Ο ενεργειακός «πόλεμος», ο Πούτιν και τα οφέλη της Άγκυρας

Του Βασίλη Βασιλόπουλου

Στη μεγάλη ενεργειακή σκακιέρα, η Ευρώπη και η Ρωσία δεν έχουν την πολυτέλεια για συγκρούσεις. Η Γηραιά Ήπειρος έχει άμεση ανάγκη από ενέργεια για την πληγωμένη οικονομία της και η Ρωσία επιχειρεί να ξεπεράσει την τεχνητή οικονομική κρίση. Οι δυο πλευρές βρήκαν όμως πεδίο αντιπαράθεσης τον αγωγό South Stream και τώρα τα πράγματα γίνονται δυσκολότερα.

Η ακύρωση του South Stream είναι ένα ακόμα απότοκο των κυρώσεων της Δύσης για την Ουκρανία. Ο άμεσος ελιγμός του Βλαντιμίρ Πούτιν ήταν να προμηθεύει αέριο την Ευρώπη μέσω της Gazprom, αλλά από αγωγό μέσω Τουρκίας, και όχι τη Βουλγαρία. Έτσι κατευθύνει ένα υποβρύχιο τμήμα τους αγωγού στην Τουρκία για να δημιουργήσει ένα κομβικό σημείο στα ελληνικά σύνορα.



Η διαδρομή του αγωγού μέσω Βουλγαρίας θα εξασφάλιζε παράδοση μέσω της Σερβίας, της Ουγγαρίας, της Σλοβενίας και της Αυστρίας. Ωστόσο, τα σχέδια άλλαξαν. Την Τρίτη εκπρόσωπος της Κομισιόν δήλωσε ότι δεν υπάρχει μηχανισμός που να προβλέπει αποζημιώσεις για τη Βουλγαρία από την ακύρωση του σχεδίου για τον αγωγό, όπως αξίωνε η Σόφια. Νωρίτερα ο ρώσος Πρόεδρος είχε διαμηνύσει στη Βουλγαρία να ζητήσει αποζημίωση από τους ευρωπαίους εταίρους της για την προμήθεια που χάνει.

Στα Βόρεια, η Ρωσία θα στέλνει αέριο στην Γερμανία μέσω του αγωγού Nord Stream, που τρέχει κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα.

Οι διαφορές και οι κυρώσεις

Οι διαφορές μεταξύ δύσης και ανατολής είναι γνωστές. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ επιβάλουν οικονομικές κυρώσεις λόγω της προσάρτησης της Κριμαίας στη Ρωσία (κεφάλαια, επενδύσεις από πετρελαϊκές εταιρείες). Σε απάντηση, η Ρωσία έχει απαγορεύσει την εισαγωγή των γεωργικών προϊόντων, η οποία έχει πλήξει το εμπόριο της ΕΕ.

Η Ευρώπη ως γνωστόν έβαλε και προσκόμματα στην Gazprom, αφού προηγουμένως είχε συναφθεί συμφωνία για τον αγωγό South Stream. Το έργο είχε συμφωνηθεί επισήμως το 2012 και θεωρήθηκε ως ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης. Στρατηγικοί εταίροι στο έργο South Stream είναι η ιταλική Eni, η γαλλική EdF και η Wintershall της Γερμανίας.

Τι συμβαίνει ταυτόχρονα στα γεωπολιτικά και πώς ωφελείται η Τουρκία

Ο Ρώσος ηγέτης Βλαντιμίρ Πούτιν έφτασε στην Τουρκία την 1η Δεκεμβρίου συνοδευόμενος από 10 υπουργούς. Ήταν από μόνη της μια κίνηση που έδειχνε ότι υπάρχει βούληση για new business με την Άγκυρα.

Ενώ υπάρχουν διαφορές τόσο στο Ουκρανικό όσο και στο ζήτημα της Συρίας, φαίνεται ότι η προσέγγιση τις αμβλύνει. Είναι ωστόσο ιδιαίτερα οξύ για τους Τούρκους το θέμα των Τατάρων στην Ουκρανία.

Για τη Συρία, η Τουρκία παίρνει την πλευρά του συνασπισμού εναντίον του Άσαντ, ενώ η Ρωσία συνεχίζει την υποστήριξή της στον πολιορκημένο στη Δαμασκό.
Ωστόσο, οι ρωσο-τουρκικές σχέσεις βελτιώνονται συνεχώς μέσω του εμπορίου και της ενέργειας. Για να κερδίσουν και μια καλύτερη σχέση στην εποχή της πίεσης, οι Ρώσοι αξιωματούχοι δήλωσαν πριν από το ταξίδι του Πούτιν ότι «η Τουρκία ενήργησε προς την αντίθετη κατεύθυνση από τις δυτικές χώρες έναντι της Ρωσίας και μάλιστα η Τουρκία δεν δημιουργεί προβλήματα στον South Stream και ίσως μπορεί να γίνει και ένας νέος αγωγός μέσω Τουρκίας».

Οι διμερείς οικονομικές σχέσεις

Υπενθυμίζεται ότι η Άγκυρα είναι ο μεγαλύτερος πελάτης σε αέριο για τη Ρωσία μετά την Γερμανία. Είναι τεράστιες οι ανάγκες της και απορροφά τεράστιες ποσότητες. Γενικώς, ο ετήσιος όγκος συναλλαγών των 32 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αφορά περισσότερο τις εισαγωγές αερίου στην Τουρκία από τη Ρωσία. Μαζί με τα υπόλοιπα εμπορεύματα, ο δεκαετής στόχος και των δυο είναι τα 100 δισ. δολάρια. Η Τουρκία καλύπτει το 50% των ενεργειακών της αναγκών με αέριο από τη Ρωσία. Ο νέος αγωγός λοιπόν θα είναι η μεγαλύτερη ενεργειακή, γεωπολιτική και οικονομική αναβάθμιση της γειτονικής χώρας, χάρη στη σύγκρουση των δυτικών με τον Πούτιν.

Οι δυτικοί πολιτικοί είτε πέραν του Ατλαντικού, είτε στην Ευρώπη, δεν φαίνεται να κατανοούν απόλυτα την κατάσταση. Αρκούνται σε αυτάρεσκες αναλύσεις (με εξαίρεση τα think tanks) όπως αυτή του γερουσιαστή Τζον Μακέιν που μιλά για ισλαμιστές δικτάτορες και βενζινάδικα της μαφίας.

Όπως και να το δει κανείς, η αλήθεια είναι ότι οι Ρώσοι ξεκίνησαν άμεσα τις συναντήσεις εργασίας με επικεφαλής τον άνθρωπο που κλείνει τις δουλειές της Gazprom, Αλεξέϊ Μίλερ. O διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας διαπραγματεύτηκε ήδη με την τουρκική Petroleum Pipeline Corporation, υπογράφοντας μνημόνιο κατανόησης σχετικά με το σχέδιο του αγωγού που θα κατασκευαστεί κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα.

Ενδεικτική της σημασίας των εξελίξεων είναι η δήλωση του υπουργού Ενέργειας της Ρωσίας Νόβακ: «φαίνεται ασφαλές να πούμε ότι η Ρωσία θα βοηθήσει την Τουρκία να επιτύχει τη φιλοδοξία της να καταστεί περιφερειακός ενεργειακός κόμβος (Pipelineistan).

Ασφαλώς και οι δύο πλευρές αναγνωρίζουν ότι όλα αυτά δεν ακούγονται ευχάριστα στους δυτικούς και ειδικά στους αμερικανούς. Αυτό δεν σημαίνει ότι μπορεί να τραβήξουν το αυτί του Ερντογάν απαραίτητα. Άλλωστε συνηθίζουν να πλειοδοτούν σε δώρα προς την Άγκυρα για να την έχουν μαζί τους.

Ο ελιγμός πάντως του Ερντογάν, να περάσει από την υποτιθέμενη αισιόδοξη λύση του ενεργειακού τριγώνου «Τουρκία-Αζερμπαϊτζάν-Τουρκμενιστάν», στη στενότερη ενεργειακή σχέση με τη Ρωσία σε εποχή κυρώσεων για την αρκούδα, τους έχει αφήσει απλά θεατές.

Έτσι σε αυτή την επίσημη συνάντηση της Άγκυρας, η Δύση ήταν μάλλον με τους διαδηλωτές στους δρόμους, οι οποίοι, σε δυο μπλοκ, διαμαρτύρονταν για την Ουκρανία και τους πατριώτες τους και για τη Συρία. Μόνον κάποιες ρηχές αμήχανες αναλύσεις τις πρώτες ώρες της συνάντησης και των ανακοινώσεων, δημοσιοποιήθηκαν στη Δύση και αφορούσαν την υποτιθέμενη απόσταση που έχει η ηγεσία του AKP από μεγάλα τμήματα του τουρκικού λαού.

Ευλογείτε…

Μέσα στον ενεργειακό και γεωπολιτικό χαμό, αυτών των 24ώρων καταγράφηκε και η παρουσία του Πάπα. Η Τουρκία δεν είχε ποτέ μεγάλο καθολικό πληθυσμό. Το Βατικανό και η Τουρκία όμως, συνήψαν διπλωματικές σχέσεις το 1868. Περισσότερα από 100 χρόνια πριν από το Ηνωμένο Βασίλειο (1982), τις Ηνωμένες Πολιτείες (1984), και το Μεξικό (1992).

0102

0202

Σχετικές ειδήσεις

• ΕΕ: Η Ρωσία ξεκίνησε ενεργειακό πόλεμο
• Gazprom: Το σχέδιο για τον South Stream έχει τελειώσει
• Πετρέλαιο: Πόλεμος… τιμής σε ΗΠΑ από τους Σαουδάραβες