Δεκαπενταύγουστος: Παναγία Σουμελά - Το χριστιανικό μνημείο - σύμβολο του Ποντιακού Ελληνισμού

Λίγα είναι τα χριστιανικά μνημεία που έχουν συνδεθεί με την πορεία του Ελληνισμού ανά τους αιώνες όσο η Παναγία Σουμελά στον Πόντο: Η μονή- σύμβολο του Ποντιακού Ελληνισμού στην Τραπεζούντα.

Σύμφωνα με την παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας, η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας είναι έργο του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά. Το όνομα Σουμελά ετυμολογείται από το όρος μελά και του ποντιακού ιδιώματος ‘σού', που σημαίνει «εις το» ή «εις του» και έγινε Σουμελά «εις του Μελά». Mετά το θάνατο του, βρέθηκε για ένα διάστημα στην Αθήνα και από τα τέλη του 4ου μ.Χ. αιώνα στο όρος Μελά, σε απόσταση 46 χιλιομέτρων από την Τραπεζούντα.

Το 386 μ.Χ. οι Αθηναίοι μοναχοί Βαρνάβας και Σωφρόνιος ιδρύουν το μοναστήρι της.Το πνευματικό, εθνικό και κοινωνικό έργο της Σουμελιώτισσας, είναι αξιομνημόνευτο, ιδιαίτερα μετά την πτώση της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας, καθώς εξελίχθηκε σε σύμβολο και ελπίδα των Ποντίων. Πολύτιμα έγγραφα και χειρόγραφα φυλάσσονταν στη βιβλιοθήκη της.

Οι μοναχοί έχτισαν κελί με τη βοήθεια της γειτονικής μονής Βαζελώνα και στη συνέχεια εκκλησία μέσα στη σπηλιά της εικόνας. Η μονή προικίστηκε με περιουσία και προνόμια από αυτοκράτορες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας- και σε αυτό το πλαίσιο ενισχύθηκαν οι άμυνες και οι οχυρώσεις της. Πολλά από τα προνόμια επικυρώθηκαν επί Τ των Οθωμανών, με σουλτάνους να χαρακτηρίζονται ευεργέτες. Τον 19ο αιώνα χτίστηκε ξενώνας 72 δωματίων και άλλοι χώροι.

Ωστόσο τα πράγματα άλλαξαν επί Νεοτούρκων και Κεμαλικών. Με τον ξεριζωμό των Ελλήνων της Ανατολής, το εικόνισμα της Παναγίας κρύφτηκε από τους τελευταίους μοναχούς. Ωστόσο, ο μητροπολίτης Ξάνθης Πολύκαρπος Ψωμιάδης και ο υπουργός Λεωνίδας Ιασωνίδης ζήτησαν τη μεσολάβηση του τότε πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου για την απελευθέρωση της εικόνας. Μετά την έγκριση του αιτήματος από τον Τούρκο πρωθυπουργό Ισμέτ Ινονού, πήγε στον Πόντο ο αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος, από τους τελευταίους μοναχούς της μονής και βρήκε την εικόνα, τον πολύτιμο σταυρό με το τίμιο ξύλο που είχε δωρίσει στο μοναστήρι ο αυτοκράτορας της Τραπεζούντας Εμμανουήλ Γ΄ο μέγας Κομνηνός και το χειρόγραφο Ευαγγέλιο του οσίου Χριστόφορου που είχαν ενταφιαστεί μαζί με την εικόνα, τα μετέφερε στην Αθήνα και τα παρέδωσε στον μητροπολίτη Τραπεζούντας και κατοπινό αρχιεπίσκοπο Αθηνών, Χρύσανθο Φιλιππίδη.

Το 1951 ο Φίλων Κτενίδης υλοποίησε τη θεμελίωση της Νέας Παναγίας Σουμελά στις πλαγιές του Βερμίου, στην Καστανιά της Βέροιας. Το 2010 η τουρκική κυβέρνηση έδωσε άδεια στο Οικουμενικό Πατριαρχείο για να τελεστεί στη μονή στον Πόντο η λειτουργία για την γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου τον Δεκαπενταύγουστο: Ήταν η πρώτη φορά ύστερα από 88 χρόνια που το μοναστήρι λειτούργησε ξανά ως εκκλησία.

Με πληροφορίες από panagiasoumela.gr, Wikipedia

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.