Η Άννα Διαμαντοπούλου για την περίοδο της Επιτροπής Πρόντι

Η Άννα Διαμαντοπούλου, η πρόεδρος του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, από το 1999 έως το 2004 ήταν Επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Εκείνη η Επιτροπή, της οποίας επικεφαλής ήταν ο Ιταλός Ρομάνο Πρόντι, έχει μείνει γνωστή ως «dream team».

Οι λόγοι είναι πολλοί. Ο Ρομάνο Πρόντι διαδέχθηκε στη θέση του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 1999 τον Ζακ Σαντέρ. Ο Σαντέρ και οι Επίτροποί του είχαν παραιτηθεί υπό το βάρος σοβαρών αποκαλύψεων για απάτες και εκτεταμένο νεποτισμό. Ο Πρόντι λοιπόν παρέλαβε ένα θεσμό που ήταν σε εξαιρετικά εύθραυστη κατάσταση και ο οποίος χρειαζόταν άμεση αναμόρφωση και αναδιοργάνωση.

Η Επιτροπή Πρόντι ξεκίνησε µία άνευ προηγουμένου διαδικασία διοικητικής μεταρρύθμισης της Κομισιόν. Κατά τη διάρκεια της θητείας της, η συγκεκριμένη Επιτροπή, έθεσε τα θεμέλια για την πιο ριζική, διοικητική μεταρρύθμιση, από τότε που δημιουργήθηκε το όργανο, µε στόχο την αναδιοργάνωση των μεθόδων εργασίας, των συστημάτων δημοσιονομικής διαχείρισης και της πολιτικής προσωπικού.

Ελήφθησαν μέτρα σε τέσσερις τομείς: Δημιουργία μιας εργασιακής νοοτροπίας που θα βασίζεται στην εξυπηρέτηση και στην αποτελεσματικότητα, στρατηγικός σχεδιασμός και προγραμματισμός, πολιτική προσωπικού, λογιστικός έλεγχος, χρηματοοικονομική διαχείριση και δημοσιονομικός έλεγχος. Τα μέτρα αυτά διέπονταν από πέντε βασικές αρχές: ανεξαρτησία, υπευθυνότητα, λογοδοσία, αποτελεσματικότητα και διαφάνεια.

Πέραν από τη διοικητική ενίσχυση της Κομισιόν η Επιτροπή Πρόντι είχε σημαντικές επιτυχίες στα μέτωπα της θωράκισης της ΕΕ, τόσο οικονομικά, όσο και γεωπολιτικά. Σε αυτά τα ορόσημα συγκαταλέγεται η συμφωνία για την διεύρυνση της ΕΕ από 15 σε 25 χώρες. Την 1η Μαΐου 2004, δέκα νέες χώρες και σχεδόν 75 εκατομμύρια κάτοικοι προσχώρησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ΕΕ των 25 μελών αποτέλεσε έναν πολιτικό και οικονομικό χώρο 450 εκατομμυρίων πολιτών, ο οποίος περιελαμβάνε τρεις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες (Εσθονία, Λεττονία, Λιθουανία), τέσσερις πρώην χώρες-δορυφόρους της ΕΣΣΔ (Πολωνία, Τσεχική Δημοκρατία, Ουγγαρία, Σλοβακία), μία πρώην γιουγκοσλαβική δημοκρατία (Σλοβενία) και δύο μεσογειακές νήσους (Κύπρος και Μάλτα). Η ιστορική αυτή διεύρυνση της Ένωσης από 15 σε 25 μέλη τερμάτισε μια μακρά διαδικασία προσχώρησης, η οποία επέτρεψε την επανένωση του ευρωπαϊκού λαού, μετά από διάσπαση μισού αιώνα λόγω του Σιδηρού Παραπετάσματος και του Ψυχρού Πολέμου.

Αλλά, το όραμα της Επιτροπής Πρόντι ήταν ακόμη πιο διευρυμένο. Θιασώτης ενός Ευρωπαϊκού ομοσπονδιακού κράτους ο Πρόντι υποστήριξε την κατάρτιση ενός νέου καταστατικού χάρτη της ΕΕ, ο οποίος, αν και θα συνέχιζε να έχει τον χαρακτήρα Συνθήκης, ονοματίσθηκε Ευρωσύνταγμα, ώστε να δίνει την εντύπωση πως η ΕΕ αντλεί την ισχύ της όχι από τα συμβαλλόμενα κράτη, αλλά κατευθείαν από τους λαούς της.

Η πρωτοβουλία αυτή ξεκίνησε το Δεκέμβριο του 2001, προ 20 ετών, όταν και αποφασίστηκε η σύγκληση της Συνέλευσης για το μέλλον της Ευρώπης. Η διαδικασία αυτή ήταν πρωτόγνωρη, καθώς συμμετείχαν στις διεργασίες κυβερνήσεις, θεσμοί και η κοινωνία των πολιτών και δόθηκε σε όλους η δυνατότητα να υποβάλουν προτάσεις. Ωστόσο, το όραμα του Πρόντι δεν ολοκληρώθηκε. Όταν ήρθε η ώρα της επικύρωσης του Ευρωσυντάγματος, στο πρώτο εξάμηνο του 2005, τα δημοψηφίσματα σε Γαλλία και Ολλανδία απέρριψαν το σχέδιο με 54,9% και 61,5% αντίστοιχα. Η συζήτηση έληξε άδοξα και η πρωτοβουλία Πρόντι αποδείχθηκε πολύ πιο ριζοσπαστική από ότι ήταν διατεθειμένα να δεχθούν τα κράτη μέλη της ΕΕ, εκείνη την εποχή.

Η Άννα Διαμαντοπούλου υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας αυτής της περιόδου της ευρωπαϊκής ιστορίας και οι αναμνήσεις της από την παραγωγική αυτή θητεία, τα απότοκά της οποίας ακόμη και σήμερα στηρίζουν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, είναι έντονες και έχουν ενσωματωθεί στις προσωπικές της πολιτικές αξίες.

Δείτε στο βίντεο που ακολουθεί τη συνέντευξη της Άννας Διαμαντοπούλου στο Data Project:

Δείτε εδώ ολόκληρο το αφιέρωμα στα 40 χρόνια της Ελλάδας στην ΕΕ