Πασχαλιάτικα έθιμα ανά την Ελλάδα

Το Πάσχα αποτελεί την μεγαλύτερη θρησκευτική γιορτή του Ορθόδοξου Χριστιανισμού και έχει την καταγωγή της από την εβραϊκή γιορτή «Πεσσάχ», που σημαίνει διάβαση.

Οι Χριστιανοί κράτησαν την εβραϊκή γιορτή του Πάσχα και της έδωσαν νέο συμβολικό περιεχόμενο: τη διάβαση από το θάνατο στη ζωή.

Ανήμερα το Πάσχα όπως και το Μ. Σάββατο, υπάρχουν κάποια παραδοσιακά έθιμα που τηρούνται σε όλη την Ελλάδα, όπως το ψήσιμο του παραδοσιακού οβελία.

Στις ορεινές μάλιστα περιοχές της βόρειας Ελλάδας οι άνθρωποι εξακολουθούν να πιστεύουν ότι το πασχαλινό αρνί διαθέτει προφητικές δυνάμεις. Έτσι, οι χωρικοί -και ιδιαίτερα οι βοσκοί- επιδίδονται στην «ωμοπλατοσκοπία», προφητεύοντας το μέλλον με «οδηγό» την πλάτη του σφάγιου.

Το μεσημέρι της Κυριακής του Πάσχα γίνεται η Δεύτερη Ανάσταση, η Αγάπη. Για την αγάπη των ανθρώπων σταυρώθηκε ο Χριστός, γι αυτό και το Ευαγγέλιο διαβάζεται σε δώδεκα γλώσσες, συμβολίζοντας την ενότητα των εθνών. "Το φίλημα της αγάπης" ανταλλάσσουν όλοι οι πιστοί, ενώ ο παπάς τους μοιράζει από ένα κόκκινο αυγό.

Σε πολλές περιοχές της βόρειας Ελλάδας ρίχνουν στη φωτιά το ομοίωμα του Ιούδα ή του Οβριού. Το έθιμο, που τηρείται ακόμη και σήμερα σε ορισμένες περιοχές, αποτελεί ένδειξη αγανάκτησης των πιστών για την πράξη προδοσίας του Ιούδα.

Ωστόσο, υπάρχουν και κάποια ξεχωριστά έθιμα που τηρούνται σε ορισμένες περιοχές της πατρίδας μας.

Κύθνος

Η «Κούνια» αποτελεί το πιο επιβλητικό έθιμο στην Κύθνο, καθώς το Πάσχα, στην πλατεία του νησιού, στήνεται μία κούνια, στην οποία κουνιούνται αγόρια και κορίτσια ντυμένα με παραδοσιακές στολές. Αυτός ή αυτή που θα κουνήσει κάποιον, δεσμεύεται ενώπιον Θεού και ανθρώπων για γάμο.

Το βράδυ του Μ. Σαββάτου επικρατεί το έθιμο του "συχώριου", δηλαδή όλοι όσοι έχουν πεθαμένους συγγενείς φέρνουν στην εκκλησία ψητά, κρασί και ψωμί, τα οποία έχει "διαβάσει" ο παπάς, τα προσφέρουν στους επισκέπτες και στους κατοίκους του νησιού.

Αιτωλικό

Στο Αιτωλικό ανήμερα του Πάσχα κάθε γειτονιά, είναι μία μεγάλη υπαίθρια ψησταριά, όπου ο χορός και το τραγούδι έχουν τον πρώτο λόγο, ενώ προσφέρονται κρασί και παραδοσιακοί μεζέδες δωρεάν.

Κέρκυρα

Στο νησί των Επτανήσων, την Κυριακή του Πάσχα κάθε εκκλησία, όπως συμβαίνει και με τους Επιταφίους, βγάζει την Ανάσταση με φιλαρμονικές, σχολεία, προσκόπους και χορωδίες.

Λιβαδειά

Το "Πάσχα της Λιβαδειάς" είναι αναμφισβήτητα το πιο χαρακτηριστικό έθιμο της Λιβαδειάς, το οποίο ονομάζεται και ως έθιμο του "λάκκου". Μετά την Ανάσταση και πριν καλά ξημερώσει οι κάτοικοι ετοιμάζουν την φωτιά.

Συγκεκριμένα, ένας άντρας κάνοντας το σταυρό του, βάζει φωτιά στο σωρό με τη λαμπάδα της Αναστάσεως. Οι φλόγες αγκαλιάζουν το σωρό. Με ραντίσματα νερού και συχνό χτύπημα με ένα μακρύ ξύλο, η θράκα είναι έτοιμη για να ψηθούν τα αρνιά. Το ίδιο γίνεται σε όλους τους "λάκκους" και ανεβαίνουν οι καπνοί, αναρίθμητοι και πυκνοί, σε τέτοιο βαθμό, που σκεπάζουν τον ήλιο που στο μεταξύ ανατέλλει.

Η πόλη τυλίγεται σε σύννεφα καπνού. Οι φωτιές είναι έτοιμες και τα αρνιά τοποθετούνται στους "λάκκους". Το γύρισμα των αρνιών και το γλέντι διαρκεί μέχρι το απόγευμα, το οποίο συμπληρώνεται με τη συμμετοχή παραδοσιακών χορευτικών συγκροτημάτων και με την καύση των πυροτεχνημάτων.

Πλαστήρα- Θεσσαλία

Στην περιοχή του Πλαστήρα, το απόγευμα της Κυριακής της Λαμπρής, μετά τον εσπερινό της αγάπης, οι κάτοικοι του χωριού σχηματίζουν τέσσερις χορούς, δύο οι γυναίκες και δύο οι άνδρες. Πρώτος σέρνει το χορό ο παπάς της ενορίας, ενώ οι χορευτές τραγουδούν ένα ειδικό αναστάσιμο τραγούδι, το "Σήμερα Χριστός Ανέστη". Κατά τη διάρκεια του χορού μετά οι δύο κύκλοι των ανδρών και των γυναικών γίνονται ένας καθώς οι χορευτές σταυρωτά "διπλώνουν" το χορό και μετά τον ξεδιπλώνουν. Καθ' όλη τη διάρκεια αυτών των χορών, οι συμμετέχοντες τραγουδούν οι ίδιοι. Μετά ακολουθεί χορός με παραδοσιακές ορχήστρες.

Θράκη και Μακεδονία

Σε πολλές πόλεις της Μακεδονίας και της Θράκης τηρείται ένα έθιμο κατά το οποίο, νέες κοπέλες φορώντας την παραδοσιακή ενδυμασία που ονομάζεται Λαζαρινή πάνε στα γύρω χωριά τραγουδώντας παραδοσιακά τραγούδια του Πάσχα.