Aukus: Η συμφωνία για τα πυρηνικά υποβρύχια της Αυστραλίας και το «παραθυράκι» που δημιουργεί τρόμο

Η Αυστραλία θα λάβει πρώτα τουλάχιστον τρία πυρηνοκίνητα υποβρύχια από τις ΗΠΑ βάσει του συμφώνου to oποίο στοχεύει στην αντιμετώπιση της επιρροής της Κίνας στην περιοχή Ινδο-Ειρηνικού. Οι σύμμαχοι θα συνεργαστούν επίσης για να δημιουργήσουν έναν νέο στόλο χρησιμοποιώντας τεχνολογία αιχμής, συμπεριλαμβανομένων των αντιδραστήρων που κατασκευάζονται από τη Rolls-Royce στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Μιλώντας με τους άλλους ηγέτες στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν τόνισε ότι τα σκάφη δεν θα έχουν πυρηνικά όπλα και δεν θα θέτουν σε κίνδυνο τη δέσμευση της Αυστραλίας να είναι μια χώρα χωρίς πυρηνικά. Η συμφωνία που περιγράφηκε τη Δευτέρα προβλέπει οτι μέλη του Βασιλικού Ναυτικού της Αυστραλίας (RAN) θα ενσωματωθούν σε βάσεις υποβρυχίων των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου από φέτος για να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες για τη χρήση των υποβρυχίων.

Από το 2027, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο θα βασίσουν έναν μικρό αριθμό πυρηνοκίνητων υποβρυχίων σε μια βάση στο Περθ της Δυτικής Αυστραλίας, προτού η Αυστραλία αγοράσει τρία αμερικανικά υποβρύχια κλάσης Virginia στις αρχές της δεκαετίας του 2030 - με επιλογές για αγορά άλλων δύο. Μετά από αυτό, το σχέδιο είναι να σχεδιαστεί και να κατασκευαστεί ένα εντελώς νέο πυρηνικό υποβρύχιο για το Ηνωμένο Βασίλειο και το Αυστραλιανό ναυτικό, που ονομάζεται SSN-AUKUS.

Αυτό το επιθετικό σκάφος θα κατασκευαστεί στη Βρετανία και την Αυστραλία με βάση ένα βρετανικό σχέδιο, αλλά θα χρησιμοποιεί τεχνολογία και από τις τρεις χώρες. Τα προσωρινά και μελλοντικά σκάφη θα δώσουν στην Αυστραλία υποβρύχια που μπορούν να ταξιδέψουν πιο μακριά και πιο γρήγορα από τον υπάρχοντα στόλο της, με πυραύλους κρουζ που θα μπορούσαν να χτυπήσουν στόχους στη στεριά και στη θάλασσα.

Το «παραθυράκι» στη συμφωνία Aukus που τρομάζει

Ένα «παραθυράκι» στη συμφωνία Aukus για τα πυρηνοκίνητα υποβρύχια προκαλεί φόβους διάδοσης πυρηνικών όπλων. Το πρόγραμμα Aukus που ανακοινώθηκε τη Δευτέρα στο Σαν Ντιέγκο αντιπροσωπεύει την πρώτη φορά που χρησιμοποιείται ένα κενό στη Συνθήκη Μη Διάδοσης των Πυρηνικών του 1968 (NPT) για τη μεταφορά σχάσιμου υλικού και πυρηνικής τεχνολογίας από ένα πυρηνικό κράτος σε ένα κράτος χωρίς όπλα.

Το κενό είναι η παράγραφος 14 και επιτρέπει στα σχάσιμα υλικά που χρησιμοποιούνται για μη εκρηκτική στρατιωτική χρήση, όπως η ναυτική πρόωση, να εξαιρούνται από επιθεωρήσεις και παρακολούθηση από την αρμόδια υπηρεσία του ΟΗΕ, τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ). Δημιουργεί νευρικότητα στους εμπειρογνώμονες ελέγχου όπλων επειδή δημιουργεί ένα προηγούμενο που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από άλλους για να κρύψει το υψηλά εμπλουτισμένο ουράνιο ή το πλουτώνιο, τον πυρήνα ενός πυρηνικού όπλου, από τη διεθνή εποπτεία.

Η προειδοποίηση της Κίνας

Την Τρίτη, η κινεζική αποστολή στα Ηνωμένα Έθνη κατηγόρησε τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο ότι «παραβιάζουν ξεκάθαρα το αντικείμενο και τον σκοπό της NPT», προσθέτοντας ότι «μια τέτοια περίπτωση διπλών σταθμών θα έβλαπτε την εξουσία και την αποτελεσματικότητα του διεθνούς συστήματος μη διάδοσης»

«Το σχέδιο συνεργασίας για τα πυρηνικά υποβρύχια που κυκλοφόρησε σήμερα από την Aukus είναι μια κραυγαλέα πράξη που εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους διάδοσης των πυρηνικών όπλων, υπονομεύει το διεθνές σύστημα μη διάδοσης, τροφοδοτεί κούρσες εξοπλισμών και βλάπτει την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή», ανέφερε.

Ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Φούμιο Κισίντα υποστηρίζει τα βήματα που έκανε η Aukus, ανέφερε το Kyodo News. Η κυβέρνηση είπε ότι ο Αυστραλός πρωθυπουργός Άντονι Αλμπανέζε του εξήγησε το σχέδιο προμήθειας πυρηνοκίνητων υποβρυχίων σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν.

Οι εταίροι της συμφωνίας Aukus πραγματοποίησαν εντατικές συζητήσεις με τον ΔΟΑΕ σχετικά με τα σχέδια και έχουν λάβει μέτρα για τον περιορισμό του κινδύνου. Στις αρχές των συνομιλιών, διατυπώθηκε η ιδέα ότι ενδέχεται να μην γίνει καθόλου επίκληση στην παράγραφο 14 και ότι το πυρηνικό καύσιμο θα διατηρηθεί υπό τις διασφαλίσεις του ΔΟΑΕ. Ωστόσο, ο ΔΟΑΕ δεν ήταν διατεθειμένος να υποβαθμίσει τα πρότυπα επιθεώρησής του στο βαθμό που ο οργανισμός δεν θα ήταν σε θέση να προσδιορίσει το χρονοδιάγραμμα μιας επίσκεψης και οι εταίροι της Aukus ήταν διστακτικοί να αφήσουν μια διεθνή ομάδα επιθεωρητών να επιβιβαστεί στα υποβρύχια τελευταίας τεχνολογίας.

Oι διαβεβαιώσεις ασφαλείας

Για να μετριάσουν τον κίνδυνο διάδοσης, οι Αυστραλοί συμφώνησαν να μην έχουν αντιδραστήρα στο έδαφός τους, αλλά να εκπαιδεύουν τα υποβρύχια τους στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Αυστραλία δεν θα εμπλουτίσει ούτε θα επανεπεξεργαστεί το χρησιμοποιημένο πυρηνικό καύσιμο και το σχάσιμο υλικό που θα παρέχεται από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο θα διατίθεται σε συγκολλημένες μονάδες που δεν χρειάζεται να ανεφοδιαστούν με καύσιμα κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Η Αυστραλία έχει δεσμευτεί να μην αποκτήσει τον απαραίτητο εξοπλισμό για την χημική επανεπεξεργασία αναλωμένου καυσίμου που θα το καθιστούσε χρησιμοποιήσιμο σε όπλο.

«Από την πρώτη μέρα αυτής της προσπάθειας, ή της περιόδου διαβούλευσης, έχουμε δώσει προτεραιότητα στη μη διάδοση», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος των ΗΠΑ. Ο γενικός διευθυντής του ΔΟΑΕ, Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι, δήλωσε ότι πιστεύει ότι οι εταίροι της Aukus «δεσμεύονται να διασφαλίσουν ότι πληρούνται τα υψηλότερα πρότυπα μη διάδοσης και διασφαλίσεων» και σημείωσε την «ικανοποίησή του για τη δέσμευση και τη διαφάνεια που έχουν δείξει οι τρεις χώρες μέχρι στιγμής».

«Πιστεύω ότι οι τρεις χώρες είναι πολύ σοβαρές στο να προσπαθήσουν να μετριάσουν τη ζημιά στο καθεστώς μη διάδοσης. Νομίζω ότι συνεργάζονται πολύ καλά με τον ΔΟΑΕ», δήλωσε ο Τζέιμς Άκτον, συνδιευθυντής του προγράμματος πυρηνικής πολιτικής στο Ιδρυμα Κάρνεγκι για τη Διεθνή Ειρήνη. «Αλλά εξακολουθώ να πιστεύω ότι υπάρχει πραγματικός και συγκεκριμένος κίνδυνος.

«Το πρωταρχικό πρόβλημα με το σύμφωνο Aukus ήταν πάντα το προηγούμενο, ότι η Αυστραλία θα ήταν η πρώτη χώρα που θα αφαιρούσε το πυρηνικό καύσιμο για χρήση σε ναυτικούς αντιδραστήρες», πρόσθεσε. «Ο φόβος μου δεν ήταν ποτέ ότι η Αυστραλία θα έκανε κατάχρηση αυτού του καυσίμου, αλλά ότι άλλες χώρες θα επικαλούνταν το Aukus ως προηγούμενο για την αφαίρεση του πυρηνικού καυσίμου από τις διασφαλίσεις».

Πηγή: Guardian, ΒΒC