Ο ιστορικός Αναστάσιος Καράμπαμπας μας καλεί να τον ακολουθήσουμε στα ίχνη των Εβραίων της Ελλάδας
Βρεθήκαμε στην παρουσίαση του βιβλίου «Στα ίχνη των Εβραίων της Ελλάδας» του Αναστάσιου Καράμπαμπα.
«Αυτό το βιβλίο δεν είναι μόνο γεγονότα. Είναι ο άνθρωπος πίσω από τα γεγονότα και τους αριθμούς». Με αυτά τα λόγια ο καθηγητής ιστορίας στο Λύκειο της Alliance des Pavillons στο Παρίσι και συγγραφέας Αναστάσιος Καράμπαμπας προσκάλεσε όσους βρέθηκαν στην παρουσίαση του βιβλίου του στον κήπο του Νομισματικού Μουσείου, να κάνουν μαζί του ένα «ταξίδι» από την αρχαιότητα μέχρι το σήμερα, ακολουθώντας τα ίχνη των Εβραίων της Ελλάδας.
Αυτός είναι και ο τίτλος του έργου του, που μέσα από τις σελίδες του μας αποκαλύπτει το ότι ίσως σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα, η εβραϊκή παρουσία δεν παρουσιάζει τέτοια ποικιλομορφία και ενδιαφέρον, όσο στην Ελλάδα, ένα βιβλίο που φέρνει στο «φως» στοιχεία, μαρτυρίες και ανθρώπινες ιστορίες που μέχρι σήμερα παρέμεναν άγνωστα σε πολλούς από εμάς.
Αλήθεια, εσείς γνωρίζατε ότι στα Ιωάννινα, τη Χαλκίδα, την Άρτα και την Πάτρα οι Ισραηλίτες κατάφεραν να διατηρήσουν επί αιώνες τις παραδόσεις τους; Άραγε ξέρατε ότι η Θεσσαλονίκη ήταν γνωστή ως η «Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων», ότι τα πρώτα ίχνη της εβραϊκής παρουσίας στην Ελλάδα μαρτυρούνται κατά την αρχαιότητα ή ότι η παλαιότερη συναγωγή της Ευρώπης εντοπίζεται στη Δήλο τον 2ο αιώνα π.Χ;
Εξελληνισμένοι Ρωμανιώτες, Σεφαραδίτες της Δυτικής Μεσογείου και Ασκεναζίτες της Κεντρικής Ευρώπης δημιουργούν ένα μοναδικό και πολύχρωμο μωσαϊκό κοινοτήτων, στο οποίο καθεμιά αποτελεί αναπόσπαστη ψηφίδα, με τη δική της συναρπαστική ιστορία. Τα Ιωάννινα ως πρωτεύουσα των Ρωμανιωτών, τα Χανιά, η Κέρκυρα, η Ρόδος, το Διδυμότειχο, η Χαλκίδα, η Κομοτηνή, η Λάρισα, o Bόλος, η Καβάλα, η Θεσσαλονίκη, η Αθήνα: Όλες μαζί, αλλά και κάθε κοινότητα ξεχωριστά αναδεικνύονται ως αναπόσπαστο κομμάτι του Ελληνισμού και της πλούσιας ιστορίας της χώρας.
Διαβάζοντας το βιβλίο, λοιπόν, μπορεί κάποιος να αντιληφθεί ότι η εβραϊκή κοινότητα στη χώρα μας είναι πιθανότατα μία από τις παλιότερες επί ευρωπαϊκού εδάφους, να δει σημαντικές φωτογραφίες από τα αρχεία του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδος και κυρίως, να «ταξιδέψει» νοητά από την αρχαιότητα στο σήμερα, μαθαίνοντας νέες και σε πολλές περιπτώσεις άγνωστες πτυχές της ιστορίας του τόπου μας.
Στην πραγματικότητα, μέσα από το βιβλίο «Στα ίχνη των Εβραίων της Ελλάδας», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, καταβάλλεται για πρώτη φορά προσπάθεια να παρουσιαστεί επιστημονικά στην ελληνική βιβλιογραφία μια πλήρης και συνολική εικόνα της ιστορίας των Εβραίων της Ελλάδας, μέσα από μαρτυρίες, φωτογραφίες, ποιήματα και τραγούδια από τη στιγμή που εμφανίστηκαν στον ελλαδικό χώρο μέχρι το Ολοκαύτωμα και μετέπειτα. Όλα αυτά ενώ επιχειρείται, επίσης, να αναδειχτεί η συμβολή των Ελλήνων Εβραίων στην οικονομική, πολιτιστική, πνευματική και πολιτική ζωή της χώρας.
Ανακαλύπτοντας τους ανθρώπους πίσω από τα γεγονότα και τους αριθμούς
Επί μία δεκαετία ο συγγραφέας του βιβλίου ταξίδευε ανά την Ελλάδα, μιλούσε με ανθρώπους που μοιράστηκαν μαζί του σημαντικές μαρτυρίες και συγκέντρωνε πολύτιμα στοιχεία για την εβραϊκή παρουσία στη χώρα μας, που μέχρι σήμερα δεν είχαν αναδειχθεί, ειδικότερα συνολικά και μέσα από τις σελίδες ενός και μόνο βιβλίου.
Το έργο ήταν απαιτητικό και σε πολλές περιπτώσεις δύσκολο, όπως και οι πολλές τραγικές ιστορίες των ανθρώπων που μπορεί να ανακαλύψει ο αναγνώστης στο βιβλίο. Μία από αυτές τις ιστορίες, είναι και εκείνη της 18χρονης Θεσσαλονικιάς Μέντης Μόσκοβιτς που βρήκε τραγικό θάνατο το 1944 στο χωρίο Στρόπωνες, η οποία και σημάδεψε τον συγγραφέα και μάλιστα, όπως ο ίδιος είπε, τον έκανε και να σταματήσει για ένα χρονικό διάστημα την έρευνά του, λόγω ψυχολογικής φόρτισης, αφού όπως είπε «εκτός από ιστορικός, είμαι πάνω από όλα άνθρωπος».
«Πέρασαν δέκα χρόνια. Όλα αυτά τα χρόνια ψάχνω, ταξιδεύω, προσπαθώ να καταλάβω και να νιώσω αυτήν την ιστορία, που σίγουρα δεν είναι μια κλασική ιστορία και για την οποία πρέπει να είμαι αντικειμενικός ως ιστορικός. Όταν όμως διαβάζουμε και καταλαβαίνουμε κάποια πράγματα για τη γενοκτονία έξι εκατομμυρίων ανθρώπων δεν μπορούμε να είμαστε πάντα αντικειμενικοί. Έτσι, λοιπόν, παίρνει χρόνο η καταγραφή. Όμως αυτό ίσως είναι καλύτερο. Γιατί τουλάχιστον εμείς οι νέοι ιστορικοί έχουμε χρόνο να αναπτύξουμε το θέμα», υπογράμμισε, σημειώνοντας πως μπορεί το βιβλίο του να αναφέρεται στους Εβραίους της Ελλάδας όμως, η ιστορία αυτή μας αφορά όλους, διότι μας δείχνει τι μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος σε έναν άλλον άνθρωπο.
Για τον ίδιο τον συγγραφέα, λοιπόν, μπορεί το βιβλίο του να είναι ιστορικής σημασίας όμως, απευθύνεται σε κάθε αναγνώστη και κυρίως, φέρνει σε πρώτο πλάνο τον άνθρωπο και τις μαρτυρίες του. Διότι όπως ανέφερε κατά την παρουσίαση του βιβλίου, που έγινε υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων και κατά τη διάρκεια της οποίας μίλησε, επίσης, ο Πρόεδρος του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος και Πρόεδρος της Minos-EMI Universal, Μάκης Μάτσας, αλλά και ο Αντιπρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος δρ. Μάνος Αλχανάτης, «πίσω από αυτά τα γεγονότα υπάρχει η ανθρώπινη υπόσταση, υπάρχουν όλα όσα έζησαν αυτοί οι άνθρωποι».
«Από την Ελλάδα και συγκεκριμένα, από τις εβραϊκές κοινότητες που υπήρχαν, εκτοπίστηκαν περίπου 60 με 65.000 άνθρωποι. Δεν ξέρουμε ακριβώς πόσοι. Η δουλειά δεν έχει τελειώσει, λοιπόν», ανέφερε ο συγγραφέας, εξηγώντας ότι μέχρι και τη δεκαετία του '90 στην Ελλάδα υπήρχε γενικότερα «σιωπή» γύρω από το θέμα του Ολοκαυτώματος. Πράγματι, ακόμη και οι ίδιοι οι Έλληνες Εβραίοι που κατάφεραν να βγουν ζωντανοί από τη δίνη του πολέμου ή από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξόντωσης, δεν μιλούσαν, διότι «έπρεπε να φάνε, να ζήσουν, να βρουν ξανά μία στέγη».
Οι έρευνες για την εβραϊκή παρουσία στην Ελλάδα, λοιπόν, ξεκίνησαν με μία καθυστέρηση όμως, οι νέοι ιστορικοί, όπως ο κ. Καράμπαμπας, είναι αποφασισμένοι να συνεχίσουν να ερευνούν και να μοιράζουν γνώση. Άλλωστε, σύμφωνα με τον συγγραφέα του βιβλίου «Στα ίχνη των Εβραίων της Ελλάδας», «ό,τι και να κάνω, με ό,τι και αν ασχοληθώ, θέλω ένα πράγμα: Να μεταφέρω αυτά που ξέρω, διότι το μεγαλύτερο "όπλο" είναι η γνώση. Και ίσως οι κοινωνίες μας στην Ευρώπη δεν το έχουν καταλάβει ακόμη αυτό».
Και μπορεί ο ίδιος να εξέδωσε μόλις πρόσφατα το βιβλίο του όμως, το έργο του δεν έχει τελειώσει, αφού λαμβάνει ακόμη πολλά μηνύματα από ανθρώπους ανά την Ελλάδα και τον κόσμο, που θέλουν να του διηγηθούν μία ιστορία, ένα δικό τους βίωμα. Και για τον Αναστάσιο Καράμπαμπα, «μέσα από κάθε ιστορία μαθαίνουμε». Κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι ίσως το γεγονός ότι αποφάσισε να ολοκληρώσει την παρουσίαση του βιβλίου του, υπενθυμίζοντας τα λόγια της Γαλλίδας πολιτικού και επιζήσασας του Ολοκαυτώματος Simone Veil, σύμφωνα με την οποία «ένας λαός, για να ζήσει, πρέπει να είναι πάντα σε θέση να γνωρίζει το παρελθόν του, να το κρίνει, να το αποδέχεται».
Περισσότερα για τον συγγραφέα:
Ο Αναστάσιος Καράμπαμπας είναι καθηγητής ιστορίας, γεωγραφίας, ηθικής και πολιτικής αγωγής στο Λύκειο της Alliance des Pavillons στο Παρίσι, μέλος του διεθνούς δικτύου της Παγκόσμιας Ισραηλιτικής Συμμαχίας (Alliance Israélite Universelle – AIU).
Διδάσκει, επίσης, ιστορία του εβραϊκού λαού και είναι υπεύθυνος για το ταξίδι μνήμης στην Πολωνία. Είναι ιστορικός και συγγραφέας του La Shoah. L’obsession de l’antisémitisme depuis le XIXe siècle (Η Σοά. Η εμμονή του αντισημιτισμού από τον 19ο αιώνα, Bréal, 2017, επανέκδοση το 2020). Η έρευνά του επικεντρώνεται στη γενοκτονία του εβραϊκού λαού, στη μνήμη και τη μεταβίβαση της γνώσης στις νεότερες γενιές. Στο πλαίσιο αυτό, έλαβε μέρος σε δύο σεμινάρια στο Μουσείο του Ολοκαυτώματος του Ισραήλ (Γιαντ Βασσέμ) το 2012 και το 2014. Συχνά συμμετέχει σε σχετικές ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές στη Γαλλία.
Από τον Ιανουάριο του 2017, λαμβάνει μέρος στο Συνέδριο Ενάντια στην Άρνηση του Ολοκαυτώματος στο Παρίσι, το οποίο οργανώνεται από τον διάσημο καθηγητή γεωπολιτικής Frédéric Encel, μιλώντας για τον ρόλο του σχολείου στην καταπολέμηση του αντισημιτισμού και κάθε μορφής προκατάληψης. Έδωσε επίσης συνεντεύξεις για το ίδιο θέμα στον Marc Knobel, ιστορικό και διευθυντή εβραϊκών σπουδών του Συμβουλίου Εκπροσώπησης Εβραϊκών Ιδρυμάτων της Γαλλίας (CRIF).
Τον Ιανουάριο του 2019, σε συνεργασία με το CRIF, δημοσίευσε μια πρώτη μελέτη με τον τίτλο Sur les traces des Juifs de Grèce (Στα ίχνη των Εβραίων της Ελλάδας). Με σκοπό την προβολή αυτής της πλούσιας ιστορίας, διοργάνωσε πολλές διασκέψεις στο Ελληνικό Σπίτι στο Παρίσι και αλλού. Το 2020, στην καθημερινή εκπομπή της Paule-Henriette Lévy στον ραδιοφωνικό σταθμό RCJ, ανέπτυξε διάφορα θέματα της γαλλικής και της παγκόσμιας ιστορίας. Έναν χρόνο αργότερα ανέλαβε παραγωγός στην HDPM, γαλλική εταιρεία παραγωγής εκδηλώσεων, εκπομπών, ταινιών και ντοκιμαντέρ.
Σε συνεργασία με τον Γιώργο Πηλιχό, συγγραφέα του «Άουσβιτς: Έλληνες-Aριθμός Mελλοθανάτου» και έπειτα από πρόταση του Χάρη Ντάβα, διευθυντή της HDPM, ετοιμάζει ντοκιμαντέρ με θέμα την ιστορία των Εβραίων της Ελλάδας.
.jpg)
.jpg)
