Στον... κόσμο των υπολογιστών, η τέχνη της καλλιγραφίας προσπαθεί να επιβιώσει!
Σε μια συνοικία 60 χιλιόμετρα περίπου από την πόλη Χανγκτζόου, μια ομάδα κινέζων κατασκευαστών πινέλων καλλιγραφίας αγωνίζονται να επιβιώσουν σε μία εποχή όπου οι άνθρωποι ξεχνούν μέρα με τη μέρα να γράφουν με το χέρι.
Ο 30χρονος Μα Γουανμπιάο παραιτήθηκε από τη δουλειά του σε μία εταιρία τηλεπικοινωνιών, προκειμένου να εργασθεί στην επιχείρηση κατασκευής πινέλων καλλιγραφίας του πατέρα του στο Σανλιάν, γενέτειρα τόσο του ίδιου του Μα, όσο και των κινεζικών πινέλων καλλιγραφίας. «Δεν ξέρω να γράφω με πινέλα καλλιγραφίας. Για να είμαι ειλικρινής η δουλειά δεν αποφέρει κέρδη», λέει ο Μα. Ωστόσο τα τελευταία πέντε χρόνια βλέποντας τον αγώνα του πατέρα του να κρατήσει ζωντανή την οικογενειακή επιχείρηση αποφάσισε να τον βοηθήσει. «Οφείλουμε να κρατήσουμε ζωντανή την παραδοσιακή κινεζική κληρονομιά», λέει ο Μα.
Ως ένα από τους «τέσσερις θησαυρούς της μελέτης», κινέζικος όρος που αναφέρεται στο πινέλο καλλιγραφίας, στο μελάνι, στο χαρτί και στο μελανοδοχείο που χρησιμοποιούνται στην καλλιγραφία, το πινέλο καλλιγραφίας αποτελεί ένα παραδοσιακό καλλιτεχνικό εργαλείο. Η βιομηχανία κατασκευής πινέλων καλλιγραφίας έφθασε στο ζενίθ στη διάρκεια των δεκαετιών 1980 και 1990, με ετήσια παραγωγή 8 εκατ. πινέλα στην περιοχή του Σανλιάν, αντιπροσωπεύοντας το 20% των συνολικών πωλήσεων στην Κίνα.
Το εργοστάσιο «Shanlian Brush Factory» στο οποίο εργάζεται τώρα ο Μα, απασχολούσε εκείνη την εποχή πάνω από 500 εργαζόμενους. Ακόμα και σήμερα, ο Μα και οι συνομήλικοί του εξακολουθούν να θυμούνται το οικείο άρωμα της παιδικής τους ηλικίας, ένα μίγμα κόλλας, μαλλιού και ξύλου.
«Παλαιότερα οι άνθρωποι θεωρούσαν μεγάλη τιμή να δουλεύουν στο εργοστάσιο» θυμάται ο 53χρονος Γου Τζενγκγί. «Ένα ποιοτικό πινέλο καλλιγραφίας εκείνη την εποχή θα μπορούσε να πουληθεί τέσσερα δολάρια ΗΠΑ. Τα καθαρά έσοδα του εργοστασίου άγγιζαν τα 1,2 εκατομμύρια γιουάν ετησίως» λέει ο Μα Τζιλιάνγκ, πατέρας του Μα Γουανμπιάο, ο οποίος διευθύνει το εργοστάσιο. Στο τετραώροφο κτίριο, ο γηραιότερος Μα ανάβει ένα τσιγάρο και θυμάται την πρώτη μέρα δουλειάς στο εργοστάσιο το 1979. Ο πατέρας του ίδρυσε το Shanlian Writing Brush Factory τη δεκαετία του 1950.
Σύμφωνα με τον Μα Τζιλιάνγκ χρειάζονται περισσότερα από 100 βήματα για να δημιουργηθεί ένα πινέλο καλλιγραφίας. Οι μύτες κατασκευάζονται από τρίχες ζώου όπως κατσίκα ή κουνέλι. Η λαβή του πινέλου φτιάχνεται από μπαμπού, αν και μπορούν να χρησιμοποιηθούν και υλικά όπως νεφρίτης ή ελεφαντόδοντο. Ωστόσο, η χρήση του πινέλου καλλιγραφίας άρχισε σταδιακά να περιορίζεται με την αυξανόμενη χρήση των κινητών τηλεφώνων και των ηλεκτρονικών υπολογιστών, με αποτέλεσμα να υποβαθμισθεί γενικά η δεξιότητα της καλλιγραφίας.
«Πολλοί εργαζόμενοι συνταξιοδοτήθηκαν. Είμαι ο μόνος που συνεχίζω να εργάζομαι. Η δουλειά μου εκτιμάται περισσότερο ως τέχνη» λέει ο Γου. Ο Γου διηγείται ότι άρχισε να μελετάει την τέχνη σε ηλικία 18 ετών, εκφράζει όμως τη ανησυχία του ότι η τέχνη αυτή δεν θα παραδοθεί στην επόμενη γενιά τώρα που οι νέες τεχνολογίες λέιζερ αντικαθιστούν σταδιακά τη χειροποίητη γραφή. Εκτός όμως από την επίδραση της σύγχρονης τεχνολογίας, ο Μα Ζζιλιάνγκ υποστηρίζει ότι η έλλειψη μαθητών εξαιτίας των χαμηλών αμοιβών των δασκάλων και των δύσκολων συνθηκών εργασίας, δημιουργούν προκλήσεις για το μέλλον του κλάδου.
Το 2006, το στυλ Χουτζόου στη δημιουργία πινέλων καλλιγραφίας μπήκε στον κινεζικό κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Η τοπική κυβέρνηση της πόλης Χουτζόου δημιούργησε έναν οργανισμό αφιερωμένο στη διάσωση της παραδοσιακής τεχνικής, η οποία έχει καταγραφεί και ως εμπορικό σήμα. Τον Ιούνιο του 2015 η επαρχιακή κυβέρνηση της κομητείας Τζετσιάνγκ αποφάσισε να μετατρέψει το Σανλιάν σε τουριστικό προορισμό. Τα μέχρι τότε διάσπαρτα εργαστήρια κατασκευής πινέλων καλλιγραφίας συγκεντρώθηκαν όλα μαζί σε έναν δρόμο. Εκτός από την κυβερνητική υποστήριξη, οι ίδιοι οι κατασκευαστές βρίσκουν καινοτόμες ιδέες. Προσδίδουν στα πινέλα καλλιγραφίας νέες χρήσεις, ως αναμνηστικά ή δώρα.
Πολλοί Κινέζοι αντιμετωπίζουν το πρώτο κούρεμα ενός βρέφους ως σημαντικό ορόσημο, και τα πινέλα καλλιγραφίας με τρίχες από αυτό το πρώτο κούρεμα έχουν καταστεί ένα αναδυόμενο προϊόν για τη βιομηχανία.
«Πολλοί γονείς δίνουν τα μαλλιά του παιδιού τους από το πρώτο τους κούρεμα στο εργαστήριό μου για να κατασκευασθούν πινέλα καλλιγραφίας», λέει ο Γουάνγκ Ρόνγκερ, ιδιοκτήτης του Workshop Brush Ink Yongxin. Όπως λέει ο Γουάνγκ, πολλοί πελάτες αγοράζουν αυτά τα πινέλα για δώρα στις επετείους γάμου τους. Από την πλευρά του ο Μα Τζιλιάνγκ ξεκίνησε να κατασκευάζει πινέλα καλλιγραφίας για τους οπαδούς του είδους. Δεν απορρίπτει τη χρήση του διαδικτύου και το εργοστάσιό του έχει δημιουργήσει διάφορα ηλεκτρονικά καταστήματα στην Κίνα.
«Μερικοί πελάτες μου λένε να διατηρήσω την παραδοσιακή τεχνική και να μην ακολουθώ τη μόδα. Άλλοι πάλι μου ζητάνε να κάνω αλλαγές και να φτιάξω νέα προϊόντα. Οι απόψεις διίστανται», λέει ο Μα. Πριν από μερικούς μήνες μια ομάδα καθηγητών και φοιτητών από τη Γαλλία επισκέφθηκε το Σανλιάν. Έχοντας ακούσει την ιστορία των πινέλων καλλιγραφίας του Χουτζόου έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον. Για τον Σεν Χεγιούν, ιδιοκτήτη του εργαστηρίου Side Ink Brush Workshop, το αυξημένο διεθνές ενδιαφέρον για τις κινεζικές κλασικές σπουδές και τον κινεζικό πολιτισμό αποτελεί μία καλή ευκαιρία για την αναβίωση της τέχνης της κατασκευής πινέλων καλλιγραφίας. «Όσο υπάρχει κινεζικός πολιτισμός, δεν θα χαθούν τα πινέλα καλλιγραφίας», λέει ο Σεν.
