Politico: H EE ξεμένει απο γιατρούς - Το παράδειγμα της Γαλλίας

Οι γιατροί στη μικρή γαλλική πόλη Λε Βιγκάν γερνούν. Σε μια προσπάθεια να προσελκύσουν νέους γενικούς γιατρούς για να αντικαταστήσουν τους τρεις που συνταξιοδοτούνται σύντομα, έχτισαν από την αρχή ένα διεπιστημονικό ιατρικό κέντρο, με το μοντέλο να έχει διαφημιστεί ως ένας τρόπος να κάνει τη γενική ιατρική πιο ελκυστική στους νέους γιατρούς.

Το πρόβλημα είναι ότι δεν λειτουργεί. Σε πέντε χρόνια αναζήτησης, δεν έχει εμφανιστεί ούτε ένας άνθρωπος. «Δεν πίστευα ότι θα υπήρχε τέτοια απόρριψη της αγροτικής ιατρικής», είπε ο Aντουάν Μπριν ντ'Αρ 59 ετών, ένας από τους τοπικούς γιατρούς που δημιούργησαν το κέντρο. Και έτσι, παρά τις προσπάθειές τους να το αποτρέψουν, η πόλη στη νότια Γαλλία πιθανότατα θα γίνει άλλη μια από τις λεγόμενες «ιατρικές ερήμους» της χώρας.

Το Βιγκάν το οποίο έχει περίπου 4.000 κατοίκους και φωλιάζει σε μια κοιλάδα στο νότιο άκρο του Mασίφ Σεντράλ, δεν είναι η μόνη γαλλική πόλη που αγωνίζεται να προσελκύσει γιατρούς. Αλλά οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει είναι εμβληματικές μιας πανευρωπαϊκής κρίσης στην οποία οι γιατροί είναι πολύ μακριά, πολύ λίγοι ή πολύ μεγάλοι.

Σχεδόν 7 εκατομμύρια άνθρωποι στη Γαλλία δεν έχουν γιατρό. Γεωγραφικά, το 30% του πληθυσμού της χώρας ζει σε μια περιοχή με κακή πρόσβαση σε γενικούς ιατρούς, σύμφωνα με τους ειδικούς στο Ινστιτούτο Έρευνας και Πληροφοριών στην Οικονομία της Υγείας. Οι προοπτικές; Δυσοίωνες.

Υπάρχουν πλέον περισσότεροι γενικοί ιατροί στη Γαλλία που συνταξιοδοτούνται παρά νέοι που ανοίγουν ιατρείο. Ο αριθμός των γενικών ιατρών μειώθηκε ήδη κατά 5,6% μεταξύ 2012 και 2021. Και η επόμενη δεκαετία θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη: Αν και ο αριθμός των γιατρών που εκπαιδεύονται έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και η κυβέρνηση πρόσφατα απέρριψε τα ανώτατα όρια στις θέσεις ιατρικής σχολής, αυτοί οι αριθμοί δεν πρόκειται να αλλάξουν την κατάσταση άμεσα.

Αυτή η πραγματικότητα πλήττει ήδη κατοίκους όπως ο Φρανσίς και η Μιρέιγ Ντελαμπάρ, ηλικίας 85 και 79 ετών. Ο γιατρός τους εδώ και δέκα χρόνια στο Βιγκάν συνταξιοδοτείται σύντομα. Η Μιρέιγ είναι ξεκάθαρη για το τι φταίει: μια πολιτική δεκαετιών που ονομάζεται «numerus clausus», η οποία περιόριζε τον αριθμό των φοιτητών γιατρών.

Το ταραγμένο παρελθόν

Το numerus clausus — λατινικά για τον «κλειστό αριθμό» ξεκίνησε το 1971. Καθόριζε τον αριθμό των φοιτητών που θα περνούσαν το πρώτο έτος των ιατρικών σπουδών. Η μείωση του αριθμού των γιατρών θεωρήθηκε εκείνη την εποχή ως μια συνολική νίκη σύμφωνα με τους ειδικούς: Θα μείωνε τις δαπάνες για την κρατική και εθνική ασφάλιση υγείας ενώ για τους γιατρούς θα σήμαινε λιγότερο ανταγωνισμό και υψηλότερες αποδοχές. Ο αντίκτυπος ήταν δραματικός.

Έκτοτε σημειώθηκε μια αργή άνοδος μέχρι την κατάργηση του ανώτατου ορίου το 2020. Ωστόσο, η Γαλλία είχε λιγότερους κατά κεφαλήν γιατρούς το 2021 από ό,τι το 2012, καθώς μειώθηκαν στους 318 από 325 γιατρούς ανά 100.000 άτομα. Η πτώση είναι ακόμη πιο ενδεικτική μπροστά σε μια κραυγαλέα πραγματικότητα: η Γαλλία, όπως και η υπόλοιπη Ευρώπη γερνάει και οι ανάγκες υγειονομικής περίθαλψης αυξάνονται ως αποτέλεσμα.

Οι γιατροί δεν έχουν ανοσία στο πέρασμα του χρόνου. Πάνω από το 44% όλων των γιατρών στη Γαλλία είναι ηλικίας 55 ετών και άνω. Σε ολόκληρο το μπλοκ, πάνω από το ένα τρίτο όλων των γιατρών ανήκουν σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα, σύμφωνα με στοιχεία του 2020. Η έλλειψη είναι τέτοια που ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν πρότεινε ένα σχέδιο τον περασμένο μήνα για να ενθαρρύνει τους συνταξιούχους γιατρούς να παραμείνουν ενεργοί. Περίπου το 10%των γιατρών στη Γαλλία εργάζονται στη συνταξιοδότησή τους.

Μια ήπειρος σε κρίση

Οι ελλείψεις προσωπικού υγειονομικής περίθαλψης δεν περιορίζονται στους γιατρούς και δεν περιορίζονται στη Γαλλία. Πάνω από δύο χρόνια μετά την πανδημία που αποδεκάτισε το προσωπικό, οι διευθυντές υγειονομικής περίθαλψης και οι κυβερνήσεις προσπαθούν να ενισχύσουν το εργατικό δυναμικό.

Το έλλειμμα εργαζομένων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης στην Ευρώπη, περίπου 2 εκατομμύρια, γίνεται αισθητό σε όλη τη γηραιά ήπειρο.

Στην Ελλάδα, οι εργαζόμενοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για πιο αργούς χρόνους απόκρισης έκτακτης ανάγκης λόγω έλλειψης προσωπικού. Στην Αγγλία λείπουν δεκάδες χιλιάδες νοσηλευτές, με τη χώρα να αναφέρει αριθμό ρεκόρ κενών θέσεων. Οι νοσηλευτές είναι το επάγγελμα με τις μεγαλύτερες ελλείψεις στη Φινλανδία. Και τα μαιευτήρια στην Πορτογαλία αγωνίζονται να παραμείνουν ανοιχτά λόγω έλλειψης γιατρών.

«Η έλλειψη γιατρών είναι πραγματικά ένα πρόβλημα που επηρεάζει όλα τα μέλη μας», δήλωσε η Σaράντα Ντας, γενική γραμματέας της Μόνιμης Επιτροπής Ευρωπαίων Γιατρών (CPME), οργάνωση που εκπροσωπεί τους γιατρούς σε όλη την Ευρώπη. «Στον πυρήνα της υπάρχει η αντίληψη ότι δυνητικά η ιατρική δεν είναι πλέον μια ελκυστική επιλογή σταδιοδρομίας, μια επιλογή για τους ανθρώπους να παραμείνουν για μια ολόκληρη καριέρα. Και αυτό θα θέσει πραγματικά σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης στο μέλλον», είπε.

H Nτας επισημαίνει πολλά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της βίας στον εργασιακό χώρο και της εξουθένωσης, ως παράγοντες που καθιστούν δύσκολη την πρόσληψη και τη διατήρηση προσωπικού. Αυτή η πραγματικότητα απειλεί ήδη τη μακροζωία της σταδιοδρομίας των νεότερων γιατρών της Ευρώπης.

Πολλοί κατώτεροι γιατροί είτε έχουν φύγει είτε σκέφτονται να εγκαταλείψουν το επάγγελμα λόγω υψηλών ποσοστών επαγγελματικής εξουθένωσης και άλλων προβλημάτων ψυχικής υγείας. «Εάν δεν αντιμετωπιστεί σωστά το θέμα, θα δημιουργηθούν ακόμη μεγαλύτερες ελλείψεις γιατρών», δήλωσε ο Αλβαρο Σεράμε, ψυχίατρος και πρόεδρος της επιτροπής ιατρικού εργατικού δυναμικού στην Ευρωπαϊκή Ένωση Νέων Ιατρών (EJD). «Αγωνιζόμαστε να παρέχουμε φροντίδα στους ασθενείς μας».

Κίνδυνος κατάρρευσης της υγειονομικής περίθαλψης

Η κατάσταση είναι κρίσιμη, με το EJD να προειδοποιεί για την επικείμενη κατάρρευση της υγειονομικής περίθαλψης. Η τραγωδία της Ευρώπης είναι ότι η κρίση μπορούσε να προληφθεί. Αυτή η έλλειψη ήταν αναμενόμενη και έχει επιδεινωθεί από την πανδημία, δήλωσε ο Martin McKee, καθηγητής ευρωπαϊκής δημόσιας υγείας στο London School of Hygiene & Tropical Medicine.

Η Ευρώπη βασίζεται εδώ και πολύ καιρό σε ξένους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας από χώρες με χαμηλότερο εισόδημα, είπε. «Σαφώς, υπάρχει τεράστιο πρόβλημα. Και πρέπει να αυξήσουμε το εργατικό δυναμικό στον τομέα της υγείας, αλλά νομίζω ότι η δυσκολία είναι ότι άλλα πράγματα το έχουν ξεπεράσει, όπως οι τιμές του φυσικού αερίου, ο πόλεμος στην Ουκρανία», είπε ο McKee. «Η πολιτική προσοχή είναι μικρή».

Η γραμμή στο χάρτη

Η έλλειψη γιατρών στη Γαλλία αφορά τόσο τους αριθμούς όσο και τη γεωγραφία: Ενώ οι πόλεις, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής του Παρισιού, υποφέρουν επίσης, το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο στις αγροτικές κοινότητες.

Η πόλη Βιγκάν έκανε μεγάλες προσπάθειες για να αλλάξει τα δεδομένα. Οι γιατροί έχουν δημιουργήσει ένα διεπιστημονικό ιατρικό κέντρο όπου εργάζονται έξι γενικοί γιατροί, μαζί με άλλα μέλη της ομάδας, όπως ένας ψυχίατρος, ένας ψυχολόγος, μια ομάδα νοσηλευτών, ένας λογοθεραπευτής και γραμματείς.

Τα ραντεβού μπορούν να κλείσουν ηλεκτρονικά και οι επισκέψεις των ασθενών καταγράφονται σε ηλεκτρονικό ιατρικό φάκελο. Η ομάδα βοηθά στην εκπαίδευση των ασκουμένων και φοιτητών ιατρικής για να τους δείξει τι είναι η αγροτική ιατρική, προσφέροντάς τους ακόμη και ευρύχωρα καταλύματα στον τελευταίο όροφο του κέντρου.

Ως δέλεαρ, ο κάθε νέος γιατρός στην πόλη θα επωφεληθεί από ένα μπόνους εγγραφής 50.000 ευρώ και σημαντικές φορολογικές ελαφρύνσεις για οκτώ χρόνια. Στο μεταξύ βάζουν διαφημίσεις στο Facebook και σε διάφορα διαδικτυακά φόρουμ για γιατρούς. Προσέλαβαν ακόμη και υπεύθυνο προσλήψεων για να βοηθήσει στην εύρεση ενός συναδέλφου από τη Ρουμανία ή στη Βόρεια Αφρική.

Αν δεν έρθει κανείς, το ιατρικό κέντρο θα αναγκαστεί να κλείσει τις πόρτες του, καθώς το κόστος λειτουργίας του, περίπου 220.000 ευρώ ετησίως, θα ήταν αδύνατο να το αντέξουν οι υπόλοιποι τρεις γιατροί μεταξύ τους. «Δεν θα φανταζόμουν ποτέ ότι θα αντιμετωπίζαμε πιθανή χρεοκοπία», λέει ο Μπενεντίκτ Γκαλ, 33 ετών, ένας από τους γενικούς γιατρούς του κέντρου.

Αν ήξερε ότι θα κατέληγε σε αυτό το σημείο, δεν θα είχε μετακομίσει στο Βιγκάν. Αυτός και η σύζυγός του μοιράζονται ένα ιατρείο στο κέντρο, κάνοντας βάρδιες μεταξύ των ασθενών τους και των τριών μικρών παιδιών τους. Το ζευγάρι έφτασε το 2017, επιλέγοντας την τοποθεσία εν μέρει επειδή είχε το ιατρικό κέντρο.

Η Σιλβί Αρνάλ, η οποία μοιράζει το χρόνο της ανάμεσα στο να είναι δήμαρχος της πόλης και στη μπουτίκ μόδας της, ανησυχεί για τους πολίτες που ενδεχομένως δεν θα έχουν πρόσβαση σε καμία ιατρική περίθαλψη. Αυτή η διαφαινόμενη πραγματικότητα είναι ιδιαίτερα ανησυχητική σε μια πόλη όπου ένας στους τέσσερις ανθρώπους είναι ηλικίας 65 ετών και άνω — ποσοστό υψηλότερο από ό,τι σε εθνικό επίπεδο.

Δύσκολες ερωτήσεις

Η κρίση προσωπικού στη Γαλλία έχει εγείρει το διχαστικό ερώτημα σχετικά με το εάν οι γιατροί πρέπει να κατευθύνονται σε «ιατρικές ερήμους» περιορίζοντας την εγκατάστασή τους σε καλά εξυπηρετούμενες περιοχές. Τέτοια μέτρα εφαρμόζονται ήδη για άλλους επαγγελματίες υγείας, όπως νοσηλευτές, μαίες και φυσιοθεραπευτές. Όμως, το σχέδιο της κυβέρνησης να προσθέσει προσεχώς ένα τέταρτο έτος εκπαίδευσης σε μια υποεξυπηρετούμενη περιοχή, για τους μελλοντικούς γενικούς γιατρούς αντιμετωπίστηκε με εκτεταμένες διαμαρτυρίες και απεργίες.

Η κίνηση κινδυνεύει να αναιρέσει το αργό αλλά αυξανόμενο ενδιαφέρον των φοιτητών ιατρικής για τη γενική ιατρική, καθώς ο συνολικός αριθμός θέσεων εκπαίδευσης έχει καλυφθεί για δύο συνεχόμενα χρόνια, είπε.

Η Γαλλία προσπαθεί να αξιοποιήσει στο έπακρο τον χρόνο των σημερινών γιατρών της, μετατοπίζοντας ορισμένα καθήκοντα από τις λίστες υποχρεώσεων των γιατρών σε εκείνα άλλων εργαζομένων στον τομέα της υγείας. Ένας νέος ρόλος, αυτός του βοηθού, εισήχθη το 2019, με στόχο τη διευκόλυνση του διοικητικού έργου και την απελευθέρωση των γιατρών για τη φροντίδα των ασθενών.

Η αντιμετώπιση των ιατρικών ερήμων και της έλλειψης εργαζομένων στον τομέα της υγείας δεν ήταν πoτέ πιο επείγουσα, με τους ασθενείς και τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας να υφίστανται τις συνέπειες του κοντόφθαλμου σχεδιασμού για το εργατικό δυναμικό στον τομέα της υγείας.

Ο Μπριν Ντ'Αρ του οποίου η οικογένεια ζει στο Βιγκάν τουλάχιστον από τον 18ο αιώνα, δεν φανταζόταν ποτέ ότι θα ήταν τόσο δύσκολο να πειστούν και άλλοι γιατροί να εγκατασταθούν στη πόλη. Αν και σχεδιάζει να...κρεμάσει το στηθοσκόπιό του στα 67 του, δεν είναι ακόμα σίγουρος για αυτό το χρονοδιάγραμμα. «Ίσως να μείνω για λίγο ακόμα» λέει

Πηγή: Politico