Ανασκόπηση 2021: Οι «στιγμές» που σημάδεψαν τη χρονιά που φεύγει - Ο πλανήτης σε 12 «στάσεις»
Στην αυγή του 2021 πολλοί ηγέτες υπόσχονταν οτι τα χειρότερα πέρασαν, μετά από την πανδημία του κορονοϊού που προκάλεσε τουλάχιστον 5 εκατομμύρια θανάτους και άλλαξε για πάντα τις ζωές εκατομμυρίων ακόμη.
Την ώρα που ένα στέλεχος Covid-19 εξασθενεί ωστόσο, εμφανίζεται ένα καινούριο που αλλάζει ξανά την εξίσωση. Ξεκινήσαμε τη χρονιά με το ελληνικό γράμμα «Άλφα», η μετάλλαξη «Δέλτα» έγινε ο επόμενος εφιάλτης και η πιο πρόσφατη απειλή, η «Όμικρον» θα μας απασχολήσει όπως όλα δείχνουν και το 2022.
Και ενώ πολλές οικονομίες άνοιξαν και τα ταξίδια ξεκίνησαν εκ νέου, προέκυψαν νέοι διαχωρισμοί και προκλήσεις που σίγουρα θα καθορίσουν το επόμενο έτος. Η πιο έκδηλη είναι μεταξύ των εμβολιασμένων και των μη εμβολιασμένων, είτε λόγω γεωγραφίας και διαθεσιμότητας ή μη των εμβολίων, είτε λόγω επιλογής.
Οι κυβερνήσεις έλαβαν αυστηρότερα μέτρα, οι μη εμβολιασμένοι «εξοστρακίστηκαν» από θέατρα, σινεμά, εστιατόρια ή ακόμη και από τις δουλειές τους. Οι αλυσίδες εφοδιασμού λύγισαν λόγω ελλείψεων είτε αγαθών είτε ανθρώπων για να τα παραδώσουν. Και η ακρίβεια εκτοξεύθηκε, από τα τρόφιμα μέχρι τη θέρμανση, επιβαρύνοντας τα νοικοκυριά, ενώ υπάρχουν λίγες ενδείξεις ότι η κατάσταση θα αλλάξει τους επόμενους μήνες.
Στον κόσμο της γεωπολιτικής, η ένταση μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας ήταν το κυρίαρχο θέμα και πιθανότατα θα καθορίσει και το 2022. Ωστόσο και άλλα hotspot φαίνονται επικίνδυνα αυτή τη στιγμή. Οι προθέσεις της Ρωσίας προς την Ουκρανία εγείρουν φόβους για σύρραξη, ενώ εκτυλίχθηκαν ανησυχητικές σκηνές με πρόσφυγες στα σύνορα Λευκορωσίας-Πολωνίας.
Η χρονιά που φεύγει ήταν επίσης η χρονιά που η κλιματική αλλαγή καθόρισε σε μεγάλο βαθμό την ατζέντα και τις συζητήσεις των ισχυρών. Η Σύνοδος COP26 στη Σκωτία έληξε με υποσχέσεις, αλλά και δεσμεύσεις για μεγαλύτερη κινητοποίηση. Οι πυρκαγιές, η ξηρασία και οι πλημμύρες που βίωσε ο πλανήτης έκαναν επιτακτική την ανάγκη για δράση.
Τέλος, το 2021 ήταν η χρονιά που ο κόσμος των κρυπτονομισμάτων έγινε... mainstream, ένα σύμπαν που οι οικονομολόγοι δεν μπορούσαν πλέον να αγνοήσουν. Ωστόσο, και εδώ, το χάσμα μεταξύ πιστών και σκεπτικιστών γίνεται όλο και πιο ευρύ. Ακολουθεί μία μίνι ανασκόπηση των σημαντικότερων γεγονότων της χρονιάς που τελειώνει:
Η αιματηρή εισβολή στο Καπιτώλιο
Στις 6 Ιανουαρίου, υποστηρικτές του Ντόναλντ Τραμπ εισέβαλαν στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ, την ώρα που οι γερουσιαστές συνεδρίαζαν για την επικύρωση του αποτελέσματος των προεδρικών εκλογών. Η κατάσταση ξέφυγε γρήγορα από κάθε έλεγχο, ξέσπασαν επεισόδια με την αστυνομία, σημειώθηκαν βανδαλισμοί και η ημέρα έμεινε στην ιστορία ως μία από τις πιο μαύρες στην ιστορία της αμερικανικής δημοκρατίας.
Πέντε άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια των ταραχών, μεταξύ των οποίων ένας αστυνομικός και μια γυναίκα που πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε μέσα στο κτίριο του Καπιτωλίου. Το γεγονός χαρακτηρίστηκε ως εγχώρια τρομοκρατική επίθεση και προκάλεσε διεθνή κατακραυγή. Δύο εβδομάδες μετά ο Τζο Μπάιντεν, ο 46ος πρόεδρος των ΗΠΑ ορκίστηκε και κάλεσε τους Αμερικανούς να ενωθούν, να συμφιλιωθούν και να γυρίσουν σελίδα.
Το πραξικόπημα στη Μιανμάρ
Το πρωινό της 1ης Φεβρουαρίου, ο στρατός της Μιανμάρ κατέλαβε την εξουσία ενώ η δημοκρατικά εκλεγμένη πρωθυπουργός Αούνγκ Σαν Σου Κι, ο πρόεδρος, και άλλα μέλη της κυβέρνησης συνελήφθησαν και τέθηκαν υπό κράτηση. Ο ανώτατος διοικητής του στρατού, ο Μιν Αούνγκ Χλάινγκ, ανέλαβε τον έλεγχο της χώρας ως αρχηγός κράτους, και κήρυξε τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Οι διαδηλώσεις κατά της χούντας συνεχίζονται ακόμη και σήμερα παρά το γεγονός ότι περισσότεροι από 1.300 άνθρωποι σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 10.000 συνελήφθησαν από τους πραξικοπηματίες για εκφοβισμό.
Στις αρχές Δεκέμβρη δικαστήριο καταδίκασε την πρώην επικεφαλής της κυβέρνησης, Αούνγκ Σαν Σου Κι σε τέσσερα χρόνια φυλάκιση για υποκίνηση σε ταραχές και παραβίαση των υγειονομικών κανόνων που είχαν επιβληθεί λόγω της πανδημίας.
Η Τουρκία λέει «όχι» στην προστασία των γυναικών
Στις 20 Μαρτίου, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε οτι αποσύρει την Τουρκία από τη διεθνή Σύμβαση για την Καταπολέμηση της Βίας σε βάρος των Γυναικών, ενέργεια που προκάλεσε τεράστιες αντιδράσεις εντός και εκτός Άγκυρας.
Είναι η πρώτη χώρα που αποφασίζει κάτι τέτοιο. Ο Ερντογάν απέσυρε την Τουρκία από τη Σύμβαση, παρά το γεγονός ότι οι δολοφονίες γυναίκων αυξάνονται την τελευταία δεκαετία, προκαλώντας οργή σε οργανώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών αλλά και επικρίσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το Συμβούλιο της Ευρώπης, μέλος του οποίου είναι η Τουρκία, χαρακτήρισε «συντριπτική» την είδηση, προσθέτοντας ότι «διακυβεύεται η προστασία των γυναικών». Η αποχώρηση της Τουρκίας από τη Σύμβαση «δεν αποτελεί οπισθοδρόμηση» απάντησε -με τον συνήθη προκλητικό τόνο- ο Τούρκος πρόεδρος.
Μποτιλιάρισμα στη Διώρυγα του Σουέζ
Το Ever Given, ένα από τα μεγαλύτερα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων στον κόσμο ακινητοποιήθηκε στις 23 Μαρτίου στη διώρυγα του Σουέζ για σχεδόν μια εβδομάδα, διαταράσσοντας το παγκόσμιο εμπόριο. Το πλοίο μήκους 400 μέτρων και βάρους 200.000 τόνων απέκλεισε επί 6 ημέρες την νευραλγικής σημασίας Διώρυγα από την οποία διέρχεται το 10% το παγκόσμιου εμπορίου.
Στη συνέχεια κρατήθηκε από τις αιγυπτιακές αρχές για 100 ημέρες μέχρι την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων ανάμεσα στην πλοιοκτήτρια εταιρεία και την Αίγυπτο, με αποτέλεσμα να σηκώσει τις άγκυρες τον Ιούλιο. Σύμφωνα με την ασφαλιστική εταιρεία Allianz, οι απώλειες για το παγκόσμιο θαλάσσιο εμπόριο αποτιμήθηκαν σε 6 έως 10 δισεκατομμύρια δολάρια ημερησίως (απο τις 23 έως τις 29 Μαρτίου)
Τέλος της εποχής Κάστρο στην Κούβα
Τέλος εποχής στην Κούβα, με τον Ραούλ Κάστρο να παραιτείται από την ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος, τερματίζοντας τα 62 χρόνια διακυβέρνησης των αδερφών Κάστρο στην χώρα.
Ο 89χρονος αδερφός του Φιντέλ εγκατέλειψε το τιμόνι της χώρας, τη στιγμή που οι πολίτες έκαναν ουρές στα συσσίτια, οι οικονομικές επιπτώσεις του κορονοϊού και των αμερικανικών κυρώσεων σάρωναν και ο διχασμός στην κοινωνία ήταν έκδηλος.
Η μεταβίβαση της εξουσίας σημειώθηκε σε μια περίοδο κρίσιμη για την Αβάνα,που αντιμετωπίζει μία απο τις χειρότερες οικονομιές κρίσεις των τελευταίων 30 ετών. Τη σκυτάλη παρέλαβε ο πρόεδρος Μιγκέλ Ντίας-Κανέλ Μπερμούντες ο πρώτος μη στρατιωτικός που αναλαμβάνει την προεδρία της χώρας.
Νέος κύκλος αιματοχυσίας στη Μέση Ανατολή
Την 1η εβδομάδα του Μαίου ξέσπασαν συγκρούσεις μεταξύ Παλαιστινίων διαδηλωτών και Ισραηλινών αστυνομικών με αφορμή την απόφαση της ισραηλινής κυβέρνησης να διώξει τους Παιλαιστίνιους από τη συνοικία Σεΐχ Τζαράχ της ανατολικής Ιερουσαλήμ.
Η ισραηλινή αστυνομία εισέβαλε στο Τέμενος αλ-Άκσα, τον πιο ιερό χώρο των Μουσουλμάνων, καταδιώκοντας Παλαιστίνιους που διαδήλωναν και σε απάντηση, οι οργανώσεις Χαμάς και Τζιχάντ εκτόξευσαν εκατοντάδες ρουκέτες στο Ισραήλ.
Το Τελ Αβίβ απάντησε με αεροπορικές επιδρομές στη Γάζα και οι μάχες μεταξύ των δύο πλευρών κλιμακώθηκαν, με τον αριθμό των θυμάτων να αυξάνεται δραματικά. Οι εικόνες απο τη φλεγόμενη Γάζα που για μία ακόμη φορά θρήνησε αμάχους, έκαναν το γύρο του κόσμου. Μετά από διεθνείς πιέσεις και σχεδόν 250 θανάτους, το Ισραήλ συναίνεσε σε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός.
Τέλος της εποχής Νετανιάχου στο Ισραήλ
Στις 13 Ιουνίου, το Κοινοβούλιο του Ισραήλ υπερψήφισε την νέα κυβέρνηση συνασπισμού, τερματίζοντας την 12ετη διακυβέρνηση από τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Νέος πρωθυπουργός του Ισραήλ ανέλαβε ο Ναφτάλι Μπένετ. Στην ετερόκλητη κυβέρνηση συνεργασίας εκτός απο το υπερεθνικιστικό κόμμα του ίδιου, μετέχουν κόμματα της αριστεράς, του κέντρου και ένα αραβικό.
Ο Νετανιάχου δικάζεται για απάτη, απιστία και δωροδοκία με πρώην συνεργάτη του να καταθέτει στη δίκη οτι «επιχείρησε να κλέψει κρατικά κονδύλια για προσωπικές ανάγκες», υποστηρίζοντας ότι έχει γίνει μάρτυρας δεκάδων τέτοιων περιστατικών.
Ο βασιλιάς «Μπι Μπι» κατηγορείται μεταξύ άλλων για παρεμβάσεις που ευνόησαν μεγιστάνες των ισραηλινών ΜΜΕ, όπως ο όμιλος Bezeq με τον δημοσιογραφικό ιστότοπο Walla, με θετική προβολή και δημοσιογραφική κάλυψη ως αντάλλαγμα.
Φονικές πλημμύρες στην Ευρώπη
Στα μέσα Ιουλίου, πολλές περιφέρειες του Βελγίου και της Γερμανίας «χτυπήθηκαν» σοβαρά από καταστροφικές πλημμύρες, όπως επίσης και ορισμένες περιοχές στην Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, την Αυστρία, την Ιταλία και τη Γαλλία.
Περισσότεροι από 220 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη θεομηνία, εκατοντάδες άλλοι εκτοπίστηκαν, οι υλικές ζημίες ήταν σοβαρές, ενώ οι εικόνες κατολισθήσεων, κατεστραμμένων χωριών και πόλεων ήταν συγκλονιστικές.
Οι εν λόγω περιοχές υπέστησαν μεγάλες καταστροφές, ακόμη και αλλαγές στο τοπίο σε μερικές περιπτώσεις. Η οικονομική δραστηριότητα και οι γεωργικοί πόροι επηρεάστηκαν σοβαρά.
Οι επιστήμονες προβλέπουν ότι η κλιματική αλλαγή θα προκαλεί ολοένα συχνότερες και εντονότερες βροχοπτώσεις, με αποτέλεσμα πλημμύρες όπως αυτή που έπληξε την κεντρική Ευρώπη να αποτελέσουν στο μέλλον κοινό τόπο.
Οι Ταλιμπάν επιστρέφουν στο Αφγανιστάν
Στις 15 Αυγούστου, οι Οι Ταλιμπάν μπαίνουν στην πρωτεύουσα του Αφγανιστάν, Καμπούλ, καταλαμβάνουν το προεδρικό μέγαρο και ανατρέπουν την κυβέρνηση. Σε δύο βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας που ακολούθησαν στο αεροδρόμιο της Καμπούλ σκοτώθηκαν τουλάχιστον 185 άτομα, ανάμεσα στα οποία και 13 Αμερικανοί στρατιώτες.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξαπέλυσαν αεροπορική επιδρομή σκοτώνοντας το μέλος του Ισλαμικού Κράτους που πιστεύεται ότι σχεδίασε τους βομβαρδισμούς στο αεροδρόμιο. Λίγες ημέρες μετά απέσυραν και τους τελευταίους τους στρατιώτες από τη χώρα, τερματίζοντας 20 χρόνια επιχειρήσεων στο Αφγανιστάν.
Σήμερα, περίπου 23 εκατομμύρια Αφγανοί, δηλαδή πάνω από τον μισό πληθυσμό της χώρας, αντιμετωπίζουν έντονη πείνα και 8,7 εκατομμύρια αντιμετωπίζουν κίνδυνο λιμού σύμφωνα με το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων του ΟΗΕ, το οποίο κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να παραμερίσει τα πολιτικά ζητήματα και να επέμβει για να αποφευχθεί μια καταστροφή.
Η Συμφωνία AUKUS αλλάζει τις διεθνείς ισορροπίες
Στις 15 Σεπτεμβρίου, η AUKUS η ειδική συμφωνία ασφαλείας που ανακοίνωσαν ΗΠΑ, Βρετανία, Αυστραλία, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν απο κοινού την απειλή της Κίνας, προκάλεσε αντιδράσεις και άλλαξε το παγκόσμιο γεωπολιτικό σκηνικό.
Βασικός της και πλέον αμφιλεγόμενος για κάποιος όρος ότι Ουάσινγκτον και Λονδίνο θα βοηθήσουν την Αυστραλία να αναπτύξει και να παρατάξει πυρηνικά υποβρύχια, αυξάνοντας τη δυτική στρατιωτική παρουσία στην περιοχή του Ειρηνικού Ωκεανού.
Η AUKUS ακύρωσε και στην πράξη τη γαλλο-αυστραλιανή συμφωνία του 2016 για την κατασκευή 12 υποβρυχίων συμβατικής τεχνολογίας , έναντι 56 δισεκατομμυρίων ευρώ, προκαλώντας την οργισμένη αντίδραση του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν
Τα Pandora Papers
Στις 3 Οκτωβρίου, η Διεθνής Κοινοπραξία Ερευνητικών Δημοσιογράφων και διάφορα συνεργαζόμενα μέσα ενημέρωσης δημοσίευσαν ένα σύνολο 11,9 εκατομμυρίων εγγράφων που διέρρευσαν από 14 εταιρείες χρηματοοικονομικών υπηρεσιών γνωστές ως Pandora Papers, αποκαλύπτοντας υπεράκτιες οικονομικές δραστηριότητες νυν και πρώην ηγετών.
Το «πολύτιμο μωσαϊκό» των στοιχείων φωτίζει τις σκοτεινές διαδρομές της διεθνούς χρηματοδότησης και τα μυστικά των φορολογικών παραδείσων και των επαγγελματιών που λειτουργούν ως γέφυρα. Η διαρροή αποκαλύπτει περισσότερες από 27.000 εταιρείες που δημιουργήθηκαν το διάστημα 1971-2018 και σχεδόν 30.000 δικαιούχους.
Τα ηχηρά ονόματα που αναφέρονται είναι μεταξύ άλλων ο Χιλιανός πρόεδρος, Σεμπαστιάν Πινιέρα, ο οποίος έκρυψε μετοχές σε μια εταιρεία εξόρυξης, ο πρωην διευθύνων σύμβουλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Ντομινίκ Στρος-Καν ο οποίος απέφευγε τους φόρους όταν εργαζόταν ως σύμβουλος, ο βασιλιάς της Ιορδανίας, Βασιλιάς Αμπντάλα Β' και ο πρωθυπουργός της Τσεχίας, Αντρέι Μπάμπις.
Τα Μπαρμπάντος γύρισαν πλάτη στη Βασίλισσα Ελισάβετ
Το νησιωτικό κράτος του Μπαρμπάντος στην Καραϊβική μετά απο 4 σχεδόν αιώνες υπό το βρετανικό Στέμμα, ανακοίνωσε την 1η Δεκέμβρη πως δεν θα αναγνωρίζει πια τη βασίλισσα Ελισάβετ ως αρχηγό του.
Η πανηγυρική τελετή, που σηματοδότησε την αλλαγή πολιτειακού καθεστώτος και την μετάβαση σε προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία, έγινε στην πρωτεύουσα Μπριτζτάουν ανήμερα της 55ης επετείου από την κήρυξη της ανεξαρτησίας από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Η Σάντρα Μέισον ορκίστηκε πρώτη πρόεδρος της χώρας, αντικαθιστώντας τη Βρετανίδα μονάρχη ως αρχηγό του κράτους. Το παρόν στην τελετή έδωσαν μεταξύ άλλων η διάσημη τραγουδίστρια της ποπ Ριάνα που κατάγεται από το Μπαρμπάντος και ανακηρύχθηκε εθνική ηρωίδα, αλλά και ο διάδοχος του βρετανικού θρόνου, πρίγκιπας Κάρολος. Πριν από το Μπαρμπάντος η τελευταία χώρα που απομάκρυνε τη βασίλισσα από αρχηγό του κράτους ήταν ο Μαυρίκιος το 1992.
Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.