«Το πληκτρολόγιο μπορεί να γίνει και όπλο»
Της Γεωργίας Λινάρδου
Δε θα μπορούσε να το περιγράψει καλύτερα ο επικεφαλής της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος Μ. Σφακιανάκης ο άνθρωπος που γυρνάει όλη την Ελλάδα με σκοπό να ενημερώνει για τους πιθανούς κινδύνους από την ανεξέλεγκτη και κυρίως κακή χρήση του ίντερνετ. Το διαδίκτυο είναι σαν το ηλεκτρικό ρεύμα. «Το ρεύμα είναι ότι καλύτερο, όμως είναι και λίγο άσχημο όταν δε μάθεις τους κανόνες τους βασικούς ότι μέσα από το ηλεκτρικό ρεύμα περνάει και... ο θάνατος».
Eφτά στους δέκα
Η Στατιστική Αρχή, πάντως, καταγράφει την ας πούμε «καλή» πτυχή με μία έρευνα που έκανε σε δείγμα 4.129 ατόμων απ' όλη την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, περισσότερα νοικοκυριά έχουν πλέον πρόσβαση στο διαδίκτυο σε σχέση με το 2013. Πλέον όλο και περισσότεροι άνθρωποι ηλικίας από 65 έως 74 ετών χρησιμοποιούν το διαδίκτυο είτε για να ενημερωθούν, είτε για να ψυχαγωγηθούν.
Η Κεντρική Ελλάδα, τα νησιά του Αιγαίου και η Κρήτη εμφανίζει τη μεγαλύτερη αύξηση συγκριτικά με άλλες περιοχές.
Έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, όμως, ότι το 58,4% των χρηστών ειδικά το Α' Τρίμηνο του 2014 έμπαιναν στο διαδίκτυο εκτός σπιτιού και χώρου εργασίας μέσω κινητού, smart phone, laptop ή tablet. Η αύξηση της χρήσης του ίντερνετ στο δρόμο αγγίζει το 30,7% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2013 και αυτό δεν είναι κατ' ανάγκην καλό ειδικά για τις μικρές ηλικίες οι οποίες φαίνεται να πρωταγωνιστούν με τη συμμετοχή τους σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης που το συνολικό ποσοστό φτάνει το 64,3% της χρήσης του διαδικτύου.
Τεχνολογικά αναλφάβητοι
Σε ένα τέτοιο δυναμικό περιβάλλον, επικίνδυνη «αστοχία» συνιστά το γεγονός ότι μεγάλο ποσοστό χρηστών είναι τεχνολογικά αναλφάβητοι. Κοινώς δεν ξέρουν να χρησιμοποιούν το εργαλείο του ίντερνετ. Έτσι, λοιπόν, η χώρα μας μπορεί να σερφάρει και αυτό να κάνει πανευτυχείς όσους ασχολούνται με τον τομέα της τεχνολογίας, όμως με το πρώτο «κύμα» μπορεί και να... πνιγεί.
Οι ειδικοί εδώ και αρκετά χρόνια κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι σε συνέντευξη τύπου το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών με την επιστημονική ευθύνη της Μονάδας Εφηβικής Υγείας της Β' Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου (στο πλαίσιο του προγράμματος «Αριάδνη») αναφέρθηκαν μεταξύ άλλων στο νέο αυτό περιβάλλον που δημιουργεί η αυξανόμενη χρήση του διαδικτύου κυρίως από παιδιά και έφηβους επισημαίνοντας μεταξύ άλλων πως: «Σε συνδυασμό με τον ψηφιακό αναλφαβητισμό πολλών γονέων, την ανεπάρκεια φορέων να εκπαιδεύσουν τα παιδιά στο ασφαλές και παραγωγικό διαδίκτυο, την κρίση στο θεσμό της οικογένειας, την οικονομική κρίση και την έλλειψη ενίσχυσης ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων, οδηγούν στην ολοένα αυξανόμενη δημιουργία εθιστικών συμπεριφορών μέσα από το Διαδίκτυο και αφήνουν τα παιδιά απροστάτευτα απέναντι σε κάθε κακόβουλη συμπεριφορά».
Δεν είναι τυχαίο και πρέπει να μας απασχολεί το γεγονός ότι από τις αρχές Φεβρουαρίου του 2010 προτάθηκε διεθνώς ο όρος «Internet Addiction Disorder» που αναφέρεται στον εθισμό του διαδικτύου, να συμπεριληφθεί ως μία από τις 12 νέες προς ένταξη ψυχιατρικές διαταραχές!
Σύμφωνα με τους ερευνητές της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο: «Η εξάπλωση του φαινομένου είναι παγκόσμια, αφορά όλες τις ηλικιακές και κοινωνικές ομάδες. Εκτιμάται ότι περίπου εννέα εκατομμύρια Αμερικανοί και δέκα εκατομμύρια Κινέζοι πολίτες μπορούν να χαρακτηριστούν ως εθισμένοι στο διαδίκτυο με επιπτώσεις στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, κοινωνική απομόνωση, συζυγικά προβλήματα, ακαδημαϊκές αποτυχίες και οικονομικά χρέη. Απ' όλα τα είδη συμπεριφορικού εθισμού, το διαδίκτυο ξεχωρίζει λόγω των επιπτώσεων που ενδέχεται να επιφέρει σε εκατομμύρια χρήστες στο μέλλον, καθώς η πρόσβαση σε αυτό αυξάνεται σε παγκόσμιο επίπεδο».
Εθισμός στο διαδίκτυο
Υπάρχει μία έρευνα στην Ελλάδα που μελέτησε και κατέγραψε τον Εφηβικό Εθισμό το Διαδίκτυο. Αναφέρεται σε έφηβους που νοσηλεύτηκαν στην Ψυχιατρική Μονάδα Ενδονοσοκομειακής Νοσηλείας Εφήβων του Σισμανόγλειου ΓΝΑ και παρουσίαστηκε επιστημονικά τον περασμένο Δεκέμβριο.
Σε αυτήν την έρευνα έλαβαν μέρος 15 έφηβοι (8 αγόρια και 7 κορίτσια) με μέσο όρο ηλικίας τα 16,2 έτη. «Από τα στοιχεία προκύπτει ότι το 66,7% των εφήβων που έχουν διαγνωστεί με Ψύχωση παρουσιάζουν υπερβολική χρήση του διαδικτύου», διαβάζουμε μεταξύ άλλων στην έρευνα.
Ηλεκτρονικό έγκλημα
Το κοινό έγκλημα το 2013 μειώθηκε σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, από την άλλη όμως αυξήθηκαν τα ποσοστά του ηλεκτρονικού εγκλήματος. «Το κοινό έγκλημα έχει μετατραπεί σε ηλεκτρονικό έγκλημα», εκτιμούν οι άνθρωποι της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος.
Και πράγματι το 2013 σχεδόν διπλασιάστηκαν οι καταγγελίες για αδικήματα στην Υπηρεσία που αφορούν στο ηλεκτρονικό έγκλημα με ιδιαίτερη ανησυχία να προκαλεί η αύξηση στα περιστατικά παιδικής πορνογραφίας μέσω διαδικτύου. Με δεδομένο ότι το 93-95% των παιδιών και εφήβων περνούν καθημερινά γύρω στις τρεις ώρες μπροστά στον υπολογιστή, μήπως θα πρέπει να μας ανησυχεί; Και σε συνδυασμό με το στοιχείο πως το 80% των χρηστών του διαδικτύου χαρακτηρίζονται ψηφιακά αναλφάβητοι, μήπως θα πρέπει να μας προβληματίσει;
Για την ιστορία αναφέρουμε ότι σύμφωνα με παγκόσμια έρευνα (Global Economic Crime SURVEY ) για το 2014, το 25% των ερωτηθέντων είχε πέσει θύμα ηλεκτρονικού εγκλήματος
Cyberbullying και sexting
Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας καταγράφηκαν χιλιάδες περιστατικά ηλεκτρονικού εκφοβισμού με θύματα έφηβους (cyberbullying) εδώ όμως και περίπου ένα χρόνο η τάση είναι άλλη, το Sexting. H διακίνηση μηνυμάτων σεξουαλικού περιεχομένου μέσω κινητών, email και social media. Το 72% των παιδιών στη χώρα μας ηλικίας από 8 έως και 15 ετών διαθέτει δικό του κινητό. Ειδικά για τις ηλικίες 12 με 15 το ποσοστό αγγίζει το 94%. Οπότε καταλαβαίνουμε τι σημαίνει αυτό με δεδομένο ότι πολλοί γονείς δε γνωρίζουν τον χειρισμό τέτοιων συσκευών και άλλοι αδιαφορούν από άγνοια...
Πριν από μερικούς μήνες η μητέρα μιας μαθήτριας στην πρώτη τάξη του λυκείου θορυβημένη μου περιέγραφε την αποκάλυψη που είχε κάνει. «Συνέλαβε» ερωτικούς διαλόγους της κόρης της με έναν καθηγητή του σχολείου μέσω Facebook. Η γυναίκα μπορεί να γνωστοποίησε το θέμα και να διαμαρτυρήθηκε στη Διεύθυνση του σχολείου, όμως, το θέμα έκλεισε εκεί; Αφ' ενός μεν δε μιλάμε πια για μεμονωμένο περιστατικό αφ' ετέρου έχουμε ένα Σχολείο που μάλλον είναι αδύναμο να αντιμετωπίσει την έκρηξη της τεχνολογίας προς πάσα κατεύθυνση...
Πλέον, το 65,6% των ελληνικών νοικοκυριών σερφάρει σχεδόν καθημερινά. Αυτό θα ήταν το πλέον αισιόδοξο στοιχείο αν από την άλλη πλευρά δεν υπήρχε το εφιαλτικό ποσοστό του 80% που αναφέρεται στον ψηφιακό αναλφαβητισμό στη χώρα μας.
Και όπως πολύ εύστοχα συνηθίζει να αναφέρει στις παρουσιάσεις του ο επικεφαλής της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, Μ. Σφακιανάκης: «Το πληκτρολόγιο μπορεί να γίνει και όπλο».
Ας προσέχουμε, λοιπόν, για να έχουμε...