Ταφόπλακα για τη Γερμανία το φρένο χρέους - Όχι άλλη λιτότητα λένε επιχειρηματίες και οικονομολόγοι
Το «φρένο χρέους» υποχρεώνει τις κυβερνήσεις του Βερολίνου να φροντίζουν ώστε το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας να μην ξεπερνά το 0,35% του ΑΕΠ – να είναι δηλαδή ουσιαστικά ισοσκελισμένοι οι προϋπολογισμοί που ψηφίζουν
Ο επικεφαλής των δύο κομμάτων της Χριστιανικής Ένωσης (CDU/CSU) Φρίντριχ Μερτς, θεωρείται το φαβορί για τη θέση του επόμενου καγκελάριου της Γερμανίας. Ο Μερτς είναι πλήρως αφοσιωμένος στο «φρένο χρέους» που θέτει αυστηρά ανώτατα όρια στον κρατικό δανεισμό, που προκάλεσε τη δραματική κατάρρευση του κυβερνώντος συνασπισμού.
Αλλά ο Φρίντριχ Μερτς που βρίσκεται στην κορυφή των δημοσκοπήσεων ενόψει των πρόωρων εκλογών, θα μπορούσε να συνειδητοποιήσει άμεσα πως το «φρένο χρέους» είναι πλέον πολύ ασφυκτικό.
Με τη Γερμανία να βρίσκεται αντιμέτωπη με προβλήματα στις σιδηροδρομικές γραμμές και στα σχολεία, ανεπαρκώς εξοπλισμένες ένοπλες δυνάμεις και μια εύθραυστη οικονομία που κινδυνεύει να πληγεί περαιτέρω από τους δασμούς των ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ, κορυφαία επιχειρηματικά στελέχη και οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι ο κανόνας πρέπει να αλλάξει για να τονωθούν οι επενδύσεις και η ανάπτυξη.
«Πρέπει να επενδύσουμε μεγάλα ποσά γρήγορα», δήλωσε ο Jens Südekum, καθηγητής διεθνών οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Heinrich Heine του Ντίσελντορφ. «Αυτό είναι αδύνατο με το τρέχον φρένο χρέους. Χωρίς μεταρρύθμιση του κανόνα, η Γερμανία θα καταστεί αδύνατο να κυβερνηθεί», προσέθεσε.
Η κατάρρευση της τριμερούς κυβέρνησης του Ολαφ Σολτς έχει προκαλέσει νέα ερωτήματα στο εσωτερικό αλλά και στην Ευρώπη, όπου η Γερμανία ήταν ένθερμος υποστηρικτής της αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας, σχετικά με τη «σοφία» του φρένου του χρέους.
Οι υπέρμαχοι λένε ότι διασφαλίζει την οικονομική σταθερότητα και «δίνει παράδειγμα» σε άλλες χώρες. Αλλά οι επικριτές το περιγράφουν ως ένα βαθύτατα άχρηστο «φετίχ» ή ακόμη και ως «απειλή για τη δημοκρατία», επισημαίνοντας μελέτες που δείχνουν ότι η ανεπαρκής επένδυση μπορεί να τροφοδοτήσει την άνοδο του πολιτικού εξτρεμισμού.
Το CDU, το οποίο μαζί με το CSU, το αδελφό του κόμμα της Βαυαρίας, είναι πολύ πιθανό να είναι ο νικητής στις επικείμενες εκλογές, ήταν πάντα περήφανος υπερασπιστής του «μαύρου μηδέν», που αντιπροσωπεύει έναν ισορροπημένο προϋπολογισμό.
Η πλατφόρμα του κόμματός του λέει ότι το φρένο χρέους εξασφαλίζει βιώσιμα οικονομικά για «τα παιδιά και τα εγγόνια μας». Ένα δημοφιλές εγχειρίδιο που μοιράζονται οι ακτιβιστές του κόμματος περιλαμβάνει ένα μαύρο τσαντάκι που φοράει ένα μαύρο δερμάτινο καπάκι και τις λέξεις: «Είμαστε δίπλα στο φετίχ μας».
Ωστόσο ο Φρίντριχ Μερτς δεν έχει κλείσει εντελώς τη δυνατότητα μεταρρύθμισης του φρένου χρέους. «Στην πολιτική, τίποτα δεν αποκλείεται ποτέ εντελώς», είπε την όταν ρωτήθηκε σχετικά στο δημόσιο ραδιόφωνο.
Δημοσιονομικός «κορσές»
Το φρένο χρέους αποτελεί το γνωστό δημοσιονομικό κορσέ των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών που έβαλε ο αξέχαστος Βόλφγκανγκ Σόιμπλε στους Γερμανούς το 2009 και τον κατοχύρωσε συνταγματικά για να δυσχεράνει τυχόν προσπάθειες μεταρρύθμισής του.
Το «φρένο χρέους» υποχρεώνει τις κυβερνήσεις του Βερολίνου να φροντίζουν ώστε το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας να μην ξεπερνά το 0,35% του ΑΕΠ – να είναι δηλαδή ουσιαστικά ισοσκελισμένοι οι προϋπολογισμοί που ψηφίζουν. Ο Σόιμπλε πρόλαβε να δει την παρακαταθήκη του να χαλαρώνει και να αναστέλλεται η εφαρμογή της συνταγματικής επιταγής την περίοδο 2020-2023 εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού και του πολέμου στην Ουκρανία, που εκτίναξε στα ύψη το ενεργειακό κόστος στη Γερμανία.
Πέρυσι το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο απέρριψε τα σχέδια δανεισμού της κυβέρνησης και δημιούργησε μια δημοσιονομική τρύπα 60 δισ. ευρώ, πυροδοτώντας μια κρίση που ο συνασπισμός του Ολαφ Σολτς δεν μπόρεσε να ξεπεράσει.
Αντιδράσεις από επιχειρηματίες και οικονομολόγους
Από τότε, η κραυγή για μεταρρυθμίσεις έχει γίνει πιο δυνατή, ακόμη και μεταξύ των δημοσιονομικών γερακιών όπως η γερμανική κεντρική τράπεζα και το ισχυρό επιχειρηματικό λόμπι της χώρας, το BDI.
Οι ηγέτες σε ορισμένα από τα 16 ομοσπονδιακά κρατίδια της Γερμανίας, στους οποίους στην πραγματικότητα έχει απαγορευτεί από το 2020 να έχουν οποιοδήποτε έλλειμμα, έχουν επίσης εκφράσει την οργή τους. Ο Κάι Βέγκνερ, ο δήμαρχος του Βερολίνου που έχει περιορισμένα χρήματα, είπε ότι η Γερμανία «καταστράφηκε από τη λιτότητα».
Οι ειδικοί διαφωνούν σχετικά με το πόσα ακριβώς θα χρειαστεί να δανειστεί η Γερμανία την επόμενη δεκαετία για να απελευθερώσει τη ρυπογόνα βιομηχανία της, να επενδύσει στην άμυνα και να ενισχύσει τη στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, ειδικά καθώς η βοήθεια των ΗΠΑ αναμένεται να σταματήσει μόλις ορκιστεί ο Τραμπ.
Ο Λαρς Φελντ, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ και ένθερμος υπερασπιστής του χρέους, είπε ότι «δεν υπάρχει ανάγκη ανάμειξης» στον κανόνα, καθώς εκτίμησε ότι οι πρόσθετες χρηματοδοτικές ανάγκες της Γερμανίας για 10 χρόνια θα ανέλθουν σε περίπου 400 δισ. λιγότερο από τον φετινό ετήσιο προϋπολογισμό.
Ωστόσο, η Dezernat Zukunft, μια δεξαμενή σκέψης που ιδρύθηκε από νέους οικονομολόγους που υποστηρίζουν τη μεταρρύθμιση, ανέφερε σε μια πρόσφατη έκθεση ότι η Γερμανία πρέπει να δαπανήσει περίπου 780 δισ. ευρώ από τώρα έως το 2030. Ο Max Krahé, ένας από τους συγγραφείς, υποστηρίζει ότι θα ήταν αδύνατο να βρεθούν τέτοια ποσά χωρίς «πολύ επιθετικές» περικοπές δαπανών, συμπεριλαμβανομένου του συνταξιοδοτικού συστήματος, κάτι που ο Μερτς φαίνεται απρόθυμος να κάνει.
Ναι μεν αλλά από τον Μερτς
Ο Φρίντριχ Μερτς, πρώην πρόεδρος της BlackRock Γερμανίας, θα μπορούσε να ιδρύσει ένα νέο ειδικό επενδυτικό ταμείο παρόμοιο με αυτό των 100 δισ. ευρώ που δημιούργησε ο Σολτς το 2022 μετά την εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία. Αυτό θα απαιτούσε μια αλλαγή στο σύνταγμα, αλλά θα αφήσει ανέπαφη τη διατύπωση του υπάρχοντος «φρένου χρέους».
Άλλοι έχουν υποστηρίξει την αλλαγή του κανόνα για να γίνει πιο ευέλικτο. Το Συμβούλιο Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων της Γερμανίας είπε ότι ο τρέχων κανόνας ήταν «πιο άκαμπτος απ' όσο χρειάζεται» και υιοθέτησε την ιδέα της προσαρμογής του ορίου του διαρθρωτικού ελλείμματος του 0,35%, ώστε η κυβέρνηση να μπορεί να δανείζεται περισσότερο ανάλογα με το συνολικό λόγο χρέους προς ΑΕΠ.
Φέτος η αναλογία αναμένεται να είναι 64%, με δημοσιονομικό έλλειμμα 1,75%.
Ωστόσο, η τροποποίηση του συντάγματος θα απαιτούσε πλειοψηφία δύο τρίτων στην Bundestag. Ο Μερτς είναι πολύ πιθανό να συμμετάσχει σε συνασπισμό είτε με τους Σοσιαλδημοκράτες είτε με τους Πράσινους, και οι δύο σκεπτικιστές για το φρένο χρέους. Αλλά δεν είναι σαφές εάν θα μπορούσε να αποκτήσει την απαραίτητη πλειοψηφία εάν η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία και η ακροαριστερή Συμμαχία Sahra Wagenknecht κέρδιζαν περισσότερο από το ένα τρίτο των εδρών στο κοινοβούλιο.
Η υπέρβαση των ορίων του υφιστάμενου πλαισίου, εν τω μεταξύ, κινδυνεύει να απορριφθεί ξανά από το ανώτατο δικαστήριο.
Σε συνεντεύξεις, ο Μερτσ δεν έδωσε σαφή απάντηση για το τι θα πράξει με τι φρένο χρέους, υποστηρίζοντας ότι η κορυφαία προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος και η επίδραση στις κοινωνικές δαπάνες. «Αν θέσουμε υπό έλεγχο τη συνολική ιδέα, τότε μπορούμε να μιλήσουμε για μεταρρύθμιση του φρένου του χρέους, αλλά όχι για κατάργησή του», ανέφερε σε μια συνάντηση με στελέχη του κόμματος,
Το αποτέλεσμα της συζήτησης θα έχει εκτεταμένες επιπτώσεις πέρα από τα σύνορα της Γερμανίας, καθώς οι Βρυξέλλες πιέζουν τα κράτη μέλη της ΕΕ να κάνουν σαρωτικές αλλαγές πολιτικής και να αυξήσουν τις επενδύσεις για ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα του μπλοκ έναντι παγκόσμιων αντιπάλων όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα.
Με την ΕΕ να μιλάει για εκατοντάδες δισεκατομμύρια πρόσθετες επενδύσεις, πιθανώς μέσω μεγαλύτερου κοινόχρηστου προϋπολογισμού ή νέου κοινού χρέους, οι αξιωματούχοι παραδέχονται ότι όλα θα εξαρτηθούν από την ικανότητα της Γερμανίας, της ισχυρότερης ευρωπαϊκής οικονομίας και του μεγαλύτερου δανειστή να ξοδέψει περισσότερα.
.jpg)
.jpg)
