Πόλεμος Ισραήλ: Τι είναι ο όρος «ανθρώπινη ασπίδα» και γιατί θεωρείται έγκλημα πολέμου

Το Ισραήλ κατηγορεί τη Χαμάς ότι χρησιμοποιεί τους αμάχους, γυναίκες και παιδιά, ως «ανθρώπινη ασπίδα» στην επιχειρηματολογία του για τους βομβαρδισμούς νοσοκομείων και σχολείων, αλλά και για τις εντολές εκκένωσης του βορείου τμήματος της Γάζας, συμπεριλαμβανομένου του νοσοκομείου al-Shifa.

Τι σημαίνει όμως ο όρος «ανθρώπινη ασπίδα» σε καιρό πολέμου

Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, ο όρος αναφέρεται σε πολίτες ή άλλα προστατευόμενα πρόσωπα των οποίων η παρουσία χρησιμοποιείται για να καταστήσει στρατιωτικούς στόχους απρόσβλητους από στρατιωτικές επιχειρήσεις.

Η χρήση ανθρώπινων ασπίδων απαγορεύεται από το Πρωτόκολλο Ι των Συμβάσεων της Γενεύης και θεωρείται έγκλημα πολέμου καθώς και παραβίαση του ανθρωπιστικού δικαίου.

Υπάρχουν τρία είδη ανθρώπινων ασπίδων:

Οι εθελοντικές ασπίδες είναι άνθρωποι που επιλέγουν ηθελημένα να σταθούν μπροστά σε έναν νόμιμο στόχο ως μέσο προστασίας. Οι ακούσιες ασπίδες είναι άτομα που αναπτύσσονται καταναγκαστικά ως διαπραγματευτικά στοιχεία ή ως μέσο για να αποτρέψουν μια επίθεση και οι κοντινές ασπίδες είναι πολίτες ή τοποθεσίες αμάχων που γίνονται ασπίδες ή ρίχνονται ως ασπίδες λόγω της εγγύτητάς τους στις μάχες.

Ποιες είναι οι συνέπειες της επισήμανσης των αμάχων ως ανθρώπινων ασπίδων;

Η παρουσία ανθρώπινων ασπίδων δεν καθιστά μια τοποθεσία απρόσβλητη από επίθεση. Ενώ είναι προστατευόμενοι οι άνθρωποι σύμφωνα με τους νόμους του πολέμου, τα στρατιωτικά περιουσιακά στοιχεία που θωρακίζουν μπορούν ακόμα να στοχοποιηθούν νόμιμα.

Εάν πεθάνουν, η ευθύνη για τον θάνατό τους βαρύνει αυτούς που τα χρησιμοποιούν ως ανθρώπινες ασπίδες, παρά αυτούς που τους σκοτώνουν.

Τα όρια καθορίζονται από τις αρχές της διάκρισης και της αναλογικότητας: Ένας στρατός έχει το καθήκον να στοχεύει μόνο τον εχθρό, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι αντιμετωπίζει μεγαλύτερους κινδύνους για την ελαχιστοποίηση των απωλειών αμάχων και να σταθμίσει τη στρατιωτική αξία κάθε επίθεσης έναντι των απωλειών αμάχων που είναι πιθανό να προκύψουν από αυτήν.

Οι μη μάχιμοι άμαχοι, ακόμη και αν χρησιμοποιούνται ως ανθρώπινες ασπίδες, έχουν δικαίωμα προστασίας, λένε οι ειδικοί.

Ο Marc Weller, πρόεδρος διεθνούς δικαίου και διεθνών συνταγματικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, είπε ότι εάν 1.000 άνθρωποι βρίσκονταν καταφύγιο σε μια τοποθεσία που αποδεδειγμένα έκρυβε την παρουσία της Χαμάς, το Ισραήλ θα έπρεπε να στείλει στρατιώτες για να χτυπήσουν μόνο τα εχθρικά μέσα ( αρχή της διάκρισης). Αν αντ' αυτού επέλεξε να βομβαρδίσει το συγκρότημα από αέρος, θα πρέπει να μπορεί να αποδείξει την ύπαρξη εχθρικών πόρων και να υποστηρίξει ότι η «τυχαία» απώλεια ζωών ήταν ανάλογη με το στρατιωτικό πλεονέκτημα που αποκτήθηκε (αρχή της αναλογικότητας).

Η έκδοση διαταγής εκκένωσης σε 1,1 εκατομμύριο ανθρώπους και στη συνέχεια η εξέταση ενός ολόκληρου πληθυσμού ως νόμιμο στόχο αντιβαίνει επίσης στις ίδιες αρχές. «Το να χτυπάς ένα κτίριο [για να ζητήσεις από τους κατοίκους του να εκκενώσουν] μπορεί να είναι λογικό, αλλά το να πεις σε ένα εκατομμύριο ανθρώπους ότι πρέπει όλοι να φύγουν επειδή βομβαρδίζεις τα πάντα είναι παράλογο», είπε στο Al Jazeera ο καθηγητής του Κέμπριτζ.

«Το Ισραήλ δεν μπορεί να εκπληρώσει την υποχρέωσή του για διάκριση εύχεται να φύγουν οι άμαχοι. Αυτό θέτει το βάρος της προστασίας στα θύματα και όχι στους επιτιθέμενους».

Με πληροφορίες Aljazeera