Το μπικίνι έγινε 76 ετών: Το μαγιό-σύμβολο που έφερε επανάσταση στο σινεμά, τη ζωή και τη μόδα
Το καλοκαίρι του 1946, ένα χρόνο μετά τη λήξη του Β Παγκοσμίου Πολέμου, οι δυτικοευρωπαίοι απολάμβαναν το πρώτο τους καλοκαίρι, μετά από κακουχίες, δεινά και στερήσεις. Οι Γάλλοι σχεδιαστές ήθελαν να φτιάξουν ρούχα που θα ταίριαζαν με την πιο αισιόδοξη διάθεση των ανθρώπων.
Το ύφασμα όμως ήταν ακόμα σε έλλειψη και σε μια προσπάθεια να αναβιώσουν τις πωλήσεις μαγιό, δύο Γάλλοι σχεδιαστές –οι Ζακ Χάιμ και Λουί Ρεάρ παρουσίασαν σχεδόν ταυτόχρονα για πρώτη φορά μικροσκοπικά μαγιό, δύο τεμαχίων που άφηναν ελάχιστα στη φαντασία.
Ο Γάλλος σχεδιαστής μόδας Zακ Χάιμ πρώτος, ο οποίος είχε κατάστημα στη γαλλική Ριβιέρα, εισήγαγε ένα μινιμαλιστικό σχέδιο δύο τεμαχίων τον Μάιο του 1946 το οποίο ονόμασε «άτομο» από το μικρότερο γνωστό σωματίδιο ύλης. Αν και πιο μικροσκοπικό από τους προκατόχους του της δεκαετίας του 1930, το κάτω μέρος της νέας...στολής παραλίας κάλυπτε ακόμα τον αφαλό. 'Ετσι γεννήθηκε το «μικρότερο μαγιό στον κόσμο», όπως το διαφήμιζε ο δημιουργός του.
Στις 5 Ιουλίου του 1946, ο Γάλλος μηχανικός αυτοκινήτων Λουί Ρεάρ, ο οποίος διατηρούσε την επιχείρηση εσωρούχων της μητέρας του κοντά στο Folies Bergères, παρουσίασε με τη σειρά του ένα μαγιό «ντε πιες» (δύο τεμαχίων) που άφηνε ωστόσο για πρώτη φορά στην ιστορία ακάλυπτο τον αφαλό, αντλώντας έμπνευση από τις γυναίκες που έβλεπε γύρω του στις παραλίες του Σαιν Τροπέ. Οι λουόμενες τύλιγαν τις άκρες των μαγιό τους για να μαυρίσουν περισσότερο και εκείνος αποφάσισε να σχεδιάσει ένα μαγιό πιο βολικό και...πιο μικροσκοπικό.
Τα μοντέλα της εποχής το θεώρησαν προκλητικό και δίστασαν να το λανσάρουν και ο Ρεάρ προσέλαβε τότε μια γυμνή χορεύτρια από τα περίφημα Casinos de Paris για να το παρουσιάσει στην δημοφιλή πισίνα Molitor του Παρισιού, που έγινε έκτοτε σημείο αναφοράς. Εγκαινίασε το σχέδιό του τέσσερις ημέρες μετά τις πυρηνικές δοκιμές στα νησιά Μάρσαλ στα οποία ανήκει και η ατόλη Μπικίνι και οι εφημερίδες της εποχής γέμισαν με την είδηση.
Τον ίδιο θόρυβο ευελπιστούσε να προκαλέσει και ο Γάλλος σχεδιαστής, επιλέγοντας το όνομα μπικίνι . Ήλπιζε ότι το αποκαλυπτικό στυλ του μαγιό του θα δημιουργούσε μια «εκρηκτική εμπορική και πολιτιστική αντίδραση» παρόμοια με την έκρηξη στην ομώνυμη ατόλη.
Η γαλλική εφημερίδα Le Figaro έγραφε τότε: «Οι άνθρωποι λαχταρούσαν τις απλές απολαύσεις της θάλασσας και του ήλιου. Για τις γυναίκες, το μπικίνι σηματοδοτούσε ένα είδος δεύτερης απελευθέρωσης. Δεν υπήρχε τίποτα σεξουαλικό σε αυτό. Αντίθετα, ήταν μια γιορτή ελευθερίας και επιστροφή στις χαρές της ζωής». Οι Γαλλίδες αγκάλιασαν σε γενικές γραμμές το σχέδιο, αλλά η Καθολική Εκκλησία, αρκετά μέσα ενημέρωσης και η πλειοψηφία του κοινού θεώρησαν αρχικά ότι ήταν επικίνδυνο, ακόμα και σκανδαλώδες.
Παρά τη σημαντική κοινωνική αντίσταση, ο Ρεάρ έλαβε περισσότερες από 50.000 επιστολές από θαυμαστές. Ξεκίνησε επίσης μια τολμηρή διαφημιστική καμπάνια που έλεγε στο κοινό ότι ένα μαγιό δύο τεμαχίων δεν είναι γνήσιο μπικίνι «εκτός αν μπορούσε να το τραβήξει κανείς μέσα από μια βέρα». Σύμφωνα με τον Kέβιν Τζόουνς, επιμελητή και ιστορικό μόδας, ο Ρεάρ «ήταν μπροστά από την εποχή του κατά περίπου 15 με 20 χρόνια. Μόνο οι γυναίκες στην πρωτοπορία, κυρίως γυναίκες της ανώτερης τάξης της Ευρώπης το αγκάλιασαν»
Οι κοινωνικές αντιδράσεις
Από τότε και για πολλά χρόνια το μπικίνι θεωρήθηκε αμφιλεγόμενο, δέχθηκε πόλεμο και έγινε αποδεκτό πολύ αργότερα. Σε πολλές χώρες, απαγορεύτηκε από τις παραλίες και άλλους δημόσιους χώρους. Το 1949, τρία χρόνια μετά το ντεμπούτο του, η Γαλλία το απαγόρευσε στις ακτές της. Η Γερμανία το απαγόρευε από τις δημόσιες πισίνες μέχρι τη δεκαετία του 1970, ενώ ορισμένες κομμουνιστικές ομάδες καταδίκασαν το μπικίνι ως σύμβολο «καπιταλιστικής παρακμής».
Το μπικίνι δέχτηκε επίσης κριτική από φεμινίστριες, οι οποίες το αποδοκίμασαν ως ένδυμα σχεδιασμένο για να ταιριάζει στα γούστα...των ανδρών και όχι των γυναικών. Παρά τις αντιδράσεις όμως, το διάσημο ντε πιες εξακολουθούσε να κάνει πωλήσεις, αν και διακριτικά.
Το 1951, ο πρώτος διαγωνισμός Μις Κόσμος, αρχικά ο Διαγωνισμός Φεστιβάλ Μπικίνι διοργανώθηκε από τον Έρικ Μόρλεϊ. Όταν η νικήτρια, Kiki Håkansson από τη Σουηδία, στέφθηκε με μπικίνι, χώρες με θρησκευτικές παραδόσεις απείλησαν να αποσύρουν τις αντιπροσώπους τους. Η Håkansson παραμένει η πρώτη και τελευταία Μις Κόσμος που στέφθηκε με το μπικίνι της, ένα στέμμα που καταδικάστηκε από τον Πάπα Πίο XII ο οποίος δήλωσε ότι το μαγιό ήταν αμαρτωλό.
Τα μπικίνι απαγορεύτηκαν από τα καλλιστεία σε όλο τον κόσμο μετά τη διαμάχη. Το 1949 οι Los Angeles Times ανέφεραν ότι η Mις Αμερική, Μπέμπε Σοπ κατά την επίσκεψή της στο Παρίσι είπε ότι δεν ενέκρινε το μπικίνι για Αμερικανίδες, αν και δεν την πείραζε να το φορούν οι Γαλλίδες. Οι ηθοποιοί σε ταινίες όπως το My Favorite Brunette (1947) και το μοντέλο σε ένα εξώφυλλο του LIFE του 1948 εμφανίστηκαν με παραδοσιακά μαγιό δύο τεμαχίων, όχι με μπικίνι.
Το 1950, το περιοδικό Time πήρε συνέντευξη από τον Αμερικανό μεγιστάνα των μαγιό Φρεντ Κόουλ, ιδιοκτήτη του Cole της Καλιφόρνια, και ανέφερε ότι «λίγο περιφρονούσε τα φημισμένα μπικίνι της Γαλλίας», επειδή ήταν σχεδιασμένα για «μικροσκοπικές Γαλλίδες γυναίκες». «Τα κορίτσια στη Γαλλία έχουν κοντά πόδια», εξήγησε, «τα μαγιό πρέπει να σηκώνονται στα πλάγια για να δείχνουν τα πόδια τους πιο μακριά». Ο ίδιος ο Ρεάρ αλλωστε το περιέγραφε ως ένα μαγιό δύο τεμαχίων που "αποκαλύπτει τα πάντα για ένα κορίτσι εκτός από το πατρικό όνομα της μητέρας της."
Η Αυστραλιανή σχεδιάστρια Paula Straford παρουσίασε το μπικίνι στη Χρυσή Ακτή το 1952. Το 1957, το Das moderne Mädchen (Το Μοντέρνο Κορίτσι) έγραψε: «Είναι αδιανόητο ένα αξιοπρεπές κορίτσι με διακριτικότητα να φορέσει ποτέ κάτι τέτοιο». Οκτώ χρόνια αργότερα μια φοιτήτρια από το Μόναχο τιμωρήθηκε σε έξι ημέρες αναγκαστικής καθαριότητας σε ένα παλιό σπίτι επειδή είχε κάνει μια βόλτα στην κεντρική πλατεία Viktualienmarkt, στο Μόναχο με μπικίνι.
Η αρχή της «νομιμοποίησης»
Ο μινιμαλιστικός σχεδιασμός του μπικίνι έγινε κοινός στις περισσότερες δυτικές χώρες από τα μέσα της δεκαετίας του 1960, τόσο ως μαγιό όσο και ως εσώρουχο. Μέχρι το τέλος του 20ου αιώνα, χρησιμοποιήθηκε ευρέως ως αθλητικό ρούχο στο beach volley και στο bodybuilding. Τα γυναικεία μαγιό έχουν υποστεί μια απαράμιλλη μεταμόρφωση. Οι αλλαγές στο στιλ και τη μορφή τους κατά τη διάρκεια της ιστορίας αντανακλούν κοινωνιολογικούς και τεχνολογικούς παράγοντες, επομένως το ένδυμα λειτουργεί ως βαρόμετρο του χρόνου.
Σήμερα υπάρχει μια σειρά από σύγχρονες στιλιστικές παραλλαγές του σχεδίου που χρησιμοποιούνται για σκοπούς μάρκετινγκ και ως βιομηχανικές ταξινομήσεις, όπως είναι το μονοκίνι, το τρικίνι, αλλά και το μπουρκίνι (από τη «μπούρκα» και το «μπικίνι») που καλύπτει ολόκληρο το σώμα, εκτός από το πρόσωπο, τα χέρια και τα πέλματα. Απευθύνονται στις Μουσουλμάνες ώστε να μπορούν να κολυμπούν ενώ τηρούν και την ισλαμική υποχρέωση να καλύπτουν πλήρως το σώμα τους.
Το μοντέρνο μπικίνι εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1946 και από τότε έχει γίνει μέρος της λαϊκής κουλτούρας. Είναι ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιημένα γυναικεία μαγιό, που χρησιμοποιείται για κολύμπι και όχι μόνο. Σήμερα, τα μπικίνι εμφανίζονται σε διαγωνισμούς, ταινίες, περιοδικά, μουσική, λογοτεχνία και βιντεοπαιχνίδια. Παρά τη διαθεσιμότητα πιο αποκαλυπτικών ρούχων, το διαχρονικό μπικίνι παραμένει δημοφιλές.
Το μπικίνι στην ποπ κουλτούρα
Οι απεικονίσεις του στη λαϊκή κουλτούρα οδήγησαν, σε μεγάλο βαθμό, στην αποδοχή του από τη δυτική κοινωνία γενικότερα. Το 1960, το ποπ τραγούδι του Μπράιαν Χάιλαντ «Itsy Bitsy Teenie Weenie Yellow Polkadot Bikini» ενέπνευσε ένα ξέφρενο αγορών μπικίνι. Μέχρι το 1963, η ταινία Beach Party, με πρωταγωνιστές την Annette Funicello και τον Frankie Avalon, ηγήθηκε ενός κύματος ταινιών που έκαναν το μπικίνι σύμβολο της ποπ κουλτούρας. Το Playboy παρουσίασε για πρώτη φορά μπικίνι στο εξώφυλλό του το 1962. Το Sports Illustrated Swimsuit Issue έκανε το ντεμπούτο του δύο χρόνια αργότερα.
Αυτή η αυξανόμενη δημοτικότητα ενισχύθηκε από την εμφάνισή του σε σύγχρονες ταινίες όπως το How to Stuff a Wild Bikini με την Ανέτ Φουνιτσέλο και το One Million Years B.C. (1966) με τη Ράκελ Γουελς. Το μπικίνι απο δέρμα ελαφιού της Γουέλς στην ταινία, τη μετέτρεψε σε διεθνές σύμβολο του σεξ και έμεινε στην ιστορία ως μία απο τις πιο εμβληματικές στιγμές στον κινηματογράφο του 1960.
Τα μεγάλα στέρια του Χόλιγουντ όπως η Mέριλιν Μονρό, η Τζέιν Μάνσφιλντ, η Τζίνα Λολομπρίτζιντα βοήθησαν περαιτέρω στην αυξανόμενη δημοτικότητα των μπικίνι. Το λευκό μπικίνι που φορούσε η Ούρσουλα Άντρες ως Honey Ryder στην ταινία του 1962 «Τζέιμς Μποντ, πράκτωρ 007 εναντίον Dr. No» έμεινε στην ιστορία ως ένα από τα πιο διάσημα μπικίνι όλων των εποχών.
Η προ-ιστορία και η ιστορία του μπικίνι
Στοιχεία για γυναικεία ρούχα σε στιλ μπικίνι έχουν ήδη βρεθεί από την 6η χιλιετία και η ιστορία του μπικίνι μπορεί να εντοπιστεί σε εκείνη την εποχή. Στη Χαλκολιθική εποχή περίπου το 5600 π.Χ., η μητέρα-θεά του Τσαταλχογιούκ , ενός μεγάλου αρχαίου οικισμού στη νότια Ανατολία, απεικονίστηκε πάνω σε δύο λεοπαρδάλεις φορώντας μια στολή που έμοιαζε με μπικίνι.
Ενδύματα δύο τεμαχίων που φορούσαν οι γυναίκες για αθλητικούς σκοπούς απεικονίζονται σε ελληνικές τεφροδόχους και πίνακες που χρονολογούνται από το 1400 π.Χ. Οι δραστήριες γυναίκες της αρχαίας Ελλάδας φορούσαν ένα στήθος που ονομαζόταν μαστόδετον ή απόδεσμος, το οποίο συνέχιζε να χρησιμοποιείται ως εσώρουχο στον Μεσαίωνα.
Εικονογραφήσεις γυναικών που φορούσαν ρούχα που μοιάζουν με μπικίνι κατά τη διάρκεια αγωνισμάτων στη ρωμαϊκή εποχή έχουν βρεθεί σε πολλές τοποθεσίες, με πιο γνωστή τη Villa Romana del Casale. Μόλις τρία χιλιόμετρα από την πόλη Piazza Armerina της Σικελίας βρίσκονται τα εκτεταμένα ερείπια μιας μεγάλης ρωμαϊκής βίλας, που ονομάζεται Villa Romana del Casale. Χρονολογείται στις αρχές του τέταρτου αιώνα μ.Χ. και περιέχει μια από τις μεγαλύτερες συλλογές αρχαίων ρωμαϊκών ψηφιδωτών οπουδήποτε. Έχει περιληφθεί στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Οι εικόνες δέκα γυναικών που ασκούνται με...μπικίνι , είναι το πιο αναπαραγόμενο μωσαϊκό από τα 37 εκατομμύρια χρωματιστά πλακίδια στην τοποθεσία. Βρίσκεται στο πάτωμα ενός μικρού δωματίου και παρουσιάζει μια σειρά από κορίτσια ντυμένα με κάτι που μοιάζει με αρχαίο «πρόγονο» του μπικίνι που εισήγαγαν οι Γάλλοι σχεδιαστές το 1946.
Ανάμεσα στο κλασικό μπικίνι και το μοντέρνο μπικίνι υπήρξε ένα μεγάλο διάστημα. Το κολύμπι σε εξωτερικούς χώρους αποθαρρύνονταν στη χριστιανική Δύση, ενώ το μαγιό του 18ου αιώνα ήταν μια φαρδιά ολόσωμη εσθήτα, φτιαγμένη από μαλλί ή φανέλα, με μήκος μέχρι τον αστράγαλο, ώστε να μην απειλείται η σεμνότητα ή η ευπρέπεια.
Στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα το ύψος ανέβηκε μέχρι το γόνατο, ενώ από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, στη Γαλλία, τα μανίκια άρχισαν να εξαφανίζονται, το κάτω μέρος έγινε πιο κοντό για να φτάσει μόνο στα γόνατα και το πάνω μέρος έγινε μέχρι τους γοφούς. Στη δεκαετία του 1900 οι γυναίκες φορούσαν μάλλινα φορέματα στην παραλία που ήταν φτιαγμένα από ύφασμα έως και 8,2 μέτρα. Αυτό το πρότυπο μαγιό εξελίχθηκε στο μοντέρνο μπικίνι.
Η γυναικεία κολύμβηση εισήχθη στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1912. Ένα χρόνο μετά ο σχεδιαστής Carl Jantzen έφτιαξε το πρώτο λειτουργικό μαγιό δύο τεμαχίων, ένα κλειστό ολόσωμο με σορτς στο κάτω μέρος και κοντά μανίκια από πάνω. Το όνομα «μαγιό» επινοήθηκε το 1915 από τον Jantzen Knitting Mills, έναν κατασκευαστή πουλόβερ που κυκλοφόρησε μια μάρκα μαγιό με το όνομα Red Diving Girl. Η πρώτη ετήσια μέρα με μαγιό στο Madison Square Garden της Νέας Υόρκης το 1916 ήταν ορόσημο.
Το μπικίνι σήμερα
Το μπικίνι σταδιακά...μεγάλωσε και κέρδισε ευρεία αποδοχή στη δυτική κοινωνία. Σύμφωνα με τον Γάλλο ιστορικό μόδας Olivier Saillard, το μπικίνι είναι ίσως το πιο δημοφιλές είδος γυναικείων ρούχων παραλίας σε όλο τον κόσμο λόγω «της δύναμης των γυναικών και όχι της δύναμης της μόδας». Όπως εξηγεί, «Η χειραφέτηση των μαγιό ήταν πάντα συνδεδεμένη με τη χειραφέτηση των γυναικών».
Μέχρι το τέλoς του 20ού αιώνα, το μπικίνι είχε γίνει το πιο δημοφιλές μαγιό σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με τον γαλλικό ιστορικό μόδας Olivier Saillard, αυτό οφειλόταν στην «δύναμη των γυναικών και όχι στη δύναμη της μόδας». Όπως εξηγεί, «Η χειραφέτηση των μαγιό πάντα συνδέεται με την απελευθέρωση των γυναικών», αν και μία έρευνα δείχνει ότι το 85% όλων των μπικίνι δεν αγγίζουν ποτέ το νερό.
Μέχρι το 1988 το μπικίνι αντιστοιχούσε στο 20% περίπου των πωλήσεων μαγιό, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο μοντέλο στις ΗΠΑ, αν και τα ολόσωμα μαγιό επέστρεψαν τη δεκαετία του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Σύμφωνα με την Beth Dincuff Charleston, απο το Ινστιτούτο Κοστουμιού του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης, «το μπικίνι αντιπροσωπεύει ένα κοινωνικό άλμα που περιλαμβάνει σωματική συνείδηση, ηθικές ανησυχίες και σεξουαλικές συμπεριφορές».
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, τα μπικίνι είχαν μπει σε επιχειρήσεις 811 εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, σύμφωνα με τον Όμιλο NPD, μια εταιρεία πληροφόρησης καταναλωτών και λιανικής πώλησης και είχαν ενισχύσει τις υπηρεσίες spin-off, εκτοξεύοντας τα κέρδη σε παράλληλες δραστηριότητες, όπως η αποτρίχωση μπικίνι και οι βιομηχανίες ηλιοθεραπείας.
Στα περισσότερα μέρη της Μέσης Ανατολής, τα μπικίνι απαγορεύονται ακόμη και σήμερα ή παραμένουν εξαιρετικά αμφιλεγόμενα. Το 1966, το 1973, όταν το λιβανέζικο περιοδικό Ash-Shabaka παρουσίασε μια γυναίκα που φορούσε μπικίνι στο εξώφυλλο, έπρεπε να κάνει μια δεύτερη έκδοση μόνο με το πρόσωπο του μοντέλου.
Στη Γαλλία τα «μπουρκίνι» εξακολουθούν να προκαλούν διαμάχες. Το διοικητικό δικαστήριο της Γαλλίας απεφάνθη πρόσφατα κατά της χρήσης μαγιό «μπουρκίνι» σε δημόσιες πισίνες για θρησκευτικούς λόγους, με το επιχείρημα ότι παραβιάζει την αρχή της κυβερνητικής ουδετερότητας προς τη θρησκεία.
Ο υπουργός Εσωτερικών Ζεράρ Νταρμανέν χαιρέτισε την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας ως «νίκη της κοσμικότητας». Ορισμένες Μουσουλμάνες το κατήγγειλαν ως άδικη στοχοποίηση της πίστης και του σώματός τους, και βασισμένο σε παρωχημένες παρανοήσεις για το Ισλάμ.
Δείτε κι αυτά από το Weekend Edition
Homo Ludens: Οι μαθητές λυκείου απο τη Νέα Σμύρνη που σαρώνουν τα πανελλήνια βραβεία
Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος: «Στο κόκκινο» ο πλανήτης Γη - Πρέπει να προστατεύσουμε το σπίτι μας
Το κυνήγι της αθανασίας: Οι σύγχρονοι «αλχημιστές» της Σίλικον Βάλεϊ θέλουν να νικήσουν τον θάνατο