Guardian: Το Βρετανικό Μουσείο ισχυρίζεται ότι ο Έλγιν «βρήκε στα χαλάσματα» τα Γλυπτά του Παρθενώνα

Κορυφώνεται η διαμάχη για τα γλυπτά του Παρθενώνα, καθώς η Ελλάδα απέρριψε όπως είναι φυσικό τον ισχυρισμό του Βρετανικού Μουσείου ότι μεγάλο μέρος από τα αγάλματα που αφαιρέθηκαν με εντολή του Λόρδου Έλγιν, ανασύρθηκαν «στα ερείπια» γύρω από το μνημείο.

Ο ισχυρισμός, που έγινε σε μια συνάντηση της Unesco την περασμένη εβδομάδα σύμφωνα με ρεπορτάζ του Guardian προσθέτει μια νέα τροπή στη μακροχρόνια πολιτιστική διαμάχη και ήρθε μόνο λίγες μέρες αφότου αποκαλύφθηκε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν πρόθυμο να συζητήσει το αίτημα της Ελλάδας τα αρχαία γλυπτά να επανενωθούν με τους άλλους πολιτιστικούς θησαυρούς στην Αθήνα.

Σύμφωνα με την επίμαχη δήλωση που φέρνει στο φως το δημοσίευμα «μεγάλο μέρος της ζωφόρου στην πραγματικότητα αφαιρέθηκε από τα ερείπια γύρω από τον Παρθενώνα», είπε ο αναπληρωτής διευθυντής του μουσείου, Δρ Τζόναθαν Ουίλιαμς, στην ετήσια συνάντηση της διακυβερνητικής επιτροπής του οργανισμού παγκόσμιας κληρονομιάς για την προώθηση της επιστροφής πολιτιστικών αγαθών. «Αυτά τα αντικείμενα δεν παραβιάστηκαν όλα από το κτήριο όπως έχει προταθεί».

Οι υπεύθυνοι της εκστρατείας, επικαλούμενοι μάρτυρες εκείνης της εποχής, υποστήριζαν εδώ και καιρό ότι τα γλυπτά αποσπάστηκαν βίαια από τον ναό του 5ου αιώνα π.Χ. με πριόνια για μάρμαρο σε πλήρη γνώση του Έλγιν, του τότε πρεσβευτή της Βρετανίας στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Η χρήση πριονιών και άλλων μηχανημάτων φαινόταν στην αλληλογραφία του Σκωτσέζου διπλωμάτη και του Τζιοβάνι Μπατίστα Λουζιέρι, του Ιταλού ζωγράφου που είχε αναλάβει να επιβλέπει την επιχείρηση αφαίρεσης των αρχαιοτήτων το 1801.

Σε μια επιστολή, ο Λουζιέρι παρακάλεσε τον Έλγιν «να στείλει μια ντουζίνα μαρμάρινα πριόνια διαφορετικών μεγεθών στην Αθήνα το συντομότερο δυνατό».

Αποκλειστική δήλωση της Λίνας Μενδώνη στον Guardian

Το βρετανικό δημοσίευμα φιλοξενεί και αποκλειστική δήλωση της υπουργού Πολιτισμού, Λίνας Μενδώνη, η οποία κατηγορεί τον Έλγιν για κλοπή.

«Εδώ και χρόνια, οι ελληνικές αρχές και η διεθνής επιστημονική κοινότητα έχουν αποδείξει με ακλόνητα επιχειρήματα τα πραγματικά γεγονότα γύρω από την αφαίρεση των Γλυπτών του Παρθενώνα. Ο Λόρδος Έλγιν χρησιμοποίησε παράνομα και άδικα μέσα για να αρπάξει και να εξάγει τα Γλυπτά του Παρθενώνα, χωρίς πραγματική νομική άδεια για κάτι τέτοιο, σε μια κατάφωρη πράξη κατά συρροή κλοπής», αναφέρει η Ελληνίδα υπουργός.

Η κ. Μενδώνη επέμεινε ότι η καμπάνια για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα θα συνεχιστεί ειδικά τώρα, σε μια διεθνή συγκυρία κατά την οποία διάφοροι θησαυροί και μνημεία επαναπατρίζονται στις χώρες τους.

«Η Ελλάδα», είπε, «είναι έτοιμη να ξεκινήσει έναν ειλικρινή διάλογο με το Ηνωμένο Βασίλειο με καλή πίστη εντός του νομικού πλαισίου και του ηθικού πλαισίου που ορίζουν οι συστάσεις και οι αποφάσεις της Unesco».

Ο Λουζιέρι παραδέχτηκε σε μια επιστολή που έστειλε στον Έλγιν το 1802 ότι είχε «υποχρεωθεί να είναι λίγο βάρβαρος» κατά τη διάρκεια μιας επιχείρησης για την απομάκρυνση μίας μετόπης, που απεικονίζει μια γυναίκα να παρασύρεται από έναν κένταυρο από το ναό.

Τι λέει ο πρόεδρος της βρετανικής επιτροπής για την επιστροφή των Γλυπτών

Η τελευταία διαμάχη έρχεται αφότου η Ελλάδα αναζωογόνησε την εκστρατεία της για να επανενώσει τα αριστουργήματα. Ο πρωθυπουργός της χώρας, Κυριάκος Μητσοτάκης, τοποθέτησε το θέμα στο επίκεντρο κατά τις συνομιλίες που είχε στη Ντάουνινγκ Στριτ με τον Μπόρις Τζόνσον τον Νοέμβριο. Η νέα κίνηση θεωρείται ευρέως ότι έχει θέσει το Βρετανικό Μουσείο σε θέση άμυνας, αναφέρει ο Guardian.

Απαντώντας στους ισχυρισμούς του Oυίλιαμς, ο διεθνούς φήμης αρχαιολόγος, Άντονι Σνόντγκρας, είπε ότι δεν υπήρχε αμφιβολία ότι ο πρώτος στόχος του Λουζιέρι, οι μετόπες στη νότια πλευρά του Παρθενώνα είχαν «αφαιρεθεί βίαια» και επικαλέστηκε τις φρικτές αφηγήσεις ταξιδιωτών που είχαν δει αυτό που περιέγραψε ως «ανεπανόρθωτη ζημιά» που προκλήθηκε στο κτίριο.

Ο Σνόντγκρας, ο οποίος είναι επίτιμος πρόεδρος της βρετανικής επιτροπής για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, είπε ότι η έλλειψη τεκμηριωμένων στοιχείων καθιστά «αδύνατο να ποσοτικοποιηθεί ή ακόμη και να τεκμηριωθεί» πόσα από τα αγάλματα αφαιρέθηκαν από τον ναό και πόσα βρέθηκαν να κείτονται ανάμεσα στα αρχαία ερείπια.

Παραμένει αδιαμφισβήτητο όμως ότι οι μετόπες της νότιας πλευράς του Παρθενώνα είχαν αποκολληθεί με βίαιο τρόπο από το μνημείο. «Για να μειώσει το βάρος της μεταφοράς, ο Λουζιέρι είχε πριονίσει και απορρίψει το πίσω μέρος των περισσότερων τούβλων, έτσι ώστε να διατηρήσει ανέπαφο μόνο το γλυπτό πρόσωπο», είπε για τη μνημειώδη ζωφόρο που απεικονίζει την πομπή των Παναθηναίων και θεωρείται υπέροχο δειγμα ποίησης σε πέτρα»

«Αυτό από μόνο του δεν σημαίνει ότι κάθε τετράγωνο έπρεπε πρώτα να κατέβει από τη θέση του στο πάνω μέρος του κτιρίου. Αλλά η κατάσταση της συντριπτικής πλειονότητας των πλακών του Βρετανικού Μουσείου είναι σίγουρα αρκετή για να δείξει ότι δεν είχαν πέσει από ύψος 12 μέτρων, αλλά είχαν αποκολληθεί και χαμηλώσει προσεκτικά, για να πριονιστούν στο έδαφος… σε γενικές γραμμές, είναι λάθος να πω ότι πολλά από αυτά που πήρε ο Έλγιν ήταν ήδη στο έδαφος».

Ο αναπληρωτής διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου αποδέχτηκε ότι τα μνημεία της Ακρόπολης συντηρούνται πλέον θαυμάσια, πρόσθεσε όμως οτι η επιθυμία της Ελλάδας να δει τις αρχαιότητες να επανενώνονται δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί επειδή τόσα πολλά είχαν καταστραφεί μέχρι την ώρα που ο Έλγιν έφτασε στην Αθήνα.

«Δεν θα υπάρξει ποτέ μια μαγική στιγμή επανένωσης γιατί τα μισά από τα γλυπτά του Παρθενώνα χάθηκαν για πάντα, τα μισά από τα γλυπτά καταστράφηκαν στα τέλη του 17ου αιώνα πολύ πριν ο Έλγιν δραστηριοποιηθεί στην Αθήνα».

Την περασμένη εβδομάδα, η Ιταλία είπε ότι η Αθήνα θα μπορούσε να κρατήσει για πάντα ένα θραύσμα που είχε αρπάξει από την ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα που απεικονίζει το πόδι της θεάς Άρτεμης να κρυφοκοιτάζει κάτω από έναν όμορφα φτιαγμένο χιτώνα. Το τεχνούργημα είχε εκτεθεί εδώ και καιρό στο αρχαιολογικό μουσείο Antonio Salinas στο Παλέρμο.