Το γεωπολιτικό γαϊτανάκι του 2025: Διεθνολόγος αναλύει στο Newsbomb.gr τα πέντε στοιχήματα
Τι μέλλει γενέσθαι στον πλανήτη το 2025; Απαντάει στο Newsbomb.gr, o πολιτικός επιστήμονας και διεθνολόγος, Θόδωρος Τσίκας
Παρελθόν θα αποτελέσει σε λίγες ώρες ο παλιός ο χρόνος, αλλά το 2024 αφήνει πίσω του σαν μια ιδιότυπη εκκρεμότητα, μια σειρά από ανοιχτά ζητήματα στο διεθνές πεδίο.
Τα στοιχήματα στη διεθνή διπλωματική και γεωπολιτική σκακιέρα δεν είναι λίγα και το Newsbomb.gr τα συνόψισε και τα ανέλυσε με τη βοήθεια του κ. Θόδωρου Τσίκα, Πολιτικού Επιστήμονα-Διεθνολόγου, και Αντιπροέδρου της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ.
Από την εκρηκτική και πολυπλόκαμη κατάσταση στη Μέση Ανατολή μέχρι τα γραφεία των Βρυξελλών και του Λευκού Οίκου οι απαιτήσεις, αλλά και τα ερωτήματα, πληθαίνουν.
Τα πέντε σπουδαιότερα στοιχήματα για το 2025, λοιπόν, σύμφωνα με τον κ. Τσίκα είναι τα εξής:
1) Σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς
Στην Γάζα η σύγκρουση βαίνει προς το τέλος της. Η εξτρεμιστική παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς έχει στρατιωτικά ηττηθεί. Αυτή την στιγμή δεν ελέγχει εδάφη στη Λωρίδα της Γάζας, παρά το γεγονός ότι συνεχίζουν να υπάρχουν ομάδες της που δρουν. Η διεθνής απομόνωση της είναι πολύ μεγάλη, λόγω της τρομοκρατικής επίθεσης που εξαπέλυσε πριν ένα χρόνο και πλέον στο νότιο Ισραήλ με στόχο άμαχους πολίτες.
Αυτήν την περίοδο, στην άλλη περιοχή των Παλαιστινιακών Εδαφών, στην Δυτική Όχθη του Ιορδάνη, η Χαμάς συγκρούεται με τις Δυνάμεις Ασφαλείας της Παλαιστινιακής Αρχής του μετριοπαθούς Προέδρου, Μαχμούντ Αμπάς. Η Παλαιστινιακή Αρχή, που είναι ο αποδεκτός συνομιλητής του διεθνούς παράγοντα, δεν επιθυμεί εξτρεμιστικές ομάδες στην Δυτική Όχθη και επιδιώκει να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στη διοίκηση της Λωρίδας της Γάζας, όταν σταματήσουν οι συγκρούσεις.
Φαίνεται ότι βρισκόμαστε κοντά σε μια συμφωνία κατάπαυσης πυρός, με αντάλλαγμα την απελευθέρωση των Ισραηλινών ομήρων που είχε απαγάγει η Χαμάς κατά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023.
Τα μεγάλα θέματα που μένουν ανοιχτά είναι:
Α. Πώς και από ποιον θα διοικηθεί η Λωρίδα της Γάζας, μετά από αυτό.
Β. Η τύχη όσων ηγετικών στελεχών της Χαμάς βρίσκονται στη Γάζα. «Υπογείως» γίνεται συζήτηση να καταφύγουν σε κάποια χώρα που θα δεχθεί να τους δώσει άσυλο.
Την ίδια στιγμή, το Ισραήλ βρίσκεται αντιμέτωπο με έντονες επικρίσεις διεθνώς για τον τρόπο, τις μορφές και την ένταση που απάντησε στην επίθεση της Χαμάς. Οι μεγάλες απώλειες σε Παλαιστίνιους αμάχους, τα χτυπήματα κατά μη στρατιωτικών στόχων, υποδομών και εγκαταστάσεων, έχουν οδηγήσει σε διπλωματικές και νομικές δυσκολίες την κυβέρνηση του εθνικιστή πρωθυπουργού Νετανιάχου και των ακροδεξιών εταίρων του.
Εξάλλου, ξανάρχισαν οι δικαστικές περιπέτειες εναντίον του Νετανιάχου στα ισραηλινά δικαστήρια, ενώ η εσωτερική κριτική για τους χειρισμούς του συνεχίζεται. Το ζήτημα εδώ είναι ποιες εξελίξεις θα υπάρξουν στην πολιτική ζωή του Ισραήλ, μετά την παύση των εχθροπραξιών.
O Θόδωρος Τσίκας, Πολιτικός Επιστήμονας-Διεθνολόγος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ
2) Συρία
Είναι βέβαιο ότι μέσα στο 2025 θα μας απασχολήσουν οι εξελίξεις στη Συρία, μετά την πτώση του βάναυσου καθεστώτος Άσαντ που έγινε ευρύτατα αποδεκτή με ικανοποίηση.
Η μετάβαση στη νέα εξουσία γίνεται αρκετά ομαλά και χωρίς αιματοχυσία. Οι νέοι διοικούντες τη χώρα έχουν δώσει διαβεβαιώσεις, που κρίνονται θετικές από τους διεθνείς συνομιλητές τους, οι οποίοι βέβαια δεν θα αρκεστούν σε αυτές και αναμένουν έμπρακτη εφαρμογή. Πάντως, οι διεθνείς επαφές της νέας συριακής διοίκησης πολλαπλασιάζονται.
Στη νέα μεταβατική περίοδο θα κριθούν πολλά. Πρέπει να συγκροτηθεί κυβέρνηση στην οποία να εκπροσωπούνται όλες οι πολιτικές, εθνικές και θρησκευτικές ομάδες, να αρχίσει ο διάλογος μεταξύ τους, να διαμορφωθεί ένα νέο δημοκρατικό Σύνταγμα και κάποια στιγμή να διενεργηθούν ελεύθερες εκλογές. Αυτή η περίοδος μπορεί να διαρκέσει έως και ενάμιση χρόνο.
Η νέα διοίκηση δεν ελέγχει το σύνολο της χώρας. ‘Ένοπλες ομάδες ελέγχουν δικά τους «φέουδα» και κάποια στιγμή πρέπει να παραδώσουν όπλα και τοπική «εξουσία». Μεταξύ αυτών είναι οι Κούρδοι στον βορρά και οι Δρούζοι στον νότο. Η λύση που προτείνεται, είναι να ενταχθούν οι ομάδες αυτές στον καινούργιο Στρατό και στις νέες Δυνάμεις Ασφαλείας της χώρας.
Έχει κατατεθεί η ιδέα να μετεξελιχθεί η χώρα σε ομοσπονδία, μέσα στην οποία βασικές εθνικές και θρησκευτικές ομάδες θα διατηρούν μια τοπική αυτονομία, χωρίς να τίθεται σε αμφισβήτηση η εδαφική ακεραιότητα της Συρίας (όπως έχει μετεξελιχθεί και το Ιράκ, μετά την πτώση του δικτάτορα Σαντάμ Χουσεΐν).
Ένα κρίσιμο σημείο είναι η τήρηση ισορροπίας ανάμεσα στην κεντρική διοίκηση, τους Κούρδους και την Τουρκία, που φοβάται την επίδραση στους Κούρδους της δικής της χώρας. Φαίνεται πως γίνεται βαθμιαία αποδεκτό να υπάρξει μια ελεγχόμενη «ζώνη ασφαλείας» στα σύνορα Συρίας-Τουρκίας, που θα κρατά μακριά τις κουρδικές δυνάμεις από τα σύνορα.
Στον νότο, θα συνεχιστεί η εδαφική διαφορά Συρίας-Ισραήλ, που υπάρχει μετά την κατάληψη των Υψωμάτων του Γκολάν από τα ισραηλινά στρατεύματα κατά τον αραβο-ισραηλινό πόλεμο του 1967. Ενώ η διεθνής κοινότητα θεωρεί κατεχόμενα τα εδάφη αυτά, το Ισραήλ τα έχει προσαρτήσει στην ισραηλινή επικράτεια.
4) Πόλεμος στην Ουκρανία
Η ρωσική στρατηγική στον πόλεμο στην Ουκρανία συνεχίζεται, επενδύοντας σε μια νέα τακτική. Να καταστρέψει τις ενεργειακές εγκαταστάσεις της Ουκρανίας. Το καθεστώς Πούτιν υπολογίζει ότι έτσι θα αναγκάσει την Ουκρανία να συνθηκολογήσει.
Όλες οι διεθνείς πηγές κάνουν αναφορά για κάποιου τύπου επικείμενες διαπραγματεύσεις. Άρα η κατάσταση στο έδαφος θα είναι το σημείο εκκίνησης των διαπραγματεύσεων αυτών. Ο φετινός χειμώνας θα αποτελέσει καθοριστικό όριο για τις εξελίξεις στο ουκρανικό.
Η Ουκρανία είναι κρίσιμο να πάει στις διαπραγματεύσεις με δυνατά «χαρτιά» στα χέρια της. Η νέα στρατιωτική και οικονομική βοήθεια που της έδωσε ο απερχόμενος Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, σε αυτό ακριβώς αποσκοπεί.
Συμβιβασμοί αναμφίβολα θα υπάρξουν. Όμως, τυχόν αναγνώριση εδαφικών παραχωρήσεων και κατακτήσεων θα έθεταν σε κίνδυνο όλους τους διεθνείς κανόνες, που θεσπίστηκαν μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το απαραβίαστο των εξωτερικών συνόρων των κρατών, ο σεβασμός στην εδαφική ακεραιότητα και στην κυριαρχία τους αποτελούν τους θεμέλιους λίθους του διεθνούς συστήματος.
5) Η πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή. Οι δύο χώρες που αποτελούν την πολιτική και οικονομική ατμομηχανή της, Γαλλία και Γερμανία, βρίσκονται σε εσωτερική πολιτική αναταραχή. Η μεν Γαλλία μόλις σχημάτισε νέα κυβέρνηση υπό τον κεντρώο Φρανσουά Μπαϊρού, μετά την καταψήφιση της προηγούμενης στη Βουλή, ενώ ακόμα δεν έχει εγκριθεί ο Προϋπολογισμός για το 2025. Η δε Γερμανία πάει προς πρόωρες εκλογές στις 23 Φεβρουαρίου.
Η στιγμή είναι εξαιρετικά κομβική. Διότι, αφενός, συνεχίζεται ο ανοιχτός πόλεμος στην καρδιά της ηπείρου, λόγω της ρωσικής επιθετικότητας. Αφετέρου, η εγκατάσταση στην προεδρία των ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ στις 20 Ιανουαρίου, θα φέρει μια νέα άγνωστη περίοδο. Ο Τραμπ δεν αντιλαμβάνεται την Ευρώπη ως ενιαία οντότητα, και μπορεί να επιχειρήσει να κλείσει ξεχωριστές συμφωνίες με κάποιες ευρωπαϊκές ηγεσίες. Αυτό μπορεί να φέρει διχασμούς στο εσωτερικό της Ε.Ε.
Μέχρι το τέλος του 1ου εξαμήνου του 2025, είναι επιτακτικό η ΕΕ να ξαναβρεί τους ρυθμούς της και να αναλάβει πρωτοβουλίες. Το βασικό είναι να λάβει κρίσιμες αποφάσεις για Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Άμυνα, που θα την καταστήσουν ισχυρή διεθνή δύναμη με γεωπολιτικό αποτύπωμα. Η βασική πρόταση που συζητείται, είναι να λαμβάνονται οι σχετικές αποφάσεις με πλειοψηφία -και όχι με ομοφωνία- των κρατών-μελών, κάτι που θα παράσχει ευελιξία, ταχύτητα και αποτελεσματικότητα.
Η εποχή που η Ευρώπη στήριζε εξ ολοκλήρου την ασφάλεια της στις ΗΠΑ, τον ενεργειακό εφοδιασμό της στη Ρωσία και την τεχνολογική υποδομή της στην Κίνα, έχει παρέλθει οριστικά.
5) Η νέα διοίκηση Τραμπ στις ΗΠΑ
Όλα τα διεθνή ζητήματα θα επηρεαστούν από την πολιτική της προεδρίας Τραμπ, μετά τις 20 Ιανουαρίου. Κανείς δεν ξέρει ακριβώς τι έχει ο ίδιος στο μυαλό του και πώς θα κινηθεί. Από την προηγούμενη προεδρία του, πάντως, θεωρείτο απρόβλεπτος.
Το μείζον (ίσως και το μοναδικό) ζήτημα διεθνούς πολιτικής για τον Τραμπ είναι η αντιμετώπιση της ανερχόμενης Κίνας. Επιθυμεί να αποσύρει στρατιωτικούς, οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους από άλλα πεδία διεθνούς παρουσίας των ΗΠΑ και να τους κατευθύνει προς τα εκεί.
Κατά την προηγούμενη διακυβέρνησή του αποσύρθηκαν οι ΗΠΑ απότομα και χωρίς καμία προετοιμασία από πάρα πολλά μέτωπα της διεθνούς πολιτικής. Αυτό οδήγησε στο φαινόμενο πολλοί περιφερειακοί ηγέτες να σπεύσουν να καλύψουν το κενό. Κάτι τέτοιο έγινε και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Στο Μεσανατολικό θα επαναφέρει την πολιτική του για σύγκλιση και αλληλοαναγνώριση μεταξύ Ισραήλ και μετριοπαθών αραβικών χωρών -με κορυφαία τη Σαουδική Αραβία- («Συμφωνίες του Αβραάμ»), ίσως όμως με παράκαμψη του παλαιστινιακού ζητήματος.
Στο Ουκρανικό μάλλον αλλάζει κάπως την στάση του. Ενώ είχε πει ότι θα σταματούσε την βοήθεια προς την Ουκρανία, δεν φαίνεται να διατηρεί την ίδια γνώμη. Ίσως και για να ασκήσει πίεση στον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν να διαπραγματευθεί ουσιαστικά.
Η εκφρασμένη πρόθεση του Τραμπ να επιβάλει μεγάλους δασμούς στα ευρωπαϊκά προϊόντα που εξάγονται στις ΗΠΑ, μπορεί να οδηγήσει σε γενικευμένο εμπορικό πόλεμο, που θα κοστίσει εκ νέου στις οικονομίες, μετά τις δοκιμασίες που υπέστησαν από την πανδημία του Covid και τις πληθωριστικές πιέσεις μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
.jpg?t=00yl3Ida7OnAiTqXhlSGTA)
.jpg)
