Φυσικό αέριο: Τα εφιαλτικά σενάρια και η κοινή Ευρωπαϊκή παρέμβαση για ανακούφιση των νοικοκυριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προετοιμάζει ένα «σχέδιο έκτακτης ανάγκης για τη μείωση της ζήτησης ενέργειας», αφού υπάρχουν ανησυχίες ότι στο τέλος του μήνα, στις 21 Ιουλίου, ο ρωσικός κολοσσός της Gazprom θα διακόψει τελείως τις προμήθειες του.

Παρά τις τεράστιες διαφωνίες και τα συμφέροντα των 27, υπάρχει η αισιοδοξία ότι τελικά η Ε.Ε. όπως έκανε και με την υπόθεση των εμβολίων θα βρει ένα κοινό βηματισμό και θα μπορέσει να βάλει μια διαχωριστική γραμμή μεταξύ των τιμών του φυσικού αερίου και του ρεύματος. Αυτό δηλαδή που «φωνάζει» από την πρώτη μέρα της κρίσης ο Έλληνας πρωθυπουργός. Σύμφωνα με πληροφορίες η Ευρωπαϊκή Ένωση συζητεί εσωτερικά για ένα πρωτοφανές πρόγραμμα ενεργειακής ασφάλειας με ενισχύσεις σε πολίτες και επιχειρήσεις. Αναμένεται παράλληλα να κορυφωθούν οι διαβουλεύσεις μεταξύ των κρατών-μελών και της Κομισιόν με σκοπό τα όποια μέτρα να αρχίσουν να τρέχουν από τα μέσα Οκτωβρίου, διάστημα το οποίο επηρεάζεται άμεσα από τις θερμοκρασίες στην Κεντρική Ευρώπη.

Άλλωστε ας μην ξεχνάμε ότι η διαχείριση της ενεργειακής κρίσης έπαιξε καθοριστικό ρόλο για την λήψη αποφάσεων και του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος αξιολόγησε τις γενικότερες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες καταλήγοντας να παγώσει κάθε σενάριο για πρόωρες εκλογές.

Σύμφωνα με μια μελέτη της δεξαμενής σκέψης Bruegel που δημοσιεύθηκε στις 7 Ιουλίου, οι 27 θα πρέπει να μειώσουν την κατανάλωση φυσικού αερίου κατά 15% σε σύγκριση με πριν από τον πόλεμο, εάν η Μόσχα διακόψει τις παραδόσεις της, και αυτό σε περίπτωση που η σεζόν δεν θα να είσαι πολύ ψυχρή. Για τους Γάλλους, τους Ιταλούς και τους Ισπανούς γείτονές ίσως τα πράγματα να μην είναι τόσο εφιαλτικά. Από την άλλη πλευρά, για τη Γερμανία, θα σήμαινε πτώση της ζήτησης κατά 29% και για τις χώρες της Βαλτικής κατά 54%.

Στα μέσα Ιουνίου, όταν οι 27 επρόκειτο να χορηγήσουν στο Κίεβο το καθεστώς του υποψηφίου για την ΕΕ, η Gazprom κατηγόρησε ξαφνικά τις ευρωπαϊκές κυρώσεις που θα την εμπόδιζαν να ανακτήσει τα απαραίτητα εξαρτήματα για τη λειτουργία του Nord Stream 1. Η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Αυστρία, η Τσεχία και η Σλοβακία είδαν τις παραδόσεις φυσικού αερίου τους μειωμένες. Συνολικά, σήμερα, δώδεκα κράτη μέλη βρίσκονται σε αυτήν την κατάσταση. «Οι παραδόσεις ρωσικού φυσικού αερίου είναι οι μισές από αυτές που ήταν [το 2021] την ίδια περίοδο», διευκρίνισε η Κάντρι Σίμσον, Επίτροπος Ενέργειας, στις 27 Ιουνίου.

Ταυτόχρονα, στις Βρυξέλλες, η Επιτροπή εργάζεται για να παρουσιάσει, στις 20 Ιουλίου, ένα «σχέδιο έκτακτης ανάγκης για τη μείωση της ζήτησης ενέργειας», το οποίο θα βασίζεται σε αυτήν την προκαταρκτική εργασία των κρατών μελών. Τις τελευταίες μέρες οι συζητήσεις ήταν έντονες. Υπάρχουν εκείνοι, που ευνοούν τον περιορισμό της βιομηχανικής δραστηριότητας ώστε να μην τεθούν σε κίνδυνο οι προσπάθειες της ΕΕ να επιτύχει την ουδετερότητα των εκπομπών άνθρακα έως το 2050. Ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι χιλιάδες εργαζόμενοι θα τεθούν σε τεχνική ανεργία. Και οι άλλοι, όπως ο Πάολο Τζεντιλόνι, ο Επίτροπος για την Οικονομία, ή ο Τιερί Μπρετόν, ο ομόλογός του στην εσωτερική αγορά, που φοβούνται τις επιπτώσεις μιας τέτοιας επιλογής και υπερασπίζονται ένα σενάριο που θα έδινε μεγαλύτερη σημασία στη διαφοροποίηση των προμηθειών.

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα πρέπει επομένως να βρει την ισορροπία μεταξύ της κλιματικής έκτακτης ανάγκης και της ενεργειακής έκτακτης ανάγκης, το οποίο είναι αποδεκτό από τα κράτη μέλη, χωρίς το οποίο δεν μπορεί να γίνει τίποτα. Ό,τι κι αν αποφασίσει, θα πρέπει να θέσει σε εφαρμογή έναν μηχανισμό για τον συντονισμό των σχεδίων ποσοστώσεων εάν θέλει να προστατεύσει την εσωτερική αγορά και τις βιομηχανικές αλυσίδες αξίας. Εκπαιδευμένη από το προηγούμενο των εμβολίων ή των μασκών κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όταν το Βερολίνο πήγε μόνο του πριν παίξει το παιχνίδι της αλληλεγγύης, ξέρει πόσο δύσκολη θα είναι η άσκηση. «Χρειαζόμαστε έναν δεσμευτικό μηχανισμό αλληλεγγύης εντός της ΕΕ», επέμεινε ο Μάνφρεντ Βέμπερ, πρόεδρος της συντηρητικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στις 6 Ιουλίου.

Ήδη η Επιτροπή έχει προτείνει στα κράτη μέλη έναν μηχανισμό για την κοινή αγορά φυσικού αερίου, στο μοντέλο που έχει γίνει για τα εμβόλια κατά του Covid-19, και δυστυχώς σε αυτό το στάδιο δεν κατάφεραν ακόμη να συμφωνήσουν.

Μια άλλη πρόκληση που θα δοκιμάσει επίσης την αλληλεγγύη των 27, η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίσει ότι δεν χρησιμοποιούν τα αποθέματα φυσικού αερίου κατά τρόπο άτακτο, ώστε να μην ζημιωθεί κανείς. Στις 27 Ιουνίου, οι Ευρωπαίοι συμφώνησαν να γεμίσουν τα υπόγεια αποθέματά τους φυσικού αερίου στο «τουλάχιστον 80%» της χωρητικότητάς τους έως την 1η Νοεμβρίου -σήμερα βρίσκονται στο 56%-, κάτι που θα τους επιτρέψει, σε περίπτωση περικοπής, να αποφύγουν τα χειρότερα.

Στη σκιά του ενεργειακού εφιάλτη, σήμερα συνεδριάζει το Eurogroup για όλες τις μακροοικονομικές εξελίξεις και προκλήσεις πολιτικής στην ευρωζώνη στο σημερινό παγκόσμιο πλαίσιο. Θα συζητηθεί επίσης η δημοσιονομική κατάσταση στο σύνολο της ευρωζώνης και προσανατολισμοί της δημοσιονομικής πολιτικής για το 2023. Την ίδια ώρα η Κομισιόν καταρτίζει σχέδιο εκτάκτου ανάγκης. Στις 27 Ιουλίου θα συνεδριάσουν οι υπουργοί Ενέργειας των 27. Ορόσημο για αποφάσεις είναι η έκτακτη Σύνοδο Κορυφής στην Πράγα, 6 -7 Οκτωβρίου. Ο Ντράγκι πιέζει αρκετά, αλλά ο Όλαφ Σολτς φαίνεται απρόθυμος… Παρά τις διαφορές η Ευρώπη στο τέλος προσαρμόζεται στις ανάγκες της επιβίωσής της.