Oυκρανία: Το πινγκ πονγκ ευθυνών, η επισιτιστική κρίση και η Τουρκία

Tρεισίμιση μήνες από τη συμφωνία Ουκρανίας- Ρωσίας -υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και της Τουρκίας- για την επανέναρξη της εξαγωγής δημητριακών από το Κίεβο, ο κώδωνας κινδύνου για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια ηχεί ξανά.

Ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε ότι η Ρωσία αναστέλλει αλλά δεν τερματίζει τη συμμετοχή της στη συμφωνία που επιτρέπει την ασφαλή διέλευση σε πλοία που μεταφέρουν ουκρανικές εξαγωγές σιτηρών. Η Μόσχα αποχώρησε από τη συμφωνία με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ το Σάββατο, ισχυριζόμενη ότι η Ουκρανία χρησιμοποίησε έναν διάδρομο ασφαλείας στη Μαύρη Θάλασσα για να επιτεθεί στον στόλο της.

Χαρακτήρισε «απαράδεκτες» τις μετακινήσεις πλοίων μέσω του διαδρόμου ασφαλείας της Μαύρης Θάλασσας. Σε ανακοίνωσή του, το ρωσικό υπουργείο Άμυνας είπε ότι θέλει «δεσμεύσεις» από την Ουκρανία οτι δεν θα χρησιμοποιήσει τον διάδρομο σιτηρών της Μαύρης Θάλασσας για στρατιωτικούς σκοπούς, προσθέτοντας ότι «δεν μπορεί να υπάρξει θέμα εγγύησης της ασφάλειας οποιουδήποτε αντικειμένου» στην περιοχή μέχρι τότε.

Ο ΟΗΕ από την πλευρά του λέει ότι δεν υπήρχαν πλοία μέσα στον διάδρομο τη νύχτα της επίθεσης αμφισβητώντας τον ισχυρισμό της Μόσχας ότι ένα μη στρατιωτικό φορτηγό πλοίο που μετέφερε ουκρανικά σιτηρά μπορεί να είχε εμπλακεί σε επίθεση με drone κατά της Ρωσίας. Η Ουκρανία δεν έχει αναλάβει την ευθύνη για την επίθεση.

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι η συμφωνία θα τηρηθεί και κατηγόρησε τη Ρωσία ότι «εκβιάζει τον κόσμο με την πείνα», έναν ισχυρισμό που η Ρωσία αρνείται. Παρά τις επιπτώσεις, 12 πλοία αναχώρησαν από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας της Ουκρανίας τη Δευτέρα (31/10), δήλωσε ο Ουκρανός υπουργός Υποδομών Oλεξάντρ Κουμπράκοφ.

Η Τουρκία διεκδικεί πάλι ρόλο μεσολαβητή

Ο ΟΗΕ επιβεβαίωσε επίσης ότι η πρώτη από τις 40 προγραμματισμένες επιθεωρήσεις πλοίων ολοκληρώθηκε στα ύδατα της Κωνσταντινούπολης. «Προβλέπεται να συνεχιστεί η επιθεώρηση των πλοίων που είναι φορτωμένα με σιτηρά και περιμένουν στην Κωνσταντινούπολη, σήμερα και αύριο» αναφέρεται στην ανακοίνωση.

Οι Ρώσοι που εργάζονται στο Κοινό Κέντρο Συντονισμού (JCC) της πόλης παραμένουν εκεί. «Στο διάστημα αυτό κανένα πλοίο δεν θα αναχωρήσει από την Ουκρανία» πρόσθεσε. Το υπουργείο ανέφερε ότι η Ρωσία ενημέρωσε την Άγκυρα για την απόφασή της, αφού νωρίτερα μια πηγή των τουρκικών υπηρεσιών ασφαλείας είπε ότι «επισήμως» η Τουρκία δεν έχει ενημερωθεί.

Το τουρκικό υπουργείο πρόσθεσε ότι ο υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ είναι σε διαβουλεύσεις με τους ομολόγους του για να επαναληφθεί αυτή η «επιτυχημένη» συμφωνία και τους υπενθύμισε ότι είναι σημαντικό να συνεχιστεί η εφαρμογή της για όλη την ανθρωπότητα. Η Τουρκία ζήτησε από όλες τις πλευρές να αποφύγουν «προκλήσεις» που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη συνέχιση της εφαρμογής της συμφωνίας.

Η Γαλλία εν τω μεταξύ εργάζεται για να επιτρέψει στις εξαγωγές τροφίμων της Ουκρανίας να περνούν μέσω χερσαίων οδών και όχι από τη Μαύρη Θάλασσα, ενώ η Νορβηγία έθεσε τον στρατό της σε αυξημένο επίπεδο συναγερμού για να ενισχύσει την απάντησή της στον πόλεμο στην Ουκρανία, αν και ο πρωθυπουργός Γιόνας Γκαρ Στέρε είπε ότι δεν εντοπίστηκε άμεση απειλή εισβολής από τη Ρωσία.

Πόσο σιτηρά έχουν αποσταλεί από την Ουκρανία;

Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, το ναυτικό της επέβαλε αποκλεισμό στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας της Ουκρανίας, παγιδεύοντας περίπου 20 εκατομμύρια τόνους σιτηρών που προορίζονταν για εξαγωγή εντός της χώρας, μαζί με άλλα τρόφιμα όπως καλαμπόκι και ηλιέλαιο.

Όμως, τον Ιούλιο, μια συμφωνία μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας επιτεύχθηκε από την Τουρκία και τον ΟΗΕ, συμφωνώντας να επαναλφθούν οι εξαγωγές σιτηρών μέσω των λιμανιών της Μαύρης Θάλασσας.

Τη Δευτέρα, ωστόσο, ο Πρόεδρος Πούτιν δήλωσε ότι η συμφωνία αναστέλλεται, επικαλούμενος τη «μαζική» επίθεση με μη επανδρωμένα αεροσκάφη στον στόλο της στην Κριμαία για την οποία ευθύνεται όπως είπε το Κίεβο. Η θαλάσσια ασφάλεια πρέπει να διασφαλιστεί τόνισε, προσθέτοντας ότι η υλοποίηση των εξαγωγών σιτηρών υπό τέτοιες συνθήκες είναι πολύ επικίνδυνη.

«Η Ουκρανία πρέπει να εγγυηθεί ότι δεν θα υπάρξουν απειλές για πολιτικά σκάφη», είπε ο Πούτιν σε τηλεοπτική του ομιλία. Το Κίεβο δεν έχει παραδεχτεί την ευθύνη για την επίθεση, λέγοντας ότι η Μόσχα σχεδίαζε από καιρό να εγκαταλείψει τη συμφωνία υπό διεθνή μεσολάβηση και χρησιμοποίησε την επίθεση ως πρόσχημα για να το κάνει.

«Σε συνθήκες που η Ρωσία μιλά για την αδυναμία να εγγυηθεί την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας σε αυτές τις περιοχές, μια τέτοια συμφωνία είναι σχεδόν ανέφικτη και παίρνει διαφορετικό χαρακτήρα - πολύ πιο επικίνδυνο, επικίνδυνο και ακάλυπτο», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Ουκρανού προέδρου Ντμίτρι Πεσκόφ.

Η αποχώρηση της Ρωσίας από τη συμφωνία καταδικάστηκε από τις ΗΠΑ, οι οποίες δήλωσαν ότι η Μόσχα «εργαλειοποιεί τα τρόφιμα». Ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ, προέτρεψε τη Ρωσία να ανακαλέσει την απόφασή της, λέγοντας ότι το μπλοκάρισμα των εξαγωγών σιτηρών και λιπασμάτων θα επηρεάσει την παγκόσμια επισιτιστική κρίση.

Ο Ρώσος πρεσβευτής στις ΗΠΑ απέρριψε τις κατηγορίες ότι η χώρα του επιδείνωσε μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση, λέγοντας ότι ήταν άδικο να ασκείται κριτική στη Ρωσία. Η αναστολή έρχεται καθώς η Ρωσία λέει ότι έχει επεκτείνει τις εκκενώσεις της στην κατεχόμενη περιοχή Χερσώνα, παρά το γεγονός ότι το Σαββατοκύριακο δήλωσε ότι αυτές είχαν λήξει.

Οι ευάλωτοι κινδυνεύουν

Η ΕΕ γίνεται για άλλη μια φορά η πρώτη που θα υποστεί τις άμεσες συνέπειες της ρωσο-ουκρανικής σύγκρουσης. Η Ουκρανία, ο «σιτοβολώνας της Ευρώπης» προμήθευε τη Γηραιά Ήπειρο με περισσότερους από 6,5 εκατομμύρια τόνους αραβόσιτου από τους 15 που χρειάζεται (καθιστώντας την τον δεύτερο μεγαλύτερο προμηθευτή αυτού του προϊόντος) και σχεδόν 630.000 τόνους σίτου από τα 2 εκατομμύρια που έχει ανάγκη για την περίοδο 2020-2021.

Μάλιστα, ο όγκος των εξαγωγών της Ουκρανίας προς την Ευρώπη ανέρχεται στο 47%. Επιπλέον, η χώρα ήλπιζε να διατηρήσει τη θέση της ως ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας αραβοσίτου στην ΕΕ και να γίνει ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής σιταριού και κριθαριού και ο μεγαλύτερος προμηθευτής σόργου για την περίοδο 2022/2023.

Τώρα, μετά από μήνες όπου η κατάσταση φαινόταν να τίθεται υπό έλεγχο, οι τιμές του σιταριού και του καλαμποκιού έχουν εκτοξευθεί στα ύψη. Οι τιμές και των δύο προϊόντων έχουν αυξηθεί κατά 7,7% και 2,8% αντίστοιχα, σε μόλις τρεις ημέρες. Σύμφωνα με αναλυτές, αυτή η άνοδος φαίνεται να μην είναι τίποτα άλλο παρά απόδειξη αυξημένου παγκόσμιου ανταγωνισμού για τη διατήρηση των προμηθειών.

Θα μπορούσε να οδηγήσει όμως πολλές χώρες που εξαρτώνται από ουκρανικά σιτηρά να αντιμετωπίσουν κρίσεις εφοδιασμού. Πράγματι, η ίδια η Ευρώπη πρέπει τώρα να αντικαταστήσει σχεδόν 200.000 τόνους τροφίμων - κυρίως σιτηρών - που είχε εισαγάγει προηγουμένως από την Ουκρανία.

«Οι φτωχότεροι άνθρωποι στον κόσμο θα πληρώσουν το τίμημα», δήλωσε η Mάριον Γιάνσεν, επικεφαλής του Διεθνούς Εμπορίου και Γεωργίας στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), αναφερόμενη στις φτωχότερες κοινότητες στις αναπτυσσόμενες χώρες στην Αφρική και την Ασία, λίγες μέρες πριν από την υπουργική σύνοδο των χωρών μελών του ΟΟΣΑ.

«Είναι πολύ ανεύθυνο», είπε, αφού έμαθε για την κατάρρευση της συμφωνίας. «Η Ρωσία εκβιάζει τον κόσμο με πείνα», είπε, αφού τόνισε τον ρωσικό αποκλεισμό 218 πλοίων σιτηρών στα ουκρανικά λιμάνια τις τελευταίες εβδομάδες.

Βρετανία: Η Ρωσία «ζητά εκδίκηση» για τις στρατιωτικές της αποτυχίες

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν «ζητά εκδίκηση» για τις στρατιωτικές του αποτυχίες μέσω νέων χτυπημάτων στην Ουκρανία και της αποχώρησης από τη συμφωνία εξαγωγών της Μαύρης Θάλασσας, δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου.

Ο Τζέιμς Κλέβερλι προέτρεψε τη Ρωσία να επανεξετάσει τη συμμετοχή στη συμφωνία για τα σιτηρά, προσθέτοντας ότι θα ήταν ασυνείδητο να υποφέρουν οι άνθρωποι εξαιτίας των αποτυχιών του Πούτιν στο πεδίο της μάχης.

Καμία από τις πρόσφατες επιθέσεις της Ρωσίας δεν εξυπηρετούσε κανένα στρατιωτικό σκοπό, πρόσθεσε, περιγράφοντας τον μοναδικό στόχο του Πούτιν ως τη «διάδοση του τρόμου» σε ολόκληρη την Ουκρανία. «Ο Πούτιν δεν θα σπάσει ποτέ το πνεύμα του ουκρανικού λαού», είπε ο υπουργός.