«Νεύρα» στην Τουρκία για τα «πλήγματα» των ΗΠΑ:Μετά τα F-35, αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων

Η κίνηση αυτή θα έχει σε μεγάλο βαθμό συμβολικό χαρακτήρα, μα θα σημαίνει πως οι ΗΠΑ απομακρύνονται από την «προσεκτική» γλώσσα δεκαετιών σε μια περίοδο που οι δύο χώρες βρίσκονται ήδη σε αντιπαράθεση για μια σειρά ζητημάτων.

Ο Τζο Μπάιντεν πιθανώς θα χρησιμοποιήσει τη λέξη «γενοκτονία» στο πλαίσιο μιας δήλωσης στις 24 Απριλίου, ενώ εκδηλώσεις και τελετές μνήμης θα λαμβάνουν χώρα ανά τον κόσμο, ανέφεραν τρεις πηγές ενημερωμένες για το θέμα, σύμφωνα με το Reuters.

«Αυτό που καταλαβαίνω είναι πως πήρε την απόφαση και θα χρησιμοποιήσει τη λέξη γενοκτονία στη δήλωσή του το Σάββατο» είπε σχετικά- ωστόσο πηγές τονίζουν πως, δεδομένης της σημασίας των διμερών σχέσεων με την Τουρκία, ο Μπάιντεν και πάλι μπορεί να επιλέξει την τελευταία στιγμή να μη χρησιμοποιήσει τη λέξη.

Η Τζεν Ψάκι, εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, είπε την Τετάρτη σε δημοσιογράφους πως ο Λευκός Οίκος θα έχει πιθανότατα «να πει περισσότερα» για το θέμα το Σάββατο, μα δεν επεκτάθηκε.

Έναν χρόνο πριν, ενώ ήταν ακόμα υποψήφιος, ο Μπάιντεν είχε αναφερθεί στα 1,5 εκατ. Αρμένιους που έχασαν τις ζωές τους στα τελευταία χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ότι θα υποστήριζε τις προσπάθειες αναγνώρισης της σφαγής τους ως γενοκτονία.

«Σήμερα θυμόμαστε τις κτηνωδίες που υπέστησαν οι Αρμένιοι στο Metz Yeghern- την Γενοκτονία των Αρμενίων. Αν εκλεγώ, δεσμεύομαι να υποστηρίξω ψήφισμα που αναγνωρίζει τη Γενοκτονία των Αρμενίων και θα καθιστά τα οικουμενικά ανθρώπινα δικαιώματα κορυφαία προτεραιότητα» είχε γράψει στο Twitter.

H Τουρκία αποδέχεται ότι πολλοί Αρμένιοι που ζούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία είχαν σκοτωθεί σε συγκρούσεις με οθωμανικές δυνάμεις κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, μα αμφισβητεί τους αριθμούς και αρνείται πως η σφαγή οργανώθηκε συστηματικά και συνιστά γενοκτονία.

Επί δεκαετίες, μέτρα που αναγνωρίζουν τη γενοκτονία «κολλούσαν» στο Κογκρέσο και οι Αμερικανοί πρόεδροι απέφευγαν να τη χαρακτηρίσουν έτσι, λόγω προβληματισμών για τις σχέσεις με την Τουρκία και έντονου lobbying από την Άγκυρα.

Ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, είχε διαμορφώσει στενές σχέσεις με τον προηγούμενο πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ, μα δεν έχει μιλήσει με τον Μπάιντεν από τότε που έγινε πρόεδρος, στις 20 Ιανουαρίου.

Αν και Τούρκοι και Αμερικανοί αξιωματούχοι είχαν συνομιλίες έκτοτε, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει αυξήσει την πίεση στην Τουρκία εκφράζοντας συχνά τη δυσαρέσκειά της για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία και το χάσμα ως προς την αγορά ρωσικών πυραύλων S-400 από την Άγκυρα (που οδήγησε στην «εκπαραθύρωση» της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35, συνιστώντας ένα από τα μεγαλύτερα «πλήγματα» στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις).

Επίσης, οι δύο χώρες έχουν σημαντικές διαφορές ως προς τη Συρία, όπου η Τουρκία στοχοποιεί συστηματικά τους Κούρδους συμμάχους της Ουάσινγκτον και κατηγορεί τις ΗΠΑ πως ενισχύουν δυνάμεις οι οποίες στρέφονται εναντίον της.

Από πλευράς του, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, δήλωσε πως οποιαδήποτε κίνηση από πλευράς Μπάιντεν να αναγνωρίσει τη σφαγή των Αρμενίων ως γενοκτονία θα βλάψει περισσότερο τις ήδη προβληματικές σχέσεις. Ερωτηθείς σχετικά σε συνέντευξή του στο Haberturk εάν ο Μπάιντεν θα γίνει ο πρώτος πρόεδρος που θα το κάνει, ο Τσαβούσογλου απάντησε πως οι ΗΠΑ «πρέπει να σεβαστούν το διεθνές δίκαιο».

«Δηλώσεις που δεν έχουν νομική δέσμευση δεν έχουν όφελος, μα θα βλάψουν τις σχέσεις...εάν οι ΗΠΑ θέλουν να επιδεινώσουν τις σχέσεις, η απόφαση είναι δική τους» είπε σχετικά.

Το 2019 η Γερουσία των ΗΠΑ πέρασε ένα μη δεσμευτικό ψήφισμα που αναγνώριζε τη σφαγή ως γενοκτονία, σε μια ιστορική κίνηση που εξόργισε την Τουρκία.

Πάντως ο Ίαν Μπρέμερ, ιδρυτής του Eurasia Group, εκτίμησε πως, αν και μια τέτοια κίνηση από τον Μπάιντεν αντανακλά την ολοένα και χειρότερη σχέση μεταξύ των δύο χωρών, η απάντηση του Ερντογάν θα ήταν πιθανότατα περιορισμένη. «Ο Ερντογάν...είναι απίθανο να προκαλέσει τις ΗΠΑ με ενέργειες που θα υπονόμευαν περαιτέρω την αδύναμη οικονομία της Τουρκίας» είπε σχετικά.

Σύμφωνα με τους NY Times, Αμερικανός αξιωματούχος με γνώση επί του θέματος είπε ότι ο Μπάιντεν έχει αποφασίσει να προβεί σε αυτή την κίνηση, και άλλα στελέχη στην αμερικανική κυβέρνηση, μα και σε ξένες πρεσβείες, λένε ότι είναι αυτό που αναμένεται να συμβεί.

Από πλευράς του ο Αρμένιος υπουργός Εξωτερικών, Άρα Αϊβαζιάν, είπε σε συνέντευξή του πως «η αναγνώριση από τις ΗΠΑ θα αποτελέσει ηθικό φάρο για πολλές χώρες...δεν έχει να κάνει με την Αρμενία και την Τουρκία, έχει να κάνει με την υποχρέωσή μας να αναγνωρίσουμε και να καταδικάσουμε παλιές, σύγχρονες και μελλοντικές γενοκτονίες».

Ο Τζέιμς Τζέφρις, πρώην πρέσβης στην Τουρκία, και πλέον στέλεχος στο Wilson Center, είπε ότι μια τέτοια διακήρυξη από τον Μπάιντεν θα έδειχνε ότι οι ΗΠΑ είναι πρόθυμες να δεχτούν γεωστρατηγικά χτυπήματα για τις αξίες τους, προσθέτοντας παράλληλα πως δεν υπάρχει μεγάλος κίνδυνος πως η Τουρκία θα μπορούσε πραγματικά να στραφεί προς τη Ρωσία, το Ιράν και άλλους αντιπάλους των ΗΠΑ για να αντικαταστήσει τις συμμαχίες της με τη Δύση.

Ωστόσο, ο Ερντογάν θα μπορούσε να προβεί σε κινήσεις που θα ενοχλούσαν την κυβέρνηση Μπάιντεν, ειδικά στη Συρία και στη Μαύρη Θάλασσα (δεδομένου ότι αμερικανικά πολεμικά πρέπει να περάσουν από τον Βόσπορο για να υποστηρίξουν αποστολές στην Ουκρανία). Επίσης, υπάρχει ενδεχόμενο να τεθούν θέματα ως προς τη λειτουργία της βάσης του Ιντσιρλίκ- ή να προβεί σε νέες ενέργειες εναντίον των Κούρδων συμμάχων των ΗΠΑ στη βορειοανατολική Συρία.

Υπενθυμίζεται πως στο «μέτωπο» των S-400 και των F-35 η Τουρκία φαίνεται να έχει πάρει απόφαση πως (τουλάχιστον προς το παρόν) το θέμα έχει κλείσει, με τον επικεφαλής της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας να δηλώνει τον Μάρτιο ότι η χώρα του δεν επιδιώκει απαραίτητα επιστροφή στο πρόγραμμα, από το οποίο εκδιώχθηκε λόγω των S-400, μα πρωταρχικός της στόχος είναι να αποζημιωθεί για τις απώλειές της.

Η Άγκυρα είχε παραγγείλει πάνω από 100 F-35 και κατασκεύαζε τμήματά του, ωστόσο απομακρύνθηκε από το πρόγραμμα το 2019, καθώς η Ουάσινγκτον λέει πως οι ρωσικοί S-400 αποτελούν απειλή για τα μυστικά της τεχνολογίας του προηγμένου μαχητικού. Η Άγκυρα δεν το δέχεται αυτό και λέει ότι η εκδίωξή της ήταν άδικη.

Σημειώνεται πως τον Δεκέμβριο οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις στην Τουρκία για το θέμα των S-400, στοχεύοντας την αμυντική της βιομηχανία και κορυφαιους αξιωμτούχους του κλάδου. Η τουρκική κυβέρνηση από πλευράς της προσέλαβε το δικηγορικό γραφείο Arnold & Porter για δραστηριότητες lobbying ως προς το θέμα.

Στο μεταξύ, πρόσφατα το τουρκικό πρακτορείο Anadolu μετέδωσε πως οι ΗΠΑ και άλλες οκτώ χώρες υπέγραψαν μια νέα συμφωνία για το F-35 που αφήνει εκτός την Τουρκία.

Με πληροφορίες από Reuters, Anadolu, Daily Sabah, NY Times

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.

Διαβάστε επίσης:

Πολεμικό Ναυτικό: Έρχονται οι «φονιάδες» των τουρκικών υποβρυχίων-Το 2021 το πρώτο Romeo στην Ελλάδα