«Φουντώνει» ο ενεργειακός πόλεμος Ρωσίας-Δύσης: Πούτιν και φυσικό αέριο δοκιμάζουν τη συνοχή της ΕΕ

Η διακοπή της προμήθειας αερίου στην Πολωνία και τη Βουλγαρία είναι η αρχή της άσκησης οικονομικής πίεσης από τη Ρωσία στην Ευρώπη, σε μια κίνηση που θα μπορούσε να «κλιμακωθεί» και σε άλλες χώρες της ΕΕ που εξαρτώνται ενεργειακά από τη Μόσχα.

Η Ρωσία δια στόματος του εκπροσώπου Τύπου του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, προειδοποίησε ήδη κι άλλους «πελάτες» της στην ΕΕ οτι μπορεί να αποκοπούν από τις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου εάν αρνηθούν να πληρώσουν σε ρούβλια, σε μία κίνηση που οι Ευρωπαίοι ηγέτες κατήγγειλαν ως «εκβιασμό».

Ο Λευκός Οίκος κατήγγειλε την κίνηση της Ρωσίας, με την εκπρόσωπο Τύπου του Λευκού Οίκου Τζεν Ψάκι να λέει χθες στους δημοσιογράφους «Δυστυχώς αυτό είναι το είδος της εργαλειοποίησης των ενεργειακών προμηθειών που είχαμε προβλέψει ότι η Ρωσία θα μπορούσε να κάνει σε αυτή τη σύγκρουση».

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι περιέγραψε τις ενέργειες της Ρωσίας ως «ενεργειακό εκβιασμό» κατά της Ευρώπης στην καθιερωμένη νυχτερινή ομιλία του. Ο Ζελένσκι είπε ότι η απόφαση της Ρωσίας δείχνει ότι «κανείς στην Ευρώπη δεν μπορεί να ελπίζει ότι θα διατηρήσει οποιαδήποτε κανονική οικονομική συνεργασία με τη Ρωσία».

Για την Πολωνία η κίνηση της Ρωσίας συνιστά «άμεση επίθεση» στην Πολωνία και μία απόπειρα να διχάσει τους συμμάχους της Ουκρανίας. Ειναι γεγονός πως η ενότητα της ΕΕ θα δοκιμαστεί σοβαρά το αμέσως επόμενο διάστημα προβλέπουν οι αναλυτές.

Η ικανότητα της Ευρώπης να διατηρήσει ενιαίο μέτωπο ενάντια στον Πούτιν πρόκειται θα δοκιμαστεί, καθώς οι χώρες θα κληθούν να αποφασίσουν εάν θα αποδεχτούν τις απαιτήσεις του ή θα διακινδυνεύσουν μια διακοπή της ροής φυσικού αερίου, όπως έγινε σε Βουλγαρία και Πολωνία.

Ρήγμα στο κοινό ευρωπαϊκό μέτωπο

Ο ιταλικός ενεργειακός κολοσσός Eni SpA ετοιμάζεται να ανοίξει λογαριασμούς σε ρούβλι στην Gazprombank JSC, προκειμένου να συμμορφωθεί με τις ρωσικές απαιτήσεις , μεταδίδει το Bloomberg, επικαλούμενο καλά πληροφορημένες πηγές.

Η κίνηση χαρακτηρίζεται προληπτική, με την Eni να αναζητά σαφέστερη καθοδήγηση από την ιταλική κυβέρνηση και τις ευρωπαϊκές αρχές για το εάν και υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί να χρησιμοποιήσει τους λογαριασμούς αυτούς για να αγοράσει ρωσικό φυσικό αέριο. Εκπρόσωπος της Eni αρνήθηκε να σχολιάσει.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προειδοποίησε τις εταιρείες να μην υποκύψουν στις απαιτήσεις της Μόσχας να πληρώσουν για το φυσικό αέριο σε ρούβλια, λέγοντας ότι κάτι τέτοιο θα παραβίαζε τις κυρώσεις κατά της Μόσχας. H Eni δεν έχει χρησιμοποιήσει τον νέο μηχανισμό και μέχρι στιγμής έχει πληρώσει μόνο σε ευρώ, μεταδίδει το Bloomberg, επικαλούμενο τις πηγές του. Ο επόμενος γύρος πληρωμών είναι προγραμματισμένος για το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Μαΐου.

Hδη όμως το κοινό ευρωπαικό κοινό μέτωπο έχει αρχίσει να «σπάει». Σύμφωνα με αποκαλυπτικό δημοσίευμα του Βloomberg τέσσερις ευρωπαίοι αγοραστές φυσικού αερίου έχουν ήδη πληρώσει τη Ρωσία σε ρούβλια ενώ άλλοι δέκα έχουν ήδη ανοίξει λογαριασμούς στη Gazprombank που προσφέρει «παράθυρο» για να συνεχισθούν κανονικά οι παραγγελίες.

Πόσο πρέπει να ανησυχεί η Ευρώπη ;

Ο Πούτιν είναι αποφασισμένος να χρησιμοποιήσει τους ενεργειακούς πόρους ως όπλο. Η αναπόφευκτη αλήθεια που διαφαίνεται στην απάντηση της Ευρώπης στην εισβολή στην Ουκρανία είναι ότι το ρωσικό αέριο θερμαίνει τα σπίτια της ηπείρου και τροφοδοτεί τις βιομηχανίες της.

Ενώ οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν ορκιστεί να απογαλακτιστούν από τις προμήθειες που ελέγχονται από το Κρεμλίνο, τόσο σε φυσικό αέριο όσο και σε πετρέλαιο, η πραγματικότητα είναι ότι αυτό είναι πολύ δύσκολο να γίνει σε σύντομο χρονικό διάστημα. Θα υπάρξει τουλάχιστον ένας ακόμη κρύος χειμώνας που θα έρθει προτού οι μεγάλες οικονομίες που διψούν για ενέργεια και βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στη Ρωσία, όπως η Γερμανία και η Ιταλία, μπορέσουν να αξιοποιήσουν άλλες πηγές.

O Βλαντιμίρ Πούτιν το γνωρίζει αυτό και αποφάσισε να το χρησιμοποιήσει. Έχοντας εκδώσει σχετικό διάταγμα που λέει ότι οι ξένοι αγοραστές πρέπει να αρχίσουν να πληρώνουν το αέριο τους σε ρούβλια, μετέτρεψε την Πολωνία και τη Βουλγαρία σε « ποντίκια εργαστηρίου για το πείραμά του» γράφει το BBC.

Και οι δύο χώρες, ανακοίνωσε το Κρεμλίνο, δεν θα λαμβάνουν πλέον ρωσικό αέριο μέσω του αγωγού Yamal από τη Σιβηρία, αφού αρνήθηκαν να έχουν πρόσβαση στη ζήτηση. Η απόφαση εγκαινιάζει μια νέα φάση του πολέμου, με τη Ρωσία να εκπληρώνει την απειλή του Πούτιν να χρησιμοποιήσει τα τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου της ως όπλο κατά της Ευρώπης.

Γιατί Πολωνία και Βουλγαρία;

Οι δύο χώρες φαίνεται να έχουν επιλεγεί προσεκτικά. Η Πολωνία λαμβάνει περίπου το 45% του φυσικού της αερίου από τη Ρωσία, σύμφωνα με στοιχεία του 2020 της Eurostat. Αυτό δεν είναι πολύ υψηλό για τα ευρωπαϊκά πρότυπα, αλλά η Πολωνία τυχαίνει να είναι μεταξύ των χωρών που έχουν υποστηρίξει περισσότερο πολιτικά και στρατιωτικά την Ουκρανία.

Η Βουλγαρία αποτελεί μικρότερη απειλή για τη ρωσική πολεμική προσπάθεια, αλλά εξαρτάται περισσότερο από το φυσικό της αέριο, το οποίο αντιπροσωπεύει περίπου το 73% της βουλγαρικής ζήτησης.

Η στόχευση αυτών των δύο χωρών επιτρέπει στον Πούτιν να δοκιμάσει τη δύναμη του «ενεργειακού του όπλου» σε δύο διαφορετικούς τύπους αντιπάλων, έναν που αποτελεί γνήσια απειλή και έναν άλλο που φαίνεται πιο ευάλωτος και θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως μάθημα σε άλλους σε παρόμοια θέση.

Μπορούν να αντεπεξέλθουν;

Και οι δύο είπαν ότι μπορούν και τα γεγονότα φαίνεται να το επιβεβαιώνουν. Το συμβόλαιο της Πολωνίας με την Gazprom λήγει ούτως ή άλλως στο τέλος του έτους και έχει επενδύσει σε εναλλακτικές πηγές εδώ και καιρό.

«Η Πολωνία βρίσκεται ακριβώς δίπλα στη Γερμανία και μπορεί να εισάγει από εκεί», δήλωσε ο Tom Marzec-Manser, ο κορυφαίος Ευρωπαίος αναλυτής φυσικού αερίου στην εταιρεία συμβούλων ενέργειας ICIS. «Έχει τον δικό της τερματικό σταθμό εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και έναν νέο αγωγό που έρχεται έμμεσα από τη Νορβηγία αργότερα φέτος. Έχει επίσης δημιουργήσει αποθηκευτικό χώρο, περιμένοντας να συμβεί αυτό.»

Η κατάσταση της Βουλγαρίας είναι ελαφρώς λιγότερο ευνοϊκή, αλλά έχει μια δεύτερη σύνδεση αγωγού με την Ελλάδα που θα ξεκινήσει αργότερα μέσα στο έτος, οπως γράφει ο Guardian. Μια βουλγαρική οντότητα έκλεισε πρόσφατα ένα φορτίο LNG για να φτάσει σε ένα ελληνικό λιμάνι, είπε ένας αναλυτής στον Guardian. Αυτό θα μπορούσε να σηματοδοτήσει ένα σχέδιο προμήθειας από αλλού.

Τι θα κάνουν οι άλλες χώρες;

Ο Πούτιν έχει καταστήσει σαφές ότι η απειλή του να διακόψει την παροχή φυσικού αερίου σε «μη φιλικές» χώρες, εκτός εάν πληρώσουν σε ρούβλια, δεν ήταν εντελώς κενή. Σημαίνει ότι οι χώρες και οι εταιρείες που αγοράζουν το αέριο της Ρωσίας πρέπει να λάβουν μια απόφαση σχετικά με το εάν συμφωνούν να πληρώσουν στο νόμισμά της. Η Ουγγαρία, η οποία έχει αποδειχθεί σπάνιος Ευρωπαίος φίλος του Κρεμλίνου, έχει ήδη πει ότι θα ακολουθήσει τη ρωσική γραμμή.

Η Λετονία, η οποία πήρε το 100% του φυσικού της αερίου από τη Ρωσία το 2020, έχει δεσμευτεί μαζί με τη Λιθουανία και την Εσθονία να σταματήσουν να αγοράζουν φυσικό αέριο. Ένας τερματικός σταθμός εισαγωγής LNG στη Λιθουανία είναι μια βασική εναλλακτική λύση, ιδιαίτερα για αυτές τις σχετικά μικρές οικονομίες - τις πρώτες στην Ευρώπη που τερματίζουν τις ρωσικές εισαγωγές.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είπε ότι οι χώρες δεν πρέπει να πληρώνουν σε ρούβλια και ότι η συμμόρφωση με το αίτημα της Ρωσίας θα μπορούσε να παραβιάσει τις κυρώσεις της ΕΕ. Ωστόσο, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Ρωσίας, οι πληρωμές στη Gazprombank θα γίνονταν σε ευρώ ή δολάρια, πριν μετατραπούν. Θεωρητικά, αυτό θα εξακολουθούσε να παραβιάζει τις κυρώσεις. Ωστόσο, την περασμένη εβδομάδα η Επιτροπή ανέφερε ότι τα συμβόλαια θα μπορούσαν να τροποποιηθούν ώστε να είναι συμβατά.

Αυτά θα μπορούσαν να είναι καλά νέα για μεγάλες οικονομίες όπως η Ιταλία και η Γερμανία. Η τελευταία λαμβάνει το 60% του φυσικού της αερίου από τη Ρωσία και έχει πει ότι θα χρειαστεί χρόνος για να το μειώσει στο μηδέν.

Θα ανέβουν ξανά οι τιμές του φυσικού αερίου;

Πολλά θα εξαρτηθούν από το αν η κατάσταση θα κλιμακωθεί. Η τιμή του αερίου συο TTF της Ολλανδίας τον Μάιο, σημείο αναφοράς για την Ευρώπη, ξεκίνησε την εβδομάδα στα 92 ευρώ και άγγιξε τα 115 ευρώ την Τετάρτη, σημειώνοντας άνοδο 20%, μετά το «μπλόκο» του Κρεμλίνου σε Πολωνία και Βουλγαρία. Η τιμή υποχώρησε στα 107 ευρώ από το απόγευμα της Τετάρτης, 15% ακόμα πάνω από το επίπεδο στην αρχή της εβδομάδας.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ οι προμηθευτές ενέργειας αγοράζουν στη βρετανική αγορά χονδρικής, με την πάροδο του χρόνου οποιαδήποτε αύξηση των ευρωπαϊκών τιμών θα πλήξει και τις βρετανικές εταιρείες, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές για τους βρετανούς καταναλωτές.

Ωστόσο, για να συμβεί ένα τεράστιο ενεργειακό «τσουνάμι» στην Ευρώπη, θα πρέπει να αποκοπούν τεράστιοι αγοραστές φυσικού αερίου όπως η ιταλική Eni και η γερμανική Uniper. Αυτό θα είχε τεράστιο αντίκτυπο στα ρωσικά έσοδα και φαίνεται πιθανό ότι κάποια μορφή συμβιβασμού στις πληρωμές, όπως υπαινίσσεται η Κομισιόν, είναι πιο πιθανή.

Διαβάστε επίσης:

Η Ρωσία κλείνει τις στρόφιγγες – Η Ευρώπη προ των ευθυνών της για κοινή λύση

Σχετικές ειδήσεις

• Οι εισαγωγές φυσικού αερίου καλύπτουν το 62% της ηλεκτροπαραγωγής στην Ελλάδα
• Η Ρωσία κλείνει τις στρόφιγγες – Η Ευρώπη προ των ευθυνών της για κοινή λύση
• Φυσικό αέριο: Σκληρό «πόκερ» με τη Ρωσία - Μπλοφάρει ή θα φτάσει μέχρι τέλους;