Ουκρανία: O ενεργειακός πόλεμος Ρωσίας- Δύσης και τα σενάρια για την έκβασή του

Καθώς οι Ευρωπαίοι ηγέτες ετοιμάζονται να συναντηθούν στη Γαλλία την Πέμπτη (10/3) για να συζητήσουν τρόπους απεξάρτησης της γηραιάς ηπείρου από το ρωσικό φυσικό αέριο και το πετρέλαιο, η Μόσχα προειδοποιεί ότι οποιαδήποτε τέτοια κίνηση θα μπορούσε να τινάξει στον αέρα την παγκόσμια αγορά.

«Ένα εμπάργκο ρωσικού πετρελαίου θα οδηγούσε σε καταστροφικές συνέπειες για την παγκόσμια αγορά», δήλωσε ο Ρώσος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Αλεξάντερ Νόβακ, λέγοντας ότι η τιμή θα μπορούσε να υπερδιπλασιαστεί σε πάνω από 300 δολάρια το βαρέλι. Υποστήριξε ότι θα ήταν αδύνατο να βρεθεί γρήγορα «αντικαταστάτης» του ρωσικού πετρελαίου στην ευρωπαϊκή αγορά. «Θα χρειαστούν χρόνια και θα είναι ακόμα πολύ πιο ακριβό για τους Ευρωπαίους καταναλωτές. Τελικά, θα πληγωθούν χειρότερα από αυτό το αποτέλεσμα», είπε.

Η Ρωσία προμηθεύει το 40% του φυσικού αερίου της Ευρώπης

Η Γερμανία υπενθύμισε τον περασμένο μήνα πάγωσε την πιστοποίηση του Nord Stream 2 για τη μεταφορά αερίου από τη Ρωσία στη Γερμανία και η Μόσχα θα μπορούσε να διακόψει τον υπάρχοντα αγωγό Nord Stream 1, μια από τις κύριες πηγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. «Έχουμε κάθε δικαίωμα να λάβουμε αντίστοιχη απόφαση και να επιβάλουμε εμπάργκο στην άντληση φυσικού αερίου μέσω του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 1», δήλωσε ο Νόβακ.

Η Μόσχα έχει πυροδοτήσει φόβους για έναν ενεργειακό πόλεμο απειλώντας να κλείσει τον αγωγό φυσικού αερίου προς τη Γερμανία, την ώρα που οι ΗΠΑ πιέζουν τους Ευρωπαίους συμμάχους τους να εξετάσουν το ενδεχόμενο απαγόρευσης των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου λόγω της εισβολής στην Ουκρανία.

Αναλυτές της Bank of America είπαν ότι οι τιμές θα μπορούσαν να φτάσουν τα 200 δολάρια το βαρέλι εάν διακοπούν οι περισσότερες εξαγωγές της Ρωσίας, με τις τιμές του πετρελαίου να φτάνουν κοντά σε υψηλό 14 ετών την Τρίτη, με τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του αργού Brent να φτάνουν τα 125,19 δολάρια το βαρέλι.

Η Ευρώπης έχει ήδη λάβει την απόφαση για την ταχύτερη δυνατή απεξάρτηση από τις ρωσικές εξαγωγές. Ο επικεφαλής της κλιματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι η ΕΕ θα μπορούσε να απογαλακτιστεί από το ρωσικό αέριο μέσα σε χρόνια και να αρχίσει να περιορίζει την εξάρτησή της μέσα σε μήνες.

«Δεν είναι εύκολο, αλλά είναι εφικτό», είπε ο Φρανς Τίμερμανς στην επιτροπή περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου χθες Δευτέρα (7/3). Η Ρωσία προμηθεύει περίπου το 40% του φυσικού αερίου της Ευρώπης και πάνω από το 10% του παγκόσμιου αργού πετρελαίου.

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει προκαλέσει ανησυχίες για την ενεργειακή ασφάλεια και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προτείνει σήμερα σχέδια για τη διαφοροποίηση της προμήθειας ορυκτών καυσίμων της Ευρώπης μακριά από τη Ρωσία και την ταχύτερη κίνηση προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Οι πιέσεις των Αμερικανών στην Ευρώπη

Σε τηλεδιάσκεψη που πραγματοποίησε ο Τζο Μπάιντεν με τους ηγέτες της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Βρετανίας τη Δευτέρα τους πίεσε να στηρίξουν την απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου. Ωστόσο, οι ΗΠΑ ήταν πρόθυμες να προχωρήσουν χωρίς τους Ευρωπαίους συμμάχους τους, δήλωσαν στο Reuters δύο άτομα που γνωρίζουν το θέμα.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, αποκάλυψε ότι η ιδέα κερδίζει έδαφος στον Λευκό Οίκο και είχε αποτελέσει αντικείμενο «μεγάλης συζήτησης». Ο Μπόρις Τζόνσον προκάλεσε αντιδράσεις όταν είπε είπε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να χρειαστεί να αυξήσει την εγχώρια παραγωγή φυσικού αερίου και πετρελαίου.

Σύμφωνα με προσχέδιο του ενεργειακού σχεδίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που περιήλθε στην κατοχή του Reuters, προτείνει την αύξηση των εισαγωγών φυσικού αερίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από άλλες χώρες και τη σταδιακή εισαγωγή εναλλακτικών αερίων όπως το υδρογόνο και το βιομεθάνιο.

Άλλα στοιχεία θα στοχεύουν στην ταχύτερη κατασκευή αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων και θα διασφαλίζουν ότι οι χώρες γεμίζουν τις αποθήκες φυσικού αερίου πριν από το χειμώνα για να μετριάσουν τα «σοκ στον εφοδιασμό». Η αποθήκευση φυσικού αερίου της Ευρώπης πρέπει να είναι πλήρης κατά 80-90% πριν από τον επόμενο χειμώνα, είπε ο Tίμερμανς. Τα επίπεδα αποθήκευσης ήταν περίπου 75% στο τέλος Σεπτεμβρίου του περασμένου έτους.

Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας είπε ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να μειώσει τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου κατά περισσότερο από το ήμισυ μέσα σε ένα χρόνο, αλλά αυτό θα απαιτούσε μια σειρά γρήγορων μέτρων, από την ανταλλαγή λεβήτων φυσικού αερίου με αντλίες θερμότητας, έως τη σημαντική αύξηση των εισαγωγών LNG.

Διχασμένη η ΕΕ απέναντι στο ρωσικό εμπάργκο

Οι ηγέτες της ΕΕ ενδέχεται να συμφωνήσουν σε μια σύνοδο κορυφής αυτή την εβδομάδα να καταργήσουν σταδιακά την εξάρτηση του μπλοκ από τις εισαγωγές ρωσικών ορυκτών καυσίμων, χωρίς καθορισμένη ημερομηνία, σύμφωνα με το προσχέδιο του Reuters. Ωστόσο, οι χώρες διχάζονται για το αν θα πρέπει να επιβληθούν άμεσες κυρώσεις στον ενεργειακό εφοδιασμό κατά της Ρωσίας. Η Γερμανία, ο μεγαλύτερος αγοραστής ρωσικού αργού πετρελαίου, έχει απορρίψει την ιδέα.

Η άνοδος των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου που προκλήθηκε από τον πόλεμο και τις κυρώσεις της Δύσης εγείρουν τον κίνδυνο του χειρότερου στασιμοπληθωριστικού σοκ που θα πλήξει τις οικονομίες από τη δεκαετία του 1970. Οι τιμές του αργού σημείωσαν άνοδο αφότου ο Άντονι Μπλίνκεν δήλωσε το Σαββατοκύριακο ότι η Ουάσιγκτον εξετάζει την απαγόρευση εισαγωγής ρωσικού πετρελαίου.

Ακόμη και χωρίς την απαγόρευση των εξαγωγών από τη Ρωσία, τον δεύτερο μεγαλύτερο παραγωγό αργού, πολλοί ειδικοί αμφέβαλλαν ήδη εάν η παγκόσμια οικονομία, και συγκεκριμένα η Ευρώπη, θα ήταν αρκετά εύρωστη ώστε να ξεφύγει από μια νέα πετρελαϊκή κρίση και ύφεση.

Μνήμες απο τα πετρελαϊκά σοκ της δεκαετίας του '70

«Η ανάκαμψη μετά την Covid-19 σίγουρα θα καθυστερήσει σημαντικά με σαφή κίνδυνο να οδεύουμε σε μια περίοδο στασιμοπληθωρισμού — αν όχι ακόμη και σε ύφεση με πληθωρισμό», δήλωσε ο Eρικ Νίλσεν, οικονομικός σύμβουλος της UniCredit.

Η συζήτηση για τον στασιμοπληθωρισμό, ο συνδυασμός της αργής ανάπτυξης σε συνδυασμό με τον υψηλό πληθωρισμό, ξυπνά μνήμες από τα δύο πετρελαϊκά σοκ της δεκαετίας του 1970, την εποχή δηλαδή που οι τιμές εκτινάχθηκαν όταν τα αραβικά κράτη επέβαλαν εμπάργκο πετρελαίου το 1973 σε χώρες που είχαν υποστηρίξει το Ισραήλ στον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ και το 1979 μετά την ιρανική επανάσταση.

Ορισμένοι οικονομολόγοι λένε ότι το παρατεταμένο υψηλό ενεργειακό κόστος για τις εταιρείες κατανάλωσης και τα νοικοκυριά είναι πιθανό να οδηγήσει τις ευρωπαϊκές οικονομίες σε ύφεση. Ο Ρούπερτ Χάρισον, διαχειριστής χαρτοφυλακίου στη BlackRock και πρώην οικονομικός σύμβουλος του Βρετανού υπουργού Οικονομικών Τζορτζ Όσμπορν, είπε ότι θα χρειαστούν «τεράστιες» ενεργειακές επιδοτήσεις επειδή «μια σοβαρή προσπάθεια να περιοριστούν γρήγορα οι ρωσικές εισαγωγές ενέργειας κινδυνεύει να προκαλέσει ευρωπαϊκή ύφεση».

Τα πετρελαϊκά σοκ της δεκαετίας του 1970 προκάλεσαν αχαλίνωτο πληθωρισμό και ύφεση στις πιο προηγμένες οικονομίες, κυρίως επειδή οι υψηλότερες τιμές του πετρελαίου αναδιανέμουν το παγκόσμιο εισόδημα από τους καταναλωτές ενέργειας στους παραγωγούς.

Για το λόγο αυτό, οι οικονομολόγοι αναμένουν ότι η Ευρώπη, η Ιαπωνία και οι καταναλωτές πετρελαίου των αναδυόμενων οικονομιών θα πληγούν για μία ακόμη φορά περισσότερο, ενώ οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αυξήσουν την εγχώρια παραγωγή πετρελαίου. Οι Αμερικανοί καταναλωτές ενέργειας, ωστόσο, θα πληγούν εξίσου σκληρά, αν όχι περισσότερο από εκείνους στην Ευρώπη, επειδή τα σταθερά επίπεδα φορολογίας αποτελούν μικρότερο παράγοντα στις τιμές της βενζίνης στις ΗΠΑ.

Διαβάστε επίσης:

Πόλεμος στην Ουκρανία - Οι εξελίξεις στο Live Blog