, ενώ σε δόμο στο βάθρο του λιονταριού η επιγραφή ΚΑΡΖΑΝΟC. Η επιγραφή ΚΥΘΟ που εντοπίστηκε σε άλλο δόμο του βάθρου ερμηνεύεται ως γενική (Κύθο[υ]) του ονόματος Κύθυς. Επίσης σε δόμο εντοπίστηκε η επιγραφή ΚΥΝΑ, που σύμφωνα με τον Γ. Μπακαλάκη ομοιάζει με τα ονόματα Κύναιθος, Κύνιππος, Κυνόρτας, Κύνης κλπ.
Σε άλλους δόμους εντοπίστηκαν, αντίστοιχα, οι επιγραφές: ΛΕΛΑ.., CΑΠΑ, ΒΕCΠΡΗ, και ΡΕCΠΡΕ, και σε γείσα αντίστοιχα οι: ΒΕCΠΡΗ, και ΝΙΚΑ. Στην πρόσοψη του βάθρου του λιονταριού εντοπίστηκε η επιγραφή ΤCΥΚΟΛΕΙΖΙ, που ομοιάζει με το όνομα Ζυκουλήσης. Σε έναν δόμο βρέθηκε επιγραφή ΙΕΡΙΟΥ, και σε άλλους δύο η επιγραφή ΒΡΑΜΗ, που όπως υποστηρίζει ο Γ. Μπακαλάκης, μπορεί να μεταγράφεται ως ΒΡΑΣΗ, που ομοιάζει στο όνομα Βρασήτραλις. Σε ένα δόμο εντοπίστηκε η επιγραφή ΝΙΚΩΝ ΙΙΙΙ CΡΑΥΟΖΙΠΙΡΥΟ, που ίσως μεταγράφεται ως Νίκων ...ου Ζιπίρου, ενώ σε άλλους δόμους εντοπίστηκαν αντίστοιχα οι επιγραφές ΥΕΑΝΓ, ΥΑΝΠ, και ΤΕΟΦΙΛΟΥ.
Πηγή: xronometro.com
Σχετικές ειδήσεις
Trending
