Βίτολντ Γκομπρόβιτς: «Μαθήματα φιλοσοφίας σε έξι ώρες και ένα τέταρτο»

Το 1969, στη Βανς, αργοπεθαίνοντας από μια ασθένεια των πνευμόνων που τον ταλαιπωρούσε από την εφηβεία του, ο εκκεντρικός συγγραφέας είχε ζητήσει επίμονα από τους φίλους του να του προμηθεύσουν δηλητήριο, ή έστω ένα πιστόλι, προκειμένου να βάλει τέλος στην καθημερινή οδύνη. Σχεδίαζε τότε να γράψει ένα θεατρικό έργο με θέμα τον πόνο και είχε στραφεί εναντίον του άσπονδου φίλου του, του Ζαν Πολ Σαρτρ: «Ο πραγματικός ρεαλισμός μπροστά στη ζωή είναι να γνωρίζεις ότι το συγκεκριμένο, η γνήσια πραγματικότητα, είναι ο πόνος. Αντίθετα, η σύγχρονη φιλοσοφία υιοθετεί έναν τόνο πομπώδη, διδακτικό, λες και ο πόνος δεν υπάρχει».

Τα «Μαθήματα φιλοσοφίας σε έξι ώρες και ένα τέταρτο» δόθηκαν μεταξύ 27 Απριλίου και 25 Μαΐου 1969 στη σύζυγό του Μαρί Ρίτα Λαμπρός και στον Ντομινίκ ντε Ρου, βοηθό και στήριγμά του τους τελευταίους μήνες της ζωής του.

Το βιβλίο των 175 σελίδων περιλαμβάνει σύντομα κείμενα με τίτλους: Καντ, Σοπενχάουερ, Χέγκελ, Υπαρξισμός, Η ελευθερία του Σαρτρ, Χάιντεγκερ, Μαρξ.
Ο συγγραφέας στα σεμινάριά του προσπαθεί να είναι απλός χωρίς, πάντως να φτάνει(δυστυχώς ή... ευτυχώς ) στην εκλαΐκευση.

Όπως σημειώνει στον πρόλογο της έκδοσης ο καθηγητής Ιστορίας και μεταφραστής του στα ιταλικά Φραντσέσκο Καταλούτσιο, είναι μαθήματα που τον έσωσαν από την αυτοκτονία!

Το βιβλίο κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πατάκη σε μετάφραση της Κατερίνας Σχινά.

Για όσους δεν γνωρίζουν αυτήν την εμβληματική μορφή, ο Βίτολντ Γκομπρόβιτς γεννήθηκε το 1904 στην Πολωνία. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας και φιλοσοφία και οικονομικά στο Παρίσι. Το 1933 δημοσίευσε την πρώτη του συλλογή διηγημάτων «Αναμνήσεις μιας εποχής ανωριμότητας», και τέσσερα χρόνια αργότερα το μυθιστόρημα του «Φερντυντούρκε», όπου επεξεργάζεται τα μοτίβα της ανωριμότητας και της νεότητας. Το βιβλίο δίχασε κριτικούς και κοινό, αλλά απέκτησε θερμούς θαυμαστές.

Το 1938 εξέδωσε το πρώτο του θεατρικό έργο, το γκροτέσκο δράμα «Υβόννη, Πριγκίπισσα της Βουργουνδίας». Λίγο αργότερα, με το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου πολέμου, αυτοεξορίστηκε στην Αργεντινή. Το έργο του θεωρήθηκε από το μεταπολεμικό πολωνικό καθεστώς σκανδαλώδες και ανατρεπτικό γι΄αυτό επί σαράντα χρόνια ήταν απαγορευμένο. Η διεθνής φήμη ήρθε τη δεκαετία του 1960, όταν εκδόθηκαν στο Παρίσι πολλά από τα έργα του («Πορνογραφία», «Κόσμος», «Υπερατλαντικός», «Ημερολόγιο») και παρουσιάστηκαν από σκηνής τα θεατρικά του «Ο γάμος» και η «Οπερέτα» με θέμα την ιστορία και τις επαναστάσεις του 20ού αιώνα.

Επέστρεψε στην Ευρώπη το 1963 και εγκαταστάθηκε στη Γαλλική Ριβιέρα. Το 1968 ήταν υποψήφιος για το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Πέθανε το 1969, καταλείποντας ένα ιδιαίτερα πρωτότυπο και βαθύ έργο, που τον καθιστά έναν από τους μεγαλύτερους συγγραφείς του 20ού αιώνα.
Στην Ελλάδα έγινε περισσότερο γνωστός τα τελευταία χρόνια. Αυτός που σάρκασε το προλεταριάτο, αγάπησε το ασήμαντο και διακωμώδησε τον «λογοτεχνισμό» του Μπόρχες...

Διαβάστε επίσης:

Η Athena Andreadis και οι «Μύθοι» της στο Sani Festival

Αισχύλεια 2014: Το πρόγραμμα του φεστιβάλ της Ελευσίνας