Βαγγέλης Παπαθανασίου: «O μάγος της σύνθεσης» δεν είναι πια εδώ - Τι έλεγε για τη μουσική του

Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, ο Έλληνας συνθέτης και μουσικός που με το έργο του έφερε τεράστια δραματικότητα στα soundtrack ταινιών και έγινε σημείο αναφοράς, πέθανε σε ηλικία 79 ετών σε νοσοκομείο της Γαλλίας όπου νοσηλευόταν το τελευταίο διάστημα. Ο πρωτοπόρος της ηλεκτρονικής μουσικής είχε κερδίσει τον παγκόσμιο σεβασμό, ενώ στη Γαλλία όπου ζούσε τα τελευταία χρόνια, ο θάνατός του έγινε πρώτο θέμα με την εφημερίδα Le Monde να αποχαιρετάει μεταξύ άλλων ένα «μάγο της σύνθεσης».

Κατά βάση αυτοδίδακτος στη μουσική, ο Βαγγέλης μεγάλωσε στην Αθήνα και δημιούργησε το πρώτο του συγκρότημα το 1963, τους Forminx, παίζοντας την ποπ μουσική της εποχής: uptempo rock'n'roll, σαρωτικές μπαλάντες και διασκευές των Beatles, με τον Βαγγέλη να δίνει το ρυθμό.

Χώρισαν το 1966 και ο Βαγγέλης άρχισε να δουλεύει για άλλους μουσικούς και να «ντύνει» με τις δημιουργίες του ελληνικές ταινίες. Δύο χρόνια αργότερα, έφυγε για το Παρίσι για να προωθήσει την καριέρα του, όπου σχημάτισε το prog rock κουαρτέτο Aphrodite’s Child με Έλληνες ομογενείς, μεταξύ των οποίων και ο Ντέμης Ρούσσος. Το single τους Rain and Tears έγινε επιτυχία σε όλη την Ευρώπη, φτάνοντας στην κορυφή των γαλλικών, βελγικών και ιταλικών charts και στο Top 30 του Ηνωμένου Βασιλείου.

Αφού χώρισαν, ο Βαγγέλης που θεωρούσε τον κόσμο της εμπορικής ποπ «πολύ βαρετό», επέστρεψε στις ταινίες και την τηλεόραση. Απορρίπτοντας μια πρόσκληση να αντικαταστήσει τον Ρικ Γουέικμαν στα πλήκτρα στους Yes, μετακόμισε στο Λονδίνο και υπέγραψε συμφωνία με την RCA Records: τα LP του Heaven and Hell (1975) και Albedo 0.39 (1976) έφτασαν το καθένα στο Top 40 του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ το πρώτο χρησιμοποιήθηκε επίσης για το soundtrack της δημοφιλούς τηλεοπτικής σειράς Cosmos του Κάρλ Σαγκάν. Η σύνδεση με τους Yes ολοκληρώθηκε τελικά αργότερα στη δεκαετία, όταν συνεργάστηκε με τον Τζον Άντερσον του συγκροτήματος για το ντουέτο Jon and Vangelis, με το ντεμπούτο του άλμπουμ να γίνεται Top 5.

Ο Βαγγέλης συνέχισε το έργο του στη μουσική του κινηματογράφου καθ' όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, αλλά ήταν στη δεκαετία του 1980 που έφτασε στο απόγειο της δόξας του. Η μουσική του για τους «Δρόμους της Φωτιάς» (Chariots of Fire) που του χάρισε το Όσκαρ Πρωτότυπης Μουσικής (1982) ήταν μία από τις κορυφαίες και δημοφιλέστερες στιγμές στην ιστορία της κινηματογραφικής μουσικής και έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον σε ταινίες και τηλεοπτικά σόου. «Η μουσική μου δεν προσπαθεί να προκαλέσει συναισθήματα όπως χαρά, αγάπη ή πόνο στο κοινό. Απλώς ταιριάζει με την εικόνα, γιατί δουλεύω στη στιγμή», εξήγησε αργότερα.

Η δημιουργία του για το Blade Runner έμεινε επίσης στην ιστορία ως σημείο αναφοράς μιας απαίσιας μελλοντικής εκδοχής του Λος Άντζελες, όπου τα ρομπότ και οι άνθρωποι ζουν αμήχανα ο ένας δίπλα στον άλλο. Στο φόντο αργόσυρτες, συνθετικές νότες συμπληρώνουν το σκηνικό. Τα σαξόφωνα και τα πλούσια ατμοσφαιρικά περάσματα ενισχύουν τις ρομαντικές και συγκινητικές στιγμές της ταινίας. «Αποδείχθηκε ότι είναι μια πολύ προφητική ταινία. Ζούμε σε ένα είδος κόσμου του Blade Runner τώρα», είχε πει το 2005.

Αργότερα στη δεκαετία, έγραψε τη μουσική για το πολιτικό δράμα «Ο Αγνοούμενος», με πρωταγωνιστή τον Τζακ Λέμον. Το δράμα των Mελ Γκίμπσον και Άντονι Χόπκινς «Η Ανταρσία του Μπάουντι» και το Φραντσέσκο με τον Μίκυ Ρουρκ. Συνεργάστηκε ξανά με τον σκηνοθέτη του Blade Runner, Ρίντλει Σκότ, στην ταινία του 1992 1492: Χριστόφορος Κολόμβος και αλλού κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, έκανε soundtrack από τα «Μαύρα Φεγγάρια του Έρωτα» του Roman Polanski και ντοκιμαντέρ του Ζακ Κουστό.

Ο Βαγγέλης συνδύασε ελληνικά όργανα μαζί με τις τυπικές ορχήστρες που χρησιμοποιήθηκαν για τη μουσική μουσική στο κλασικό έπος του Oλιβερ Στόουν του 2004, με τίτλο «Αλέξανδρος». Η πιο πρόσφατη μουσική του ήταν για τον Ελ Γκρέκο, μια ελληνική βιογραφική ταινία του 2007 για τον ζωγράφο της Αναγέννησης. Ο Δομίνικος Θεοτόκοπουλος που μετακόμισε στην Ισπανία και απέκτησε το παρατσούκλι του εκεί, είχε εμπνεύσει τον Βαγγέλη, ο οποίος συνέθεσε άλμπουμ με το όνομά του το 1995 και το 1998.

Ο Βαγγέλης έλαβε επίσης εντολή από αθλητικούς φορείς να παρακολουθεί σημαντικά γεγονότα, όπως τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2000 στο Σίδνεϊ, το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2002 στην Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα και τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 στην Αθήνα. Έγραψε επίσης παρτιτούρες μπαλέτου και μουσική για θεατρικές παραγωγές της Μήδειας, της Τρικυμίας και άλλων θεατρικών έργων.

Οι σόλο κυκλοφορίες παρέμειναν σταθερές παράλληλα με το έργο που είχε αναθέσει και περιστασιακά περιλάμβαναν συνεργασίες με τραγουδιστές όπως ο Πολ Γιάνγκ. Το πάθος του για το διάστημα βρήκε φωνή στη Rosetta του 2016, αφιερωμένη στον ομώνυμο διαστημικό ανιχνευτή, και η Nasa όρισε το κομμάτι του Mυθωδία του 1993 (το οποίο ισχυρίστηκε ότι έγραψε σε μια ώρα) ως την επίσημη μουσική της αποστολής Mars Odyssey του 2001. Το τελευταίο του άλμπουμ, το Juno to Jupiter του 2021, ήταν εμπνευσμένο από τον ανιχνευτή της Nasa Juno και περιελάμβανε ηχογραφήσεις της εκτόξευσής του και τη λειτουργία του ίδιου του ανιχνευτή στο διάστημα.

Μεταξύ πολλών άλλων είχε γράψει και το ηχητικό σήμα του δελτίου ειδήσεων της ΕΡΤ.

Διαβάστε επίσης:

Βαγγέλης Παπαθανασίου: Όταν είχε εμφανιστεί σε ελληνική ταινία να παίζει πιάνο