Politico: Πώς ο Ερντογάν χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να «γατζωθεί» στην εξουσία

Στην εκστρατεία του για να διατηρήσει την προεδρία της Τουρκίας, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει ένα μυστικό όπλο: μια καταστολή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης εμπνευσμένη εν μέρει από την Ευρώπη.

Καθώς η χώρα οδεύει προς τον δεύτερο γύρο μεταξύ του Ερντογάν και του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, του μεταρρυθμιστή αντιπάλου του, ο αυξανόμενος έλεγχος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τον Τούρκο ηγέτη έχει γίνει άλλο ένα εργαλείο για να τον βοηθήσει να παρατείνει την 20ετή «βασιλεία» του.

Το Σαββατοκύριακο, η κυβέρνηση Ερντογάν διέταξε το Twitter να μπλοκάρει τους λογαριασμούς περίπου δώδεκα δημοσίων προσώπων της αντιπολίτευσης, μια κίνηση που προκάλεσε αντιδράσεις κατά του Έλον Μασκ επειδή συμμορφώθηκε με την οδηγία. Στην πραγματικότητα, οι προσπάθειες του Ερντογάν να ελέγξει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρονολογούνται εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία.

Με...έμπνευση από την ΕΕ

Αυτή η ώθηση κορυφώθηκε τον Οκτώβριο, όταν το κυβερνών κόμμα της Τουρκίας ενέκρινε εκτενείς κανόνες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που, εν μέρει, αντικατοπτρίζουν παρόμοια νομοθεσία που ψηφίστηκε πρόσφατα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τόσο το τουρκικό όσο και το ευρωπαϊκό καθεστώς στοχεύουν να περιορίσουν τις επιβλαβείς αναρτήσεις στο διαδίκτυο, να σταματήσουν τη διάδοση παραπληροφόρησης και να αυξήσουν τη διαφάνεια σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τα likes στο Instagram και του YouTube προσφέρουν περιεχόμενο στους χρήστες τους.

Οι κανόνες της ΕΕ, γνωστοί ως Νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες, (Digital Services Act) περιλαμβάνουν επίσης πρόστιμα έως και 6% των εσόδων μιας εταιρείας για πιθανές παραβάσεις. Το εγχειρίδιο κανόνων της Άγκυρας μιμείται συχνά λέξη προς λέξη τη γλώσσα χάραξης πολιτικής των Βρυξελλών. Αλλά προχωρά πολύ περισσότερο στον περιορισμό της διαδικτυακής ομιλίας με τρόπους που ευνοούν την προσπάθεια του Ερντογάν να διατηρήσει την τουρκική προεδρία.

Αυτό περιλαμβάνει ποινές φυλάκισης έως και πέντε ετών εάν άτομα δημοσιεύουν περιεχόμενο στο διαδίκτυο που διαδίδει «πληροφορίες που είναι ανακριβείς» με τρόπους που «διαταράσσουν την εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια της Τουρκίας». Οι δημοσιογράφοι θα μπορούσαν παρομοίως να βρεθούν αντιμέτωποι με ποινή φυλάκισης για τη σύνταξη ιστοριών που δεν ευνοούν το κυβερνών Κόμμα AKP της Τουρκίας. Και ο Kιλιτσντάρογλου ο οποίος εξασφάλισε το 45% των ψήφων της Κυριακής, έχει ήδη αντιμετωπίσει ποινική καταγγελία υπό το νέο καθεστώς για διάδοση «ψευδών ειδήσεων» για την κυβέρνηση.

«Υπάρχουν πολλά διακυβεύματα γύρω από τον νόμο περί παραπληροφόρησης της Τουρκίας»,γράφει ο Aλπέρ Τσοσκούν, ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Endowment for International Peace, μια δεξαμενή σκέψης με έδρα την Ουάσινγκτον. Ο Ερντογάν και το πολιτικό του κόμμα «δεν πρέπει να υποκύψουν σε βραχυπρόθεσμα πολιτικά συμφέροντα και να μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν αυτή τη νομοθεσία για να καταστείλουν τις αντίθετες απόψεις».

Η απάντηση της κυβέρνησης Ερντογάν

Σε απάντηση, αξιωματούχοι της τουρκικής κυβέρνησης απορρίπτουν την κριτική ότι καταλαμβάνουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για δικό τους πολιτικό όφελος. Πολλοί αναφέρονται σε άλλους κανόνες διαδικτυακού περιεχομένου, ιδίως σε αυτούς εντός της ΕΕ, ως παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο οι πολιτικοί αλλού αντιτίθενται στους τεχνολογικούς γίγαντες στο όνομα της μείωσης της διάδοσης επιβλαβούς περιεχομένου μεταξύ των τοπικών πληθυσμών.

Παρόμοιοι νόμοι με αυτούς εντός της Τουρκίας «εφαρμόζονται σε πολλά μέρη του κόσμου, ειδικά σε ανεπτυγμένες χώρες», αναφέρει η Διεύθυνση Επικοινωνιών της χώρας. Δεν είναι σαφές εάν οι νέοι κανόνες της χώρας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έγειραν τη ζυγαριά υπέρ του Ερντογάν στην σκληρή μάχη του πρώτου γύρου, η οποία αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη απειλή για την διακυβέρνηση του Τούρκου προέδρου από την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016.

Ωστόσο, ο αυξανόμενος έλεγχος για το τι βλέπουν οι άνθρωποι στο διαδίκτυο σηματοδοτεί τη συνέχιση των επαναλαμβανόμενων απαγορεύσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που έχει επιβάλει η Άγκυρα στο Twitter, το Facebook και το YouTube, συχνά με τρόπους που ευνοούν το κυβερνών κόμμα της χώρας.

Η κυβέρνηση θέσπισε μια σύντομη πανεθνική απαγόρευση αυτών των ψηφιακών πλατφορμών μετά από μια θανατηφόρα επίθεση στην Κωνσταντινούπολη τον Νοέμβριο. Ακολούθησε απαγόρευση εστιασμένη στο Twitter μετά τον τεράστιο σεισμό στην Τουρκία τον Φεβρουάριο, ο οποίος οδήγησε επίσης σε 78 συλλήψεις μετά από κοινή χρήση «προκλητικών αναρτήσεων». Παρόμοιες απαγορεύσεις σε ψηφιακές πλατφόρμες χρονολογούνται πριν από μια δεκαετία και αντικατοπτρίζουν τον ευρύτερο έλεγχο του Ερντογάν στο τοπίο των μέσων ενημέρωσης για να καταπνίξουν τις φωνές της αντιπολίτευσης.

Η Τουρκία προσχωρεί σε άλλες ολοένα και πιο αυταρχικές κυβερνήσεις, όπως η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία, που έχουν δανειστεί πολλά από το «βιβλίο κοινωνικής δικτύωσης» της Ευρώπης, αλλά έχουν τροποποιήσει αυτούς τους κανόνες για να ευνοήσουν τα κατασταλτικά καθεστώτα. Η Μόσχα, για παράδειγμα, ψήφισε πρόσφατα επαχθή νομοθεσία, η οποία περιλαμβάνει έως και 15 χρόνια φυλάκιση, για όσους διαδίδουν «ψεύδη» σχετικά με τον στρατό της χώρας.

«Η ψήφιση του λεγόμενου νομοσχεδίου παραπληροφόρησης αναμένεται να βοηθήσει την κυβερνητική συμμαχία να φιμώσει τα κόμματα της αντιπολίτευσης και την κριτική κάλυψη των μέσων ενημέρωσης», σύμφωνα με έκθεση για την Τουρκία από το Freedom House, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που παρακολουθεί παγκόσμια ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.