Kρίση στην Ουκρανία: Ο διπλωματικός πυρετός, οι γεωστρατηγικές ισορροπίες και το φυσικό αέριο

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι οι επόμενες ημέρες θα είναι κρίσιμες για την αποκλιμάκωση της αντιπαράθεσης στην Ουκρανία, μετά τη συνάντησή του με τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντιμίρ Πούτιν.

Ο Ρώσος πρόεδρος απο την πλευρά του είπε ότι ορισμένες από τις προτάσεις του κ. Μακρόν «θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για περαιτέρω κοινά βήματα», δηλώνοντας ότι «πιθανώς είναι ακόμη πολύ νωρίς για να μιλήσουμε». Άφησε μάλιστα να εννοηθεί ότι σημειώθηκε πρόοδος κατά την πρώτη του σύνοδο κορυφής στη Μόσχα με δυτικό ηγέτη από τότε που τα ρωσικά στρατεύματα συγκεντρώθηκαν στα σύνορα της Ουκρανίας. Επιμένει ότι δεν σκοπεύει να εισβάλλει στο Κίεβο. Οι δύο ηγέτες θα μιλήσουν ξανά αφότου ο Γάλλος πρόεδρος ταξιδέψει στο Κίεβο την Τρίτη (8/2) για να συναντήσει τον Ουκρανό Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Ο Πούτιν επανέλαβε αργότερα προηγούμενες προειδοποιήσεις ότι εάν η Ουκρανία ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και προσπαθήσει να ανακτήσει την Κριμαία - την οποία προσάρτησε η Ρωσία πριν από οκτώ χρόνια - με τη βία, η Ευρώπη θα μπορούσε να παρασυρθεί σε μια μεγάλη σύγκρουση. «Θέλετε η Γαλλία να πολεμήσει με τη Ρωσία;» ρώτησε τους Γάλλους δημοσιογράφους. «Αυτό θα γίνει. Και δεν θα υπάρξουν νικητές».

Οι δυτικές δυνάμεις ανησυχούν όλο και περισσότερο για το ενδεχόμενο μιας σύγκρουσης. Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν μάλιστα απείλησε να κλείσει έναν ρωσικό αγωγό φυσικού αερίου προς τη Γερμανία εάν η Μόσχα εισβάλει στην Ουκρανία μετά από τη συνάντησή του με τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς στην Ουάσιγκτον.

Ο τελευταίος έχει δεχθεί επικρίσεις επειδή δεν ανέλαβε πιο ενεργό ρόλο στην άσκηση πίεσης στη Ρωσία. «Δεν υπάρχει αμφιβολία στο μυαλό της Αμερικής ότι η Γερμανία είναι ένας απίστευτα αξιόπιστος σύμμαχος και μία από τις κορυφαίες φυσικές δυνάμεις στο ΝΑΤΟ», δήλωσε ο Μπάιντεν στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Γερμανό ηγέτη.

Ο Σολτς στο πρώτο του ταξίδι στην Ουάσιγκτον από τότε που έγινε καγκελάριος και με φόντο την κριτική για την πολιτική του στην κρίση της Ουκρανίας - πρόσθεσε ότι οι ΗΠΑ και η Γερμανία είναι «απόλυτα ενωμένες» στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας σε περίπτωση εισβολής στην Ουκρανία, λέγοντας ότι «θα κάνουμε το ίδια βήματα και θα είναι πολύ, πολύ δύσκολα για τη Ρωσία».

Ωστόσο, ήταν πιο διστακτικός για τον αγωγό Nord Stream 2 από τον πρόεδρο των ΗΠΑ ο οποίος είπε ότι οι ΗΠΑ «θα βάλουν ένα τέλος» στον αμφιλεγόμενο αγωγό - ο οποίος θα διπλασιάσει τις εξαγωγές φυσικού αερίου της Μόσχας στη Γερμανία - «αν η Ρωσία εισβάλει». Ο αγωγός Nord Stream 2 μήκους 1.225 χιλιομέτρων χρειάστηκε πέντε χρόνια για να κατασκευαστεί και κόστισε 11 δισεκατομμύρια δολάρια, αλλά δεν έχει ξεκινήσει ακόμη να λειτουργεί, αφού οι ρυθμιστικές αρχές είπαν τον Νοέμβριο ότι δεν συμμορφώνεται με τη γερμανική νομοθεσία και ανέστειλαν την έγκρισή του.

Η αντιπαράθεση

Μια ζοφερή αξιολόγηση των ΗΠΑ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η Ρωσία μπορεί σύντομα να ολοκληρώσει τις προετοιμασίες για μια εισβολή μεγάλης κλίμακας. Αναλυτές προβλέπουν ότι ένας πόλεμος θα μπορούσε να «ρίξει» την κυβέρνηση της Ουκρανίας εντός δύο ημερών, να σκοτώσει ή να τραυματίσει έως και 50.000 αμάχους και να εκτοπίσει έως και 5 εκατομμύρια ανθρώπους.

Στο μεταξύ, ένας αυξανόμενος αριθμός Ουκρανών αρχίζει να ετοιμάζει βαλίτσες έκτακτης ανάγκης, να σχεδιάζει διαδρομές διαφυγής και να μαθαίνει βασικές δεξιότητες επιβίωσης και αυτοάμυνας.

Η ρωσική άποψη: Οι αξιωματούχοι του Κρεμλίνου έχουν επικεντρωθεί στην ειρηνευτική συμφωνία του Μινσκ του 2015, η οποία σχεδιάστηκε για να τερματίσει τη σύγκρουση μεταξύ των αυτονομιστών που υποστηρίζονται από το Κίεβο και τη Μόσχα στην αμφισβητούμενη περιοχή του Ντονμπάς μετά τη ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας. Το Κρεμλίνο κατηγορει τους Ουκρανούς αξιωματούχους ότι δεν εκπλήρωσαν την πλευρά τους στη συμφωνία.

Το Κρεμλίνο έχει επίσης ζητήσει διαβεβαιώσεις ότι η Ουκρανία, η οποία ήταν κάποτε σοβιετικό κράτος, δεν θα ενταχθεί στη στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ. Σε τελεσίγραφο της 17ης Δεκεμβρίου που υπέβαλε το Κρεμλίνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία είπε ότι ήθελε δεσμεύσεις ότι το ΝΑΤΟ θα αποσύρει στρατεύματα από χώρες που εντάχθηκαν στη συμμαχία μετά το 1997.

Σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Μακρόν αργά τη Δευτέρα, ο Πούτιν είπε ότι η Ρωσία είναι κατηγορηματικά αντίθετη στην επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά, «επειδή αποτελεί κοινή απειλή για εμάς». «Δεν κινούμαστε εμείς προς το ΝΑΤΟ, αλλά το ΝΑΤΟ προς εμάς», είπε.

Η ουκρανική άποψη: Οι αξιωματούχοι στο Κίεβο επικρίνουν εδώ και καιρό την ειρηνευτική συμφωνία του Μινσκ, η οποία μεσολάβησε μετά από μια σειρά στρατιωτικών απωλειών. Είπαν ότι θα στηρίξουν τη συμφωνία μόνο εάν αναδιαρθρωθεί.u

Η Ουκρανία έχει δηλώσει ότι είναι ανοιχτή σε συνομιλίες με τη Ρωσία σε τρίτη χώρα. «Η Ουκρανία είναι έτοιμη για διαπραγματεύσεις στην Κωνσταντινούπολη, καθώς και στη Γενεύη, τη Βιέννη ή οποιοδήποτε άλλο μέρος που είναι αμερόληπτο και δεν εξαρτάται από μία από τις πλευρές, συγκεκριμένα τη Ρωσία», δήλωσε ο Ουκρανός υπουργός Άμυνας την περασμένη εβδομάδα, σύμφωνα με το ρωσικό Πρακτορείο ειδήσεων Interfax.

Η δυτική άποψη: Οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλοι σύμμαχοι δήλωσαν ότι υποστηρίζουν τη συμφωνία του Μινσκ του 2015, αλλά κάλεσαν όλα τα μέρη της συμφωνίας - συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας - να τηρήσουν τη δική τους πλευρά της συμφωνίας. Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει απορρίψει τις απαιτήσεις της Ρωσίας προς το ΝΑΤΟ, αντ' αυτού καλεί τη Ρωσία να αποσύρει τις δυνάμεις της από τα σύνορα της Ουκρανίας και να σταματήσει την υποστήριξή της στους αυτονομιστές στο Ντονμπάς.

Μετά τη συνάντησή του με τον Πούτιν τη Δευτέρα, ο Μακρόν είπε ότι η πολιτική ανοιχτών θυρών του ΝΑΤΟ είναι απαραίτητη και ότι η ανεξαρτησία πρώην σοβιετικών κρατών όπως η Ουκρανία, η Λευκορωσία και η Μολδαβία πρέπει να διατηρηθεί.

Η στρατιωτική ισορροπία

Ρωσικά στρατεύματα: Το Κρεμλίνο άρχισε να μεταφέρει στρατεύματα σε περιοχές που συνορεύουν με την Ουκρανία πέρυσι. Δυτικοί αξιωματούχοι λένε ότι υπάρχουν τώρα περισσότεροι από 100.000 Ρώσοι στρατιώτες στην περιοχή και στην Κριμαία, μια ουκρανική χερσόνησο που κατέχει η Ρωσία από το 2014. Στρατιωτικές ασκήσεις με τη σύμμαχο Λευκορωσία, η οποία συνορεύει επίσης με την Ουκρανία, ξεκίνησαν την περασμένη εβδομάδα.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν πιστεύει ότι η Ρωσία σχεδιάζει να εισβάλει, πιθανώς αφού η Μόσχα δημιουργήσει ένα πρόσχημα μεταδίδοντας εικόνες με θύματα για να προκαλέσει την οργή εναντίον του Κιέβου. Η βρετανική κυβέρνηση είπε ότι η Ρωσία σχεδιάζει να αποσταθεροποιήσει την ουκρανική κυβέρνηση και να εγκαταστήσει μια φιλορωσική στη θέση της.

Η πιο πρόσφατη αξιολόγηση των ΗΠΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ρωσία έχει συγκεντρώσει περίπου το 70 % των μάχιμων δυνάμεων που θα χρειαζόταν για να ξεκινήσει μια πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία και να επιτεθεί στο Κίεβο. Εάν πραγματοποιηθεί, η επίθεση θα ήταν πιθανώς η μεγαλύτερη χερσαία επίθεση στην Ευρώπη από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Δυνάμεις του ΝΑΤΟ: Οι Ηνωμένες Πολιτείες απάντησαν στέλνοντας περισσότερα στρατεύματα στην Ανατολική Ευρώπη, με περίπου 3.000 αμερικανικές δυνάμεις να μετακινούνται προς την ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ στη Ρουμανία από τις τρέχουσες θέσεις τους στη Γερμανία και το Fort Bragg.

Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ έχουν επίσης μετακινήσει στρατιωτικό υλικό, με τη Δανία και το Βέλγιο να στέλνουν μαχητικά αεροσκάφη F-15 και F-16 στη Βαλτική τον περασμένο μήνα. Η Βρετανία προσφέρθηκε επίσης να στείλει τζετ, πολεμικά πλοία και ειδικούς.

Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ έχουν δηλώσει μέχρι στιγμής ότι δεν θα στείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία σε περίπτωση εισβολής. Παρόλο που η Ουκρανία βρίσκεται στο επίκεντρο της διαμάχης μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, ούτε καλύπτεται από τη ρήτρα συλλογικής άμυνας της συμμαχίας.

Τι γίνεται με την Ουκρανία; Η πολιτική ηγεσία της Ουκρανίας έχει υποβαθμίσει σε μεγάλο βαθμό τον κίνδυνο σύγκρουσης, με τον Ζελένσκι να λέει στους Ουκρανούς «πάρτε μια ανάσα» και «ηρεμήστε».

Αλλά ορισμένοι Ουκρανοί διοικητές έχουν προσφέρει μια πιο δυναμική αντίδραση. Ο Ζελένσκι υπέγραψε επίσης νόμο τον Φεβρουάριο για την ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων της χώρας, ανεβάζοντάς τες από 250.000 ενεργές δυνάμεις σε περίπου 361.000 . Αυτό είναι μόνο περίπου το ένα τρίτο περίπου των 900.000 ενόπλων δυνάμεων της Ρωσίας.

Την Κυριακή, ο πρώην υπουργός Άμυνας της Ουκρανίας, Andriy Zagorodnyuk, χαρακτήρισε την κατάσταση «αρκετά δύσκολη». Προέβλεψε ότι η Ρωσία είχε συγκεντρώσει αρκετά στρατεύματα για να καταλάβει το Κίεβο ή άλλη πόλη, αλλά όχι αρκετά για να καταλάβει ολόκληρη τη χώρα.

Διαπραγματεύσεις

Όλες οι πλευρές λένε ότι είναι πρόθυμες να μιλήσουν. Την περασμένη εβδομάδα, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσφέρθηκε να μεσολαβήσει στις συνομιλίες μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. Η προσφορά του Ερντογάν χαιρετίστηκε θερμά από τον Ζελένσκι, ο οποίος φιλοξενούσε τον Τούρκο ηγέτη στο Κίεβο.

Η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά έχει διατηρήσει σχέσεις με τη Ρωσία, αγοράζοντας συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας. Στη Μόσχα, ο Μακρόν είπε ότι αυτός και ο Πούτιν είχαν μια «ουσιαστική συνομιλία επικεντρωμένη στις τρέχουσες εντάσεις και στους τρόπους αποκλιμάκωσης». Ο Γάλλος ηγέτης φάνηκε αποφασισμένος να μιλήσει σε μεσολαβητικό τόνο, αναφέροντας κάποια στιγμή τη Ρωσία ως «γείτονα και φίλο».

Μια πιθανή παραχώρηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες: Αξιωματούχοι επιβεβαίωσαν την περασμένη εβδομάδα ότι προσφέρθηκαν να επιτρέψουν στη Ρωσία να επιθεωρήσει συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας στη Ρουμανία και την Πολωνία για να επαληθεύσει ότι δεν υπάρχουν πύραυλοι κρουζ Tomahawk εκεί. Σε αντάλλαγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα επιδιώξουν επιθεωρήσεις παρόμοιων τοποθεσιών στη Ρωσία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν εδώ και καιρό ότι δεν υπάρχουν πύραυλοι Tomahawk στην Ευρώπη, παρά τους ρωσικούς ισχυρισμούς.

Τι μέλλει γενέσθαι;

Τα δυτικά έθνη έχουν προειδοποιήσει για αντίποινα κατά της Ρωσίας εάν συνεχιστεί η επιθετικότητα, δυνητικά στοχεύοντας ακόμη και τον ίδιο τον Πούτιν. Η Ρωσία είναι ένας σημαντικός προμηθευτής φυσικού αερίου στην Ευρώπη, εγείροντας σημαντικά ερωτήματα σχετικά με το τι θα συνέβαινε εάν μια σύγκρουση οδηγούσε τη Μόσχα σε διακοπή της παροχής.

Στο επίκεντρο της συζήτησης βρίσκεται ο ρωσικής ιδιοκτησίας αγωγός Nord Stream 2, ένα μεγάλο έργο υποδομής που, εάν εγκριθεί, θα μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Σιβηρία στη Γερμανία.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούν τον αγωγό ως γεωστρατηγική απειλή. Σε συνέντευξη Τύπου με τον Γερμανό καγκελάριο τη Δευτέρα, ο Μπάιντεν είπε ότι «δεν θα υπάρχει πλέον ο Nord Stream 2» εάν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία.

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.

Διαβάστε επίσης:

Σολτς σε Μπάιντεν για Ρωσία και Nord Stream 2: Όλα τα μέτρα θα ληφθούν από κοινού