Ενεργοί Μπαμπάδες: Τρία χρόνια από την θέση σε εφαρμογή του ιστορικού νόμου 4800/2021

Το πρώτο χρονικό διάστημα, το Δικαστικό σώμα με διστακτικότητα, και παρά την υποχρεωτική επιμόρφωση του, αντιμετώπισε διστακτικά, το εν λόγω Νομοθέτημα. Η πρώιμη Νομολογία θεώρησε, εσφαλμένα, ότι για την εφαρμογή του άρθρου 1513 ΑΚ (άσκηση γονικής μέριμνας σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης) θα έπρεπε οι γονείς να διατηρούν μεταξύ τους καλές και αρμονικές σχέσεις.

H εν λόγω ερμηνεία είναι νόμω εσφαλμένη, δεδομένου ότι εισάγει μια προϋπόθεση στον Νόμο που ο ιστορικός Νομοθέτης δεν έθεσε ρητά (παρότι θα μπορούσε) αλλά και λογικά ανακόλουθη διότι, δανειζόμενος τα λόγια του ρηξικέλευθου Εφέτη κου Βαλμαντώνη, « Σύμφωνα με πρόσφατη νομολογία (η οποία ήδη έχει σε μεγάλο βαθμό ανατραπεί-βλ.κάτωθι), για την εφαρμογή της συνεπιμέλειας, απαιτείται να τηρούν οι γονείς μεταξύ τους καλές και αρμονικές σχέσεις, έτσι ώστε, η παράλληλη ύπαρξη δύο κέντρων ζωής του παιδιού να μην αναστατώνουν και απορρυθμίζουν τη ζωή του, ούτε να δημιουργούν σε αυτό έλλειψη σταθερότητας και ανασφάλεια, όπως θα συμβαίνει αν συνεχίζει να ζει σε κλίμα συνεχών εντάσεων και τριβών μεταξύ των γονέων του. ΚΑΤΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΟΡΘΟΤΕΡΗ ΑΠΟΨΗ, Η ΑΠΛΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΕΙ ΤΗΝ ΑΠΟ ΚΟΙΝΟΥ ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣ, ΚΑΘΟΣΟΝ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΘΑ ΚΑΘΙΣΤΟΥΣΕ ΔΥΣΧΕΡΗ ΤΗΝ ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΗΣ ΑΥΤΗΣ (ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗΣ) ΕΠΙΛΟΓΗΣ. Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΜΠΟΔΙΣΕΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΟΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΠΟΥ Ο Ν. 4800/2021 ΠΡΟΩΘΕΙ, ΟΠΩΣ ΚΑΙ ΟΙ ΛΟΙΠΕΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΕΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΕΣ, ΘΕΤΟΝΤΑΣ ΩΣ ΓΝΩΜΟΝΑ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ ΤΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ». «ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ, ΠΑΡΑ ΤΗ ΔΙΑΡΡΗΞΗ ΤΩΝ ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ, ΟΦΕΙΛΟΥΝ ΠΡΟΣ ΟΦΕΛΟΣ ΤΟΥ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΤΕΚΝΟΥ ΝΑ ΠΡΑΞΟΥΝ Ο,ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟ ΓΙΑ ΝΑ ΥΠΕΡΒΟΥΝ ΤΑ ΕΜΠΟΔΙΑ ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΓΟΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ. ΓΙΑ ΤΟ ΛΟΓΟ ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΑΣΚΟΥΝ ΟΥΣΙΩΔΗ ΕΠΙΡΡΟΗ ΟΙ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΕΣ ΕΡΙΔΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΕΡΧΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΤΑΙΩΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΠΡΟΣΔΟΚΙΩΝ ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΓΓΑΜΟΥ ΒΙΟΥ...»

Κατά τον ίδιο συγγραφέα « Το κριτήριο της έλλειψης συνεργασίας των γονέων κατακρίνεται ότι ωθεί τον γονέα που επιθυμεί την αποκλειστική επιμέλεια να μην είναι συνεργάσιμος και να προκαλεί την αντιδικία. Η τυχόν εξάρτηση της χρονικής κατανομής της γονικής μέριμνας από την διάθεση συνεργασίας των γονέων αποδυναμώνει τη συγκεκριμένη λύση, διότι αφήνει τη δυνατότητα στον γονέα που είναι περισσότερο συναισθηματικά δεμένος με τα παιδιά να τα επηρεάζει σε βάρος του άλλου γονέα και να επιτύχει μέσω της άρνησής του να συνεργαστεί για μια τέτοια λύση, το μέιζον. Ήτοι να ασκεί αυτός αποκλειστικά την γονική μέριμνα ή επιμέλεια των τέκνων, περιθωριοποιώντας τον άλλο γονέα. Γνώμονας για τη σχετική απόφαση του δικαστηρίου είναι μόνον το συμφέρον του ανήλικου τέκνου, όπως τούτο κρίνεται σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση χωριστά ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες κάθε υπόθεσης.

(Ιωάννης Βαλμαντώνης, Εφέτης, Συνεπιμέλεια και βέλτιστο συμφέρον του τέκνου υπό το φως του Ν. 4800/2021, Νομική Βιβλιοθήκη σελ 44-45 & ).

Ένα άλλο «μελανό σημείο» σε επίπεδο Νομολογιακής αντιμετώπισης του Ν. 4800/2021 είναι και η ιδιαιτέρως ελεύθερη (και εσφαλμένη) ερμηνεία, σε πολλές περιπτώσεις, των άρθρων 1513 και 1514 ΑΚ, από το Δικαστικό Σώμα. Παρότι αυτονόητα, ο δικάζων Δικαστής έχει και πρέπει να έχει την διακριτική ευχέρεια να κρίνει κάθε υπόθεση χωριστά (Ad Hoc), οι αιτιολογίες που απαντώνται σε αρκετές Δικαστικές αποφάσεις της πρώιμης περιόδου, αλλά ακόμη και έως σήμερα, είναι εντελώς αίολες, γενικευμένες και εκφεύγουν από το πνεύμα αλλά και το γράμμα του Νόμου 4800/2021.

Συγκεκριμένα η ορθή ερμηνεία και το πνεύμα του Ν. 4800/2021 είναι η εξής:

Ο Δικαστής, κατά την εξέταση ενός αιτήματος για από κοινού και εξίσου άσκηση του συνόλου της γονικής μέριμνας, θα πρέπει να ερμηνεύει ότι από το σύνολο των διατάξεων του Ν. 4800/2021 και κυρίως των άρθρων 1511, 1513, 1515, 1518, 1519 και 1532 Α.Κ. και διαβάζοντας τα σωρευτικά, και όχι μεμονωμένα, βούληση του Νομοθέτη είναι ότι η απολύτως βέλτιστη επιλογή για την άσκηση της γονικής μέριμνας που ιδίως εξυπηρετεί το συμφέρον του τέκνου, είναι να ασκείται αυτή από κοινού από τους γονείς, είτε εξίσου (χρονικά) είτε με την χωριστή και εναλλάξ διαμονή του στις κατοικίες των γονέων του, βάσει των δεδομένων της ζωής τους (των γονέων).

Δηλαδή η ορθή ερμηνεία του Νομού είναι η εξής: Ο Νομοθέτης καθιερώνει την κατά νομικό πλέον τεκμήριο από κοινού και εξίσου άσκηση της γονικής μέριμνας μετά την διάσταση ή των χωρισμό των γονέων, και το Δικαστήριο, θα πρέπει πρωτίστως να εκκινεί από αυτή την επιλογή και να ολισθαίνει σε έτερες επιλογές, (όπως ενδεικτικά της αποκλειστικής ανάθεσης της άσκησης της γονικής μέριμνας), με φειδώ, και μόνον όταν οι ειδικές συνθήκες το απαιτούν, και με απόλυτα εμπεριστατωμένη αιτιολογία.

Τα ως άνω πανηγυρικά επιβεβαιώθηκαν με την πρόσφατη και ιδιαιτέρως σημαντική απόφαση 78/2023 του Αρείου Πάγου και η οποία έδωσε ΤΕΛΟΣ στις κατά το δοκούν ερμηνευτικές προσεγγίσεις του άρθρου 1514 ΑΚ.

Σύμφωνα λοιπόν με την ως άνω απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της χώρας που τα κατώτερα Δικαστήρια, οφείλουν να ακολουθούν:

« Με βάση την ως άνω διάταξη του άρθρου 1514 του Α.Κ. συνάγεται ότι, σε περίπτωση που η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας των ανήλικων τέκνων δεν είναι δυνατή, εξαιτίας διαφωνίας των γονέων, η ρύθμιση αυτής γίνεται από το δικαστήριο, ενώ, ως περιπτώσεις διαφωνίας αναφέρονται, ενδεικτικά ("ιδίως"), οι περιπτώσεις που ο ένας γονέας αδιαφορεί ή δεν συμπράττει στη γονική μέριμνα ή δεν τηρεί την τυχόν υπάρχουσα συμφωνία για την άσκηση ή τον τρόπο άσκησής της, ή αν συμφωνία αυτή είναι αντίθετη προς το συμφέρον του τέκνου, ή αν η γονική μέριμνα ασκείται αντίθετα προς το συμφέρον του τέκνου. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι αρκεί, απλώς, η διαφωνία των γονέων για να απονείμει ο δικαστής την αποκλειστική επιμέλεια στον ένα γονέα. Πιο συγκεκριμένα, αν δεν συντρέξει σπουδαίος λόγος, που εγκυμονεί κινδύνους για το παιδί (περίπτωση κακοποιητικού, ψυχικά διαταραγμένου ή παντελώς αδιάφορου γονέα ή αν δεν συντρέξει πραγματική αδυναμία άσκησης της συνεπιμέλειας από τον ένα γονέα, λόγω της μόνιμης μετεγκατάστασης του παιδιού σε άλλη πόλη ή χώρα, δεν νοείται ανάθεση της αποκλειστικής επιμέλειας στον άλλο γονέα ή έστω κατανομή της επιμέλειας, που μόνο κατ' επίφαση θα επέτρεπε την ουσιαστική συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή και φροντίδα του παιδιού, διότι, διαφορετικά, ο δικαστής θα υπερέβαινε τα ακραία όρια της διακριτικής του ευχέρειας και θα ερμήνευε ή και θα εφάρμοζε εσφαλμένα το άρθρο 1514 του Α.Κ…

Έτσι, υπό το κράτος της κατάστασης αυτής, το συμφέρον του ανηλίκου μπορεί να επιβάλει να συμβιώνει τόσο με τη μητέρα του όσο και με τον πατέρα του και, ακολούθως, εφόσον έτσι προκαλείται η μικρότερη δυνατή διατάραξη του τρόπου ζωής του, να ανατίθεται η άσκηση της επιμέλειας αυτού από κοινού στη μητέρα και τον πατέρα του, δηλαδή, να γίνεται χρονική (ή εναλλασσόμενη) κατανομή αυτής ανάμεσα στους δύο γονείς ενώ και η γονική μέριμνα να ανήκει από κοινού και στους δύο, οι οποίοι θα οφείλουν να φροντίζουν για την ομαλή ανάπτυξη και το καλό του τέκνου τους από κοινού. Η έλλειψη δε συνεργασίας των γονέων δεν πρέπει να συνιστά εμπόδιο επιλογής της χρονικής κατανομής της επιμέλειας. Για το σκοπό αυτό, λαμβάνεται υπόψη η προσωπικότητα και η παιδαγωγική καταλληλότητα και υπευθυνότητα κάθε γονέα και συνεκτιμώνται οι συνθήκες κατοικίας και η οικονομική κατάσταση τούτων. Διάκριση πρέπει να γίνεται μεταξύ της χρονικής κατανομής της άσκησης της επιμέλειας μεταξύ των γονέων και της εναλλασσόμενης διαμονής (κατοικίας) του τέκνου. Η πρώτη συνιστά μορφή κατανομής της άσκησης της γονικής μέριμνας με περιοδικότητα και συνεπάγεται ότι το παιδί έχει εναλλασσόμενη κατοικία στον τόπο κατοικίας του γονέα του, ο οποίος, στο πλαίσιο αυτό, ασκεί μόνος του, κάθε φορά, τις πράξεις επιμέλειας του παιδιού για όλα τα θέματα, με εξαίρεση εκείνα που αφορούν στον πυρήνα, κατ' άρθρο 1519 παρ. 1 του Α.Κ. Αντιθέτως, η εναλλασσόμενη διαμονή μπορεί να διαταχθεί από το δικαστήριο αυτοτελώς, χωρίς την κατανομή της άσκησης της επιμέλειας, οπότε οι γονείς εξακολουθούν να ασκούν από κοινού την επιμέλεια του παιδιού (συνεπιμέλεια) (Α.Π. 535/2022, Α.Π. 1186/2021, Α.Π. 426/2021, Α.Π. 1135/2020, Α.Π. 358/2019). Εφόσον δε, ενόψει των ανωτέρω, το συμφέρον του τέκνου συνιστά αόριστη νομική έννοια με αξιολογικό περιεχόμενο, το οποίο εξειδικεύεται από το ουσιαστικό δικαστήριο, η κρίση του ως προς το αν, ενόψει των περιστάσεων που δέχθηκε, για την ύπαρξη των οποίων κρίνει ανέλεγκτα, εξυπηρετείται το συμφέρον του τέκνου, υπόκειται στον αναιρετικό έλεγχο (Α.Π. 1186/2021, Α.Π. 426/2021, Α.Π. 1175/2020).

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΙΘΜΗΣΗ ΠΡΟΣΦΑΤΗΣ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑΣ ΟΡΘΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ 4800/2021

Α) 7302/2023 Μ.Π.Α. (ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ) Διασυνοριακή υπόθεση. Γονείς με κατοικίες σε διαφορετικές χώρες (Ελλάδα - Αγγλία). Το δικαστήριο διατηρεί την εκ του νόμου από κοινού άσκηση του συνόλου της γονικής μέριμνας του τέκνου των διαδίκων (ήτοι και την συνάσκηση της επιμέλειας αυτού, από αμφότερους τους γονείς του.)

Β) 3827/2023 Μ.Π.Α. (ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ) Ανάθεση της επιμέλειας του ανηλίκου και στους δύο γονείς από κοινού (συνεπιμέλεια). Σύστημα εναλλασσόμενης διαμονής στις κατοικίες αμφοτέρων των γονέων, ανά εβδομάδα. Κατά το Δικαστήριο «Η αδυναμία των γονέων να συνεννοηθούν, δεν πρέπει να αποτελέσει τροχοπέδη, κατά την άποψη που υιοθετεί το παρόν δικαστήριο, ώστε να μην ακολουθηθεί ο κανόνας της από κοινού άσκησης.»

Εξορθολογισμός της διατροφικής αξίωσης στην εν λόγω απόφαση δεδομένου του επιμερισμού του χρόνου διαμονής του τέκνου, σε αμφότερους τους γονείς του.»

Γ) 2222/2023 Μ.Π.Α (ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ) Συνεπιμέλεια και εναλλασσόμενη διαμονή. Οι εντάσεις μεταξύ των διαδίκων δεν καθιστούν αδύνατη την από κοινού άσκηση της επιμέλειας.

Δ) 608/2023 Μ.Π.ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ). Συνεπιμέλεια. Εναλλασσόμενη διαμονή. Τέκνο ηλικίας δύο (2) ετών. Επιβεβαίωση της αρχής πως η συνεπιμέλεια είναι προϋπόθεση της καλής συνεργασίας και όχι το αντίθετο. «... κατά την γνώμη του δικαστηρίου ... οι σχέσεις των διαδίκων δεν έχουν αποδομηθεί σε τέτοιο βαθμό που να επιβάλλει την απόκλιση από τον κανόνα της από κοινού άσκησης. Οι σχέσεις μεταξύ των διαδίκων κρίνεται ότι ... με την ενεργή συμμετοχή και των δύο στην ανατροφή των τέκνων τους ... θα εξομαλυνθούν, επιπλέον δε, τα τέκνα των διαδίκων θα επωφεληθούν από την συνέπεια στην τήρηση ενός προγράμματος που περιλαμβάνει ενεργή συμμετοχή και των δύο γονέων τους ...» Εξορθολογισμός της διατροφικής αξίωσης. Ένσταση συνεισφοράς. Διάταξη επιστροφής, του παραχωρηθέντος στην σύζυγο λόγω επιείκιας, Ι.Χ. οχήματος, ιδιοκτησίας του ενάγοντος πατέρα, στον τελευταίο.

Ε) 1569/2023 Μ.Π.Π. (ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ) Συνεπιμέλεια. Εναλλασόμενη διαμονή τέκνων. Δέκα (10) διανυκτερεύσεις του πατέρα με τέκνο ηλικίας κάτω των δύο (2) ετών.

Ζ) 6486/2023 Μ.Π.Α (ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ)

Διατήρηση του κανόνα της από κοινού άσκησης του συνόλου της γονικής μέριμνας (συνεπιμέλεια) από αμφότερους του γονείς. Το Δικαστήριο έκρινε ότι «…Η έλλειψη δε συνεργασίας των γονέων δεν πρέπει να συνιστά εμπόδιο επιλογής της χρονικής κατανομής της επιμέλειας. Επίσης, η τυχόν εξάρτηση της χρονικά κατανεμημένης γονικής μέριμνας ή επιμέλειας από τη διάθεση συνεργασίας των γονέων αποδυναμώνει την συγκεκριμένη λύση, διότι αφήνει τη δυνατότητα στο γονέα, που είναι περισσότερο συναισθηματικά δεμένος με τα παιδιά, να τα επηρεάσει σε βάρος του άλλου γονέα και να επιτύχει, μέσω της άρνησής του να συνεργαστεί για μια τέτοια λύση, το μείζον, ήτοι να ασκεί αυτός αποκλειστικά τη γονική μέριμνα ή επιμέλεια των τέκνων, περιθωριοποιώντας τον άλλο γονέα…»

Η) 212/2023 Μ.Π.ΘΗΒΑΣ (ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ) Ανάθεση της επιμέλειας του ανηλίκου τέκνου από κοινού στους γονείς του (συνεπιμέλεια). Εναλλασσόμενη ανά εβδομάδα διαμονή του τέκνου, στις οικίες των γονέων του.

Θ) 848/2022 Μ.ΕΦ.Θ. Χρονική κατανομή της επιμέλειας ανά δεκαπενθήμερο σε έκαστο των γονέων. Εξορθολογισμός της καταβληθήσεις συμμετοχής στα διατροφικά έξοδα του ανηλίκου με συνεκτίμηση του χρόνου που θα περνά και ο υπόχρεος με το τέκνο, ήτοι τον μισό μήνα.

Ι)2688/2023 Μ.Π.Α. (ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ) . Συνεπιμέλεια με Εναλλασόμενη διαμονή. Απομακρυσμένες κατοικίες γονέων. Η παραλαβή του τέκνου από την μητέρα θα πραγματοποιείται στην οικία του πατέρα.

Κ)5413/2022 Μ.Π.Α. (ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ) Συνεπιμέλεια από κοινού και εξίσου. Εναλλασσόμενη διαμονή ανα δεκαπενθήμερο στις οικίες των γονέων. Εξορθολογισμός της διατροφικής αξίωσης με συνυπολογισμό τόσο του 50% του χρόνου διαμονής του τέκνου στον πατέρα καθώς και της μισθωτικής αξίας της παραχωρούμενης οικίας, ιδιοκτησίας του πατέρα, στην μητέρα.

Λ) 5493/2022 Μ.Π.Α (ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ) Ανάθεση επιμέλειας από κοινού στους δύο γονείς παρότι είχε συμφωνηθεί μεταξύ τους η άσκηση της επιμέλειας αποκλειστικά από τη μητέρα. Σύστημα εναλλασσόμενης διαμονής στις κατοικίες αμφοτέρων των γονέων. Το Δικαστήριο έκρινε ότι «θα δοθεί η ευκαιρία στους διαδίκους να επαναπροσδιορίσουν τις απόψεις τους ως προς το ζήτημα της μεταξύ τους συνεργασίας στο ζήτημα της ανατροφής του τέκνου τους, με αμοιβαίες υποχωρήσεις... οι διαφωνίες των διαδίκων θα υποχωρήσουν σημαντικά με την ως άνω λύση, καθόσον εκπορεύονται κατά κύριο λόγο από το αίτημα του αιτούντος να περνάει περισσότερο χρόνο με την ανήλικη»

Μ) 160/2021 Μ.Π.Σάμου (ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ) Ανάθεση επιμέλειας των ανηλίκων τέκνων από κοινού στους δύο γονείς. Σαφής θέση υπέρ της αναγκαιότηυας συμμετοχής αμφοτέρων των γονέων στην επιμέλεια του τέκνου: «...το βέλτιστο συμφέρον των ανηλίκων... επιβάλλει την άσκηση της επιμέλειάς τους από κοινού εκ των διαδίκων» Σύστημα εναλλασσόμενης διαμονής, εξορθολογισμός της διατροφικής αξίωσης με συνυπολογισμό των ημερών διαμονής στο σπίτι του πατέρα.

Ν) 12345/2023 Μ.Π.Α. (ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ) Ανάθεση επιμέλειας του ανηλίκου τέκνου σε αμφοτέρους τους γονείς παρά το αίτημα της μητέρας για αποκλειστική άσκηση επιμέλειας. Σύστημα εναλλασσόμενης διαμονής για ίσο χρονικό διάστημα δύο εβδομάδων. Εξορθολογισμός της διατροφικής αξίωσης και μείωση του σχετικού ποσού σε σύγκριση με το επιβληθέν κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων.

Ξ) 45/2024 Εφετείο Αιγαίου (ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ) Μεταρρύθμιση απόφασης ασφαλιστικών μέτρων και ανάθεση επιμέλειας από κοινού στους δύο γονείς, με σύστημα εναλλασσόμενης διαμονής ανά εβδομάδα. Μεταβολή συνθηκών σε σύγκριση με τη μεταρρυθμιζόμενη απόφαση ασφαλιστικών μέτρων που προσωρινώς ανέθεσε την επιμέλεια αποκλειστικά στη μητέρα. Το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψιν τη γνώμη των τέκνων που εξέφρασαν τη βούληση να περνούν περισσότερο χρόνο με τον πατέρα τους και κρίνει ότι «για την ομαλή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού απαιτείται η σχέση και επαφή και με τους δύο γονείς».

Ο) ΜΠρΑθ 4575/2024. (ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ) Από κοινού άσκηση της επιμέλειας του ανηλίκου τέκνου με σύστημα εναλλασσόμενης διαμονής παρά την ένταση και τις αλληλοκατηγορίες μεταξύ των γονέων του. Διάταξη περί υποχρεωτικής προσφυγής στην διαμεσολάβηση, πριν την προσφυγή στο δικαστήριο.

Π) 78/2023 Α.Π (ΑΝΑΙΡΕΤΙΚΗ) Απόρριψη της αναίρεσης. Προσπάθεια της μητέρας να απομακρύνει τα ανήλικα τέκνα από τον πατέρα με αβάσιμες κατηγορίες. Κατά το Δικαστήριο «η παρεμπόδιση της επικοινωνίας με τον άλλο γονέα συνιστά καταχρηστική άσκηση της επιμέλειας των ανήλικων τέκνων». Με την προσβαλλόμενη 298/2021 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Πειραιώς επελέγη σύστημα εναλλασσόμενης επιμέλειας, λόγω των ιδιαίτερα τεταμένων σχέσεων μεταξύ των γονέων με την προσδοκία ότι ένεκα της αυξημένης υπευθυνότητας και της συνεργασίας που απαιτείται, «θα αποκατασταθεί το απαραίτητο κλίμα γαλήνης, ηρεμίας, σταθερότητας και ασφάλειας που είναι αναγκαίο για την απρόσκοπτη εξέλιξη της συνολικής διαδικασίας ολοκληρώσεως της προσωπικότητας των ανηλίκων».

Ενόψει των ως άνω αναλυθέντων, και λαμβάνοντας υπόψιν πρόσφατες αποφάσεις, παρατηρείται σημαντική βαθμιαία μεταστροφή της νομολογίας προς την ορθή κατεύθυνση. Τρία σχεδόν έτη μετά την εισδοχή του ιστορικού Νόμου 4800/2021 στην ελληνική έννομη τάξη, φαίνεται ότι σταδιακά παραμερίζονται παγιωμένες κοινωνικές αντιλήψεις που συχνά παρεμβλήθηκαν στον σχηματισμό της δικανικής πεποίθησης, έχοντας ως αποτέλεσμα την αντίθετη στην εκπεφρασμένη βούληση του νομοθέτη εφαρμογή του νόμου. Πλέον ΡΗΤΩΣ εκφράζεται στο σκεπτικό δικαστικών αποφάσεων και λαμβάνεται ως αδιαμφισβήτο δεδομένο ότι το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου και η ομαλή ανάπτυξή του, επιτάσσει τη συμμετοχή αμφοτέρων των γονέων στην άσκηση της γονικής μέριμνας και της επιμέλειας που αποτελεί ειδικότερη έκφανσή της. Σύμφωνα δε με το Άρειο Πάγο, το Ανώτατο Πολιτικό Δικαστήριο της χώρας, η αγαστή συνεργασία των γονέων δε συνιστά προϋπόθεση, αλλά ένα από τα πολλά επωφελή αποτελέσματα της από κοινού άσκησης της γονικής μέριμνας. Μολονότι τα φαινόμενα εσφαλμένης ερμηνείας και εφαρμογής του 4800/2021 εξακολουθούν να είναι παρόντα, οι πρόσφατες δικαστικές αποφάσεις μας επιτρέπουν αισιόδοξη ενατένιση -όχι εφησυχασμό- του μέλλοντος του Οικογενειακού Δικαίου εν Ελλάδι, με την καθοριστική επίδραση του Νόμου αυτού, ο οποίος εμφατικά, έστρεψε έτι περαιτέρω την έμφαση, στην εξυπηρέτηση του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού.

Με εκτίμηση,

Για την ΑΜΚΕ «Ενεργοί Μπαμπάδες»

Δημήτριος Β. Δουλιώτης
Δικηγόρος Αθηνών
Ραβινέ 17 Κολωνάκι
210-3627672 / 6947155182
dimitris@douliotis-law.com