Νέα χρηματοδοτικά εργαλεία: Fund of Funds και «Υβριδικά Κεφάλαια Επιχειρηματικών Συμμετοχών»
Στη δημιουργία ενός «Ταμείου Συμμετοχών» (Fund of Funds) που θα ονομάζεται Ελληνικό Αναπτυξιακό Ταμείο, προχωράει το υπουργείο Οικονομίας, με στόχο την ενίσχυση των επενδύσεων και τη συγκέντρωση όσο το δυνατόν περισσότερων πόρων από τον ιδιωτικό τομέα.
Πρόκειται συγκεκριμένα, όπως ανέφερε σήμερα σε ομιλία του ο γενικός γραμματέας Στρατηγικών και Ιδιωτικών Επενδύσεων του υπουργείου Οικονομίας, Λόης Λαμπριανίδης, «για ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο στα πρότυπα μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών, που θα περιλαμβάνει τόσο το δημόσιο όσο και διαφορετικούς φορείς του ιδιωτικού τομέα, το οποίο θα προσφέρει ανταποδοτικό χαρακτήρα στις επιχορηγήσεις του ελληνικού κράτους προς τον ιδιωτικό τομέα, επιστροφή του κεφαλαίου -ίσως και με απόδοση- και σημαντική μόχλευση της κρατικής επιχορήγησης, με δυνάμει εφάμιλλη ή και μεγαλύτερη ιδιωτική συμμετοχή».
Μιλώντας στο πλαίσιο του Equity Investment Forum, ο γενικός γραμματέας ανέφερε ότι το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο κρίνεται απαραίτητο, μετά τη διαπίστωση ότι όλα αυτά τα χρόνια η σχεδόν αποκλειστική μορφή κρατικής ενίσχυσης υπήρξε αυτή των κεφαλαιακών επιδοτήσεων. Συγκεκριμένα, «δόθηκαν χρήματα που δεν απέφεραν την αναμενόμενη απόδοση στην οικονομία.
Σπαταλήθηκαν πόροι σε επιχειρήσεις που είτε δεν έπρεπε να τις πάρουν καθόλου είτε πήραν περισσότερους από ό,τι έπρεπε, προκαλώντας ακόμη μια παρενέργεια, στρεβλώνοντας δηλαδή έτσι τον ανταγωνισμό» επιπλέον «τόσο οι διαδικασίες αξιολόγησης όσο και οι διαδικασίες ελέγχου τελικά αποδείχθηκε πως δεν ήταν αξιόπιστες».
Παρουσίασε, μάλιστα, στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία, τα τελευταία 15 χρόνια δόθηκαν επιχορηγήσεις ύψους περίπου 10 δισ. ευρώ σε 14.000 επενδυτικά σχέδια συνολικού προϋπολογισμού 30 δισ. ευρώ με τη μέση επιχορήγηση ανά θέση εργασίας να φτάνει τα τελευταία χρόνια τις 323.000 ευρώ. Όμως, το 95% των επενδυτικών σχεδίων ήταν σε κλάδους χαμηλής και μέσης τεχνολογίας.
Κάτω λοιπόν από τη ομπρέλα αυτού του Ταμείου Συμμετοχών, ακολουθώντας τη διεθνή πρακτική θα υπάρχουν «Υβριδικά Κεφάλαια Επιχειρηματικών Συμμετοχών» (ΥΚΕΣ).
«Θα επιδιώξουμε έναν έλεγχο από τις δυνάμεις της αγοράς, συνέχισε ο γενικός γραμματέας, που θα προκύπτει από την απαίτηση τα Ταμεία (ΥΚΕΣ), στο τέλος της λειτουργίας τους να αφήσουν κάποιο κέρδος ή τουλάχιστον να μην ζημιώσουν το κράτος, κάτι που θα διασφαλίζει ότι τα κρατικά χρήματα δεν δόθηκαν ματαίως. Δηλαδή θα διασφαλίζει ότι τα κρατικά χρήματα δόθηκαν σε επιχειρήσεις που σε βάθος 5-7, ίσως και παραπάνω, χρόνων αποδείχθηκαν βιώσιμες, κάτι που συχνά ήταν το μεγάλο ζητούμενο στους αναπτυξιακούς νόμους».
Στο σημείο αυτό, ο κ. Λαμπριανίδης υπογράμμισε πως «η εμπειρία από τη χρήση των κρατικών πόρων δεν ήταν η ευτυχέστερη. Δόθηκαν πολλοί πόροι προς τον ιδιωτικό τομέα: Άλλοτε με τη μορφή των διαδοχικών αναπτυξιακών νόμων, που εδώ και περίπου 40 συνεχή χρόνια επιδιώκουν τη στήριξη της ελληνικής επιχειρηματικότητας και άλλοτε με τη μορφή των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων από τα ΜΟΠ, ως τα ΚΠΣ και πλέον τα ΕΣΠΑ που και αυτά λειτουργούν ήδη πάνω από 30 χρόνια. Πολλά, ίσως πάρα πολλά χρήματα δόθηκαν με αμφίβολα αποτελέσματα, όπως δυστυχώς η παρούσα εξαιρετικά δύσκολη οικονομική κατάσταση καταδεικνύει».
Προσέθεσε ότι στο νέο αναπτυξιακό νόμο υπάρχει πρόβλεψη για λειτουργία ουσιαστικών μηχανισμών αξιολόγησης και ελέγχου, ώστε να διασφαλίζεται η βέλτιστη χρήση των πόρων, με ταυτόχρονη επιτάχυνση των διαδικασιών.
Σε αυτό το πλαίσιο, ένας από τους άξονες που δίνει έμφαση το υπουργείο είναι και αυτός της ενίσχυσης των επιχειρήσεων μέσω των Ταμείων, με τα οποία θα επιδιώξει να εισαγάγουμε στην αγορά μας έναν νέο έλεγχο αποτελέσματος για τα κρατικά χρήματα.
«Αυτή τη φορά, δεν θα αφεθούμε μόνο ή αποκλειστικά στους κρατικούς ελέγχους, όπως στο παρελθόν, που σε σημαντικό βαθμό απέτυχαν. Ένας σημαντικός όρος επιτυχίας της επιδιωκόμενης μεταστροφής από τις άμεσες κεφαλαιακές ενισχύσεις, προς τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, είναι η διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού ρυθμιστικού πλαισίου λειτουργίας για τα Ταμεία (ΥΚΕΣ)», όπως είπε.
Επιδιώκεται η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μόχλευση κεφαλαίων, συνέχισε ο ίδιος, διότι: «Η ελληνική κοινωνία όλα τα τελευταία χρόνια υφίσταται μια παρατεταμένη επίθεση στα εισοδήματα της, ιδίως μέσα από την υπερφορολόγηση τους, χωρίς να παρέχει αρκετές επενδυτικές ευκαιρίες σ΄ αυτούς που διαθέτουν ακόμα κάποια σχετικά αξιόλογα διαθέσιμα ποσά. Ουσιαστικά, επομένως, τους σπρώχνει να βγάλουν τα χρήματα τους έξω, να επιδιώξουν αλλού τις ευκαιρίες ή/και την ασφάλεια που η ελληνική οικονομία αδυνατεί να τους παράσχει. Αν καταφέρουμε να λειτουργήσουμε αποτελεσματικά αυτά τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, τότε θα δώσουμε μια διέξοδο στα αργούντα ή ακόμα χειρότερο διαφεύγοντα από τη χώρα κεφάλαια. Αν τα αποτελέσματα της μόχλευσης αποδειχθούν επαρκή, θα έχουμε αντιμετωπίσει τουλάχιστον εν μέρει το παράδοξο της από την μια μεριά ύπαρξης ενός σημαντικού αποθέματος πλεονάζοντος χρηματικού κεφαλαίου που υποαπασχολείται ή/και υποαποδίδει και από την άλλη μιας οικονομίας, της ελληνικής, η οποία στενάζει κάτω από τα βάρος μιας εκτεταμένης υποεπένδυσης στην πραγματική οικονομία».
Ο κ. Λαμπριανίδης εξήγησε ότι ο σχεδιασμός αφορά ένα ολόκληρο νέο οικοσύστημα, που θα περιλαμβάνει τόσο το δημόσιο όσο και διαφορετικούς φορείς του ιδιωτικού τομέα και που θα πρέπει να δουλέψουν συλλογικά και ατομικά, ώστε να επιτύχει αυτή η κρίσιμη για την χώρα μας νέα δραστηριότητα. Δηλαδή, προϋπόθεση για να λειτουργήσουν αποτελεσματικά τα Ταμεία (ΥΚΕΣ), είναι:
- Πρώτα και κύρια ευθύνη του κράτους, αλλά δεν είναι και αποκλειστική ευθύνη του.
- Σημαντικό μερίδιο ευθύνης θα πέσει στους ώμους αυτών των ιδιωτών τομέα που θα κληθούν να αναλάβουν τη διαχείρισή τους. Πολλά θα κριθούν από το αν θα τα διαχειριστούν καιροσκοπικά και με βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, επιδιώκοντας τη λεηλασία τους μάλλον παρά τη μακροχρόνια ανάπτυξή τους, κάτι που θα διασφαλίσει σε βάθος χρόνου και το δικό τους μέλλον.
- Και φυσικά και ο ρόλος των τελικών αποδεκτών των ενισχύσεων δεν θα είναι ασήμαντος. Κάποιοι επιχειρηματίες θα πρέπει να κατανοήσουν τα πλεονεκτήματα της συμμετοχής στη μετοχική σύνθεση των επιχειρήσεών τους.
- Αλλά πολλά θα κριθούν και στο επίπεδο των επιχειρηματικών συμμετοχών στα ΥΚΕΣ. Θα υπάρξει το ανάλογο ενδιαφέρον από τους Έλληνες ιδίως κεφαλαιούχους; Θα υπάρξει ενδιαφέρον από κάποιες πολύ μεγάλες επιχειρήσεις να δημιουργήσουν, με την ενίσχυση του δημοσίου, κλαδικά Ταμεία, ώστε να βοηθήσουν τις μικρές επιχειρήσεις του κλάδου τους με τις οποίες συνεργάζονται, συχνά με υπεργολαβική ή άλλη σχέση, να συντηρηθούν;
Για παράδειγμα, ανέφερε ότι στη Γαλλία, λειτουργεί από το 2009 το Ταμείο "Μέλλον της Αυτοκινητοβιομηχανίας" (Fonds D' Avenir Automobile- FAA),με αποστολή την ανάπτυξη του κλάδου εξοπλισμού αυτοκινήτου και σκοπό την ανάδειξη μεγαλύτερων και πιο ανταγωνιστικών προμηθευτών της μεγάλης αυτοκινητοβιομηχανίας. Το ταμείο λειτουργεί με 2 διακριτούς κλάδους (υποταμεία):
1. το FAA 1 με κεφάλαια 600 εκατ. ευρώ, τα οποία ισοκατανέμονται μεταξύ Δημοσίου (Banque Publique d' Investissement- BPI) και των 2 μεγάλων αυτοκινητοβιομηχανιών της χώρας (Renault, Citroen-Peugeot). To FAA 1 συμμετέχει στις επιχειρήσεις του κλάδου εξοπλισμού με ποσά μεταξύ 5 και 60 εκ ευρώ.
2. το FAA 2 με κεφάλαια 50 εκατ. ευρώ τα οποία κατανέμονται μεταξύ του FAA 1 και των μεγαλύτερων επιχειρήσεων του κλάδου εξοπλισμού αυτοκινήτου (Bosch, Faurecia, Valeo, Hutchinson et Plastic Omnium). Το FAA 2 συμμετέχει σε μικρότερες επιχειρήσεις του κλάδου με ποσά μεταξύ 1 και 5 εκατ. ευρώ.
Στη συνέχεια, υπογράμμισε τη σημασία να υπάρξει συντονισμός όλων των υπουργείων, ώστε να υπάρξει ένας εθνικός φορέας λειτουργίας ως Ταμείου συμμετοχών που θα έχει τα ακόλουθα πλεονεκτήματα:
1. Παρέχει δυνατότητα στη χώρα να ασκήσει εθνική πολιτική ανάπτυξης
2. Παρέχει ρευστότητα στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, καθώς τα χρήματα παρακαρτούνται σε ελληνικές τράπεζες
3. Παρέχει τη δυνατότητα ανασχεδιασμού δράσης/ πρωτοβουλίας που δεν είναι αποτελεσματική
4. Δημιουργεί πολλαπλασιαστικά οφέλη μέσω της συνεργασίας του Ταμείου με την ΕIB και την EIF και την ΕBRD
5. Παρέχει τη δυνατότητα άντλησης των πόρων του ταμείου μέσω Juncker Plan και κυρίως τoυ Joint equity Investment Platform.
Προκρίνεται λοιπόν η δημιουργία ενός Ταμείου Συμμετοχών (Fund of Funds) που θα ονομάζεται «Ελληνικό Αναπτυξιακό Ταμείο», από το οποίο θα «κρεμαστούν» διάφορα ταμεία. Έτσι, θα έχουμε μόχλευση και στα 2 επίπεδα. Η μόχλευση μπορεί να επιτευχθεί στο 1ο επίπεδο του μηχανισμού FoFs μέσω της Joint Equity Investment Platform (Juncker Plan / EFSI) της EBRD και της EIF και στο 2ο επίπεδο, των επενδυτικών Ταμείων (funds) με τη συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών.
«Η Γενική Γραμματεία μας, αντιλαμβανόμενη την κρισιμότητα της επιτυχούς εμφύτευσης της ουσιαστικά νέας αυτής διαδικασίας, ιδίως στη μεγάλη κλίμακα όπου πρέπει να κινηθεί, δηλώνει εδώ ότι είναι διαθέσιμη για συναντήσεις και ανταλλαγές απόψεων άμεσα, με όλους τους φορείς, αλλά και με μεμονωμένες επιχειρήσεις.
Στο δύσκολο αγώνα αναβίωσης της οικονομίας μας πάνω σε νέα πιο υγιή, καινοτομική και με ψηλότερη θέση στη διεθνή αξιακή παραγωγική αλυσίδα δεν περισσεύει κανείς», όπως είπε ο κ. Λαμπριανίδης.
Ο ίδιος επεσήμανε, ολοκληρώνοντας την ομιλία του ότι, από μέρους της Γενικής Γραμματείας και του υπουργείου ευρύτερα, η υιοθέτηση των νέων αυτών χρηματοδοτικών εργαλείων (ΥΚΕΣ):
1) Στοχεύει σε μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και λογοδοσία των κρατικών πόρων, επομένως σε μεγαλύτερα και καλύτερα αναπτυξιακά αποτελέσματα και λιγότερη διαφθορά.
2) Επιδιώκει σε βάθος χρόνου στην επιστροφή των ενισχύσεων στα κρατικά Ταμεία, με αποτέλεσμα τη δυνατότητα αφενός μεν επαναξιοποίησης τους επ΄ ωφελεία της ελληνικής κοινωνίας αφετέρου δε την εγκαθίδρυση ενός αισθήματος δικαίου που συνίσταται στο ότι κανείς δεν απολαμβάνει «δωρεάν γεύμα» σε μια εποχή σαν τη σημερινή, όπου ολόκληρες κοινωνικές ομάδες και τάξεις δυστυχούν.
3) Επιθυμεί την ενεργότερη εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα τόσο διαχειριστικά όσο και μέσω της κεφαλαιακής συμμετοχής του, προσφέροντας επομένως τόσο μια επιχειρηματική διέξοδο σε συχνά λιμνάζοντα κεφάλαια, όσο και μια αναπτυξιακή προοπτική στη χώρα.
