Το Facebook κλείνει τα 19: Η άνοδος, τα σκάνδαλα και η Meta εποχή

Ήταν 4 Φεβρουαρίου του 2004 όταν ο Μαρκ Ζούκεμπεργκ ίδρυσε το Facebook ως μέλος του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί πως την ημέρα αυτή άλλαξαν κοινωνικές συνήθειες δεκαετιών. Ο πρώτος «βασιλιάς των social media» έκανε αυτό που έλεγε και το όνομά του^. έβαλε σε ένα... ψηφιακό βιβλίο τους χρήστες του.

Αρχικά δικαίωμα πρόσβασης είχαν μόνο οι φοιτητές του Χάρβαρντ. Σταδιακά επεκτάθηκε για την λεγόμενη «Ivy League», όπως χαρακτηριζόταν μια ομάδα οκτώ ελίτ πανεπιστημίων των ΗΠΑ.

Λίγο αργότερα, το 2005, το δικαίωμα πρόσβασης επεκτάθηκε σε μαθητές συγκεκριμένων λυκείων και μέλη ορισμένων μαθητικών κοινοτήτων. Ενώ στις 26 Σεπτεμβρίου 2006 η υπηρεσία έγινε προσβάσιμη σε κάθε άνθρωπο άνω των 13 ετών.

Το όνομα της πλατφόρμας προήλθε από τα έγγραφα παρουσίασης των μελών πανεπιστημιακών κοινοτήτων και προπαρασκευαστικών σχολείων, τα οποία χρησιμοποιούσαν οι νεοεισερχόμενοι σπουδαστές για να γνωριστούν μεταξύ τους.

Η εξέλιξη, οι μάχες, οι επενδύσεις και ο εχθρός από την… Ανατολή

Στα πρώτα χρόνια από την ίδρυσή του, το Facebook μονομάχησε με το αντίπαλο δέος του το Twitter, απορρόφησε το αναδυόμενο Instagram και επένδυσε σε αυτό, πίστεψε στο WhatsApp και πέρασε στη νέα εποχή ως Meta…

Φυσικά, στην 19χρονη ιστορία του υπάρχουν τα στραβοπατήματα, οι κρίσεις και αντίπαλοι εξ Ανατολής που ακούν στο όνομα TikTok.

Αναμφισβήτητα μιλάμε για μια ιστορία άξια ενός κολοσσού που έδωσε στην κυριολεξία άλλο νόημα στην ζωή του παγκόσμιου πληθυσμού τις τελευταίες δύο δεκαετίες.

Άλλωστε, σήμερα το να μην έχει κάποιος λογαριασμό στο Facebook, στο Messenger ή στο Instagram θεωρείται -τουλάχιστον- offline από τον κόσμο.

Η εθιστική διάσταση του Facebook και του Instagram έχει αναλυθεί πολύ καλά σε πλήθος ερευνών. Για να καταλάβει κανείς το μέγεθος του προβλήματος αρκεί να δει το ντοκιμαντέρ The social dilemma, του Τζεφ Ορλόφκσι με τους ειδήμονες να χαρακτηρίζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως μια μάλλον δυσοίωνη όψη της πραγματικότητας της σύγχρονης ζωής.

Η τιτανομαχία με το twitter

Μια φορά και έναν καιρό, όταν τα social media άρχιζαν σιγά-σιγά να βγαίνουν στο ξέφωτο, η πρώτη αναμέτρηση του Facebook ήταν αυτή με το Twitter, δύο μέσα με διαφορετική φιλοσοφία, λογική και στρατηγική προσέγγιση.

Το Facebook έχει ένα πλεονέκτημα στην προσέλκυση μεγαλύτερης μερίδας χρηστών παγκοσμίως. Η πλατφόρμα είναι διαθέσιμη σε περισσότερες από 100 γλώσσες, αντίθετα με το Twitter που είναι διαθέσιμο σε 61. To Twitter στις μέρες του Έλον Μασκ προσπαθεί να βρει τον βηματισμό του και φαίνεται (προς ώρας) να μην απασχολεί ιδιαίτερα τους ιθύνοντες του Facebook που πλέον ο πονοκέφαλος τους ακούει στο όνομα TikTok. Χαρακτηριστικό όλων είναι ότι σήμερα το Τwitter αριθμεί 544 εκατ. προφίλ, ενώ το Facebook 2,9 δισ. προφίλ!

Δείτε το Infographic του Newsbomb.gr

Η νέα εποχή… ή αλλιώς η «meta» εποχή

Τι είναι λοιπόν το metaverse (μετασύμπαν), όρος που χρησιμοποίησε ο τεχνολογικός κολοσσός του Facebook, για να βασίσει τη μετονομασία του σε Meta, δηλώνοντας κατά ένα τρόπο τους μελλοντικούς στόχους και οράματα του κορυφαίου σε δημοφιλία κοινωνικού δικτύου, παγκοσμίως.

Κρίνοντας από την κεντρική ομιλία του Μαρκ Ζούκεμπεργκ, πρόκειται σίγουρα για κάτι που έχει να κάνει με «εμπειρίες». Η άποψη της Meta για το metaverse είναι «μια νέα φάση διασυνδεδεμένων εικονικών εμπειριών που χρησιμοποιούν τεχνολογίες όπως η εικονική (VR) και η επαυξημένη πραγματικότητα (AR)».

Τα άβαταρ

Ο ιδρυτής του Facebook ανήγγειλε τον «διάδοχο του κινητού Ίντερνετ», περιγράφοντας έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι θα επικοινωνούν μέσω των άβαταρ τους σε εικονικές αίθουσες οι οποίες θα αναπαριστούν πιστά τους χώρους εργασίας τους ή και άλλους των δραστηριοτήτων τους. Ακόμη, περιέγραψε έναν κόσμο «επαυξημένης πραγματικότητας» όπου, για παράδειγμα, τα άβαταρ των μαθητών θα αγγίζουν τα δαχτυλίδια του Κρόνου με τους ίδιους να νιώθουν την αίσθηση των σωματιδίων του πάγου στα δάχτυλά τους.

Είναι αυτός ένας κόσμος εφικτός; Πάντως δεν είναι καινούργιος. Τον όρο metaverse (μετασύμπαν), τον συναντά κανείς για πρώτη φορά στη νουβέλα επιστημονικής φαντασίας «Snow Crash» του Νιλ Στίβενσον που κυκλοφόρησε το 1992. Εκεί περιγράφεται πώς η χρήση του διαδικτύου και της εικονικής πραγματικότητας μπορεί να εξελιχθεί στο μέλλον.

Η πρόβλεψή του είναι πως η τεχνολογία που έρχεται θα έχει ανάλογη ισχύ και γι' αυτό θα υπάρξει πολύ μεγάλος ανταγωνισμός σε διάφορους τομείς της ζωής και κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας

Ο ίδιος ο Μαρκ Ζούκεμπεργκ ανέφερε πως οι άνθρωποι «θα ζουν τη ζωή τους μέσα σε αυτό»- θα εργάζονται, θα παρακολουθούν θεάματα, θα κάνουν ταξίδια. Πότε; Σύμφωνα με τους ειδικούς το μέλλον αυτό δεν είναι και τόσο μακρινό.

Για τα (Meta) βάσανα… ευθύνεται το TikTok;

Υπάρχει η άποψη πως για τα «βάσανα» του Facebook ευθύνεται ένα άλλο κοινωνικό δίκτυο, το TikTok το οποίο βρίσκεται σε φάση ανόδου.

Αυτό που φοβάται το Facebook είναι ότι το TikTok «τσιμπάει» τους χρήστες των επόμενων γενιών οι οποίοι μάλιστα δείχνουν να αδιαφορούν για το Facebook.

Ο Μαρκ Ζούκεμπεργκ και η ομάδα του επιχείρησαν να απαντήσουν στην πρόκληση του TikTok λανσάροντας την επιλογή Reels που όμως δεν έχει λάβει την προσδοκώμενη αποδοχή, τουλάχιστον όχι στον βαθμό που θα επιθυμούσαν οι δημιουργοί της, αλλά ούτε να φέρει και τα προσδοκώμενα έσοδα.

Η απόλυτη κόντρα σε αριθμούς

Το TikTok κέρδισε τις εντυπώσεις κατά τη διάρκεια της καραντίνας. Οι χρήστες το χρησιμοποίησαν για να φτιάξουν βίντεο μερικών δευτερολέπτων και να τα μοιραστούν με τους φίλους τους. Αρκεί να σκεφτεί κανείς πως το Facebook χρειάστηκε 19 χρόνια λειτουργίας για να έχει 2,9 δισ. ενεργούς χρήστες το μήνα, ενώ αντίστοιχα το TikTok έχει 1,023 δισ. ενεργούς χρήστες το μήνα. Οι αριθμοί δείχνουν ότι το βασίλειο του Facebook νιώθει την απειλή να έρχεται εξ Ανατολής.

Σημειώνεται ότι το πρώτο εξάμηνο του 2022, το TikTok ήταν η εφαρμογή μη παιχνιδιών με τις περισσότερες λήψεις και τα περισσότερα κέρδη στον κόσμο.

Μάλιστα, το TikTok έχει συγκεντρώσει το 22,8% των γυναικών ηλικίας 18-24 ετών την ίδια στιγμή που στο Facebook μπαίνει μόλις το 2,4% των χρηστών ηλικίας 13-17 ετών και το 9,3% των γυναικών ηλικίας 18-24 ετών.

Facebook και Ιnstagram προσπαθούν απεγνωσμένα να ανταγωνιστούν τη φόρμουλα του ΤikΤok, αυτός είναι εξάλλου και ο λόγος που ο αλγόριθμος προτιμάει πλέον τα βίντεο και προωθεί τα reels, τα οποία είναι συνήθως βίντεο που έπαιξαν στο ΤikΤok πριν από μία εβδομάδα.

Το dislike... ή αλλιώς τα 18 σκάνδαλα

Στα 19 χρόνια του Facebook έχουν αποκαλυφθεί και αρκετά σκάνδαλα. Κάποια από αυτά έχουν δει το φως της δημοσιότητας και μάλιστα από έγκριτα Μέσα παγκόσμιας εμβέλειας.

1. Το 2013, ο χάκερ whitehat προσπάθησε να αναφέρει ένα σφάλμα ασφαλείας στο Facebook. Όταν κανείς δεν απάντησε, χάκαρε τον λογαριασμό του Μαρκ Ζούκερμπεργκ και δημοσίευσε το σφάλμα στον τοίχο του. Πηγή: Washington Post
2. Το 2014, το Facebook αντιμετώπισε κριτική για τη διεξαγωγή ψυχολογικών τεστ σε 70.000 μη συναινούντες συμμετέχοντες το 2012, αφαιρώντας ορισμένες λέξεις από τα newsfeed των χρηστών ώστε να ελέγξει πώς αυτό επηρέαζε τις αντιδράσεις τους στις αναρτήσεις. Η COO του Facebook, Sheryl Sandberg, δήλωσε τότε: «Αυτό ήταν μέρος της συνεχούς έρευνας που κάνουν οι εταιρείες για να δοκιμάσουν διαφορετικά προϊόντα, και αυτό ήταν. Η επικοινωνία δεν ήταν καλή. Και για αυτήν την επικοινωνία, ζητάμε συγγνώμη. Δεν θέλαμε ποτέ να σας στενοχωρήσουμε». Πηγή: The Guardian
3. Η εταιρεία αντιμετώπισε έντονες επικρίσεις για παραπληροφόρηση σχετικά με τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ του 2016, ειδικά μετά από ένα ρεπορτάζ του Buzzfeed που έδειξε ότι οι ψευδείς ειδήσεις ξεπέρασαν τις πραγματικές. Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ δημοσίευσε στο Facebook μια συγγνώμη και είπε ότι η εταιρεία σκοπεύει να βελτιώσει. τον αλγόριθμο. Πηγή: Facebook, Buzzfeed
4. Το 2018, όταν κυκλοφόρησε η είδηση ​​για το σκάνδαλο της Cambridge Analytica αποκαλύφθηκε ότι η εταιρεία ανάλυσης δεδομένων συγκέντρωνε για χρόνια παράνομα δεδομένα από δεκάδες εκατομμύρια χρήστες του Facebook για στόχευση διαφημίσεων κατά τις εκλογές του 2016. Πηγή: Business Insider
5. Ο Μαρκ Ζούκεμπεργκ κατέθεσε ενώπιον του Κογκρέσου σε μια έντονη ακρόαση τον Απρίλιο του 2018. Τότε, ο συνιδρυτής του WhatsApp, Μπράιαν Άτκον, πυροδότησε επίσης το κίνημα #deletefacebook. Πηγή: The Guardian
6. Το 2018 σηματοδότησε επίσης μια από τις πιο σκοτεινές στιγμές στην ιστορία του Facebook, καθώς δημοσιεύματα αποκάλυψαν ότι το κοινωνικό δίκτυο χρησιμοποιήθηκε για την υποκίνηση γενοκτονίας κατά της μουσουλμανικής μειονότητας Ροχίνγκια στη Μιανμάρ από στρατιωτικούς αξιωματούχους της χώρας. Ο επικεφαλής του τμήματος κυβερνοασφάλειας του Facebook είπε στους New York Times ότι διαπίστωσε «σαφείς και σκόπιμες προσπάθειες για κρυφή διάδοση προπαγάνδας που συνδέονταν άμεσα με τον στρατό της Μιανμάρ». Τα Ηνωμένα Έθνη χαρακτήρισαν την κατάσταση «ένα κλασικό παράδειγμα εθνοκάθαρσης». Το Facebook ανακοίνωσε ότι θα έπρεπε να είχε κάνει περισσότερα για να το σταματήσει. Πηγή: New York Times
7. Το 2019, η FTC επέβαλε στο Facebook πρόστιμο 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων για παραβιάσεις του απορρήτου των χρηστών, το οποίο ήταν πρόστιμο ρεκόρ για μια εταιρεία τεχνολογίας. Πηγή: Business Insider
8. Το Facebook ανακοίνωσε επίσης τα σχέδιά του να κυκλοφορήσει ένα κρυπτονόμισμα που ονομάζεται Libra και τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, ο Μαρκ Ζούκεμπεργκ κατέθεσε για άλλη μια φορά ενώπιον επιτροπής της Βουλής των Αντιπροσώπων σχετικά με τις οικονομικές επιπτώσεις και τους κανονισμούς σχετικά με το κρυπτονόμισμα. Πηγή: Business Insider
9. Τον Νοέμβριο του 2019, περισσότερες από 4.000 σελίδες εσωτερικών εγγράφων του Facebook διέρρευσαν μια αγωγή από έναν προγραμματιστή. Τα έγγραφα αποκάλυψαν πώς η εταιρεία έκοψε την πρόσβαση των προγραμματιστών στα δεδομένα, σχεδίαζε να παρακολουθεί τις τοποθεσίες των χρηστών Android και εξέταζε το ενδεχόμενο να χρεώνει τους προγραμματιστές για την πρόσβαση στα δεδομένα χρήστη, μεταξύ άλλων. Πηγή: Business Insider
10. Τον ίδιο μήνα, το BuzzFeed και το Bloomberg αποκάλυψαν ότι το δεύτερο εξάμηνο του 2016 το Facebook προσπάθησε να εξαγοράσει τον προκάτοχο του TikTok, Musical.ly. Το ενδιαφέρον της εταιρείας για την εφαρμογή με έδρα την Κίνα προκάλεσε έλεγχο από τις αρχές και επικρίσεις από την κοινωνία των πολιτών. Πηγή: Business Insider
11. Το Facebook ανακοίνωσε τον Ιανουάριο του 2020 ότι δεν θα ελέγχει τις διαφημίσεις πολιτικών στις πλατφόρμες του, επιτρέποντάς τους να δημοσιεύουν αναρτήσεις που θα μπορούσαν να περιέχουν παραπληροφόρηση. Η εξέλιξη αυτή είχε αρνητικές επιπτώσεις καθώς το μέσο μετατράπηκε σε εμπόλεμη ζώνη με αθρόα χρήση προπαγάνδας. Το Twitter απαγόρευσε τις πολιτικές διαφημίσεις.
12. Ο Μαρκ Ζούκεμπεργκ ανακοίνωσε ότι δεν θα αφαιρέσει την ανάρτηση του τότε Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ που έγραφε «όταν αρχίσουν οι λεηλασίες, αρχίζουν οι πυροβολισμοί», καθώς η εταιρεία ασπάζεται την πολιτική της να εξαιρεί αξιοσημείωτα στοιχεία από τους κανόνες περιεχομένου. Η κίνηση οδήγησε σε διαφημιστικό μποϋκοτάζ του Facebook.
13. Εντείνεται ο έλεγχος του τρόπου με τον οποίο το Facebook χειρίζεται το περιεχόμενο σε σχέση με την ολοένα και πιο πολιτικοποιημένη πανδημία COVID-19, τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ από την αστυνομία και τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές του 2020. Πηγή: Business Insider
14. Ο Μαρκ Ζούκεμπεργκ παρουσιάζεται σε ακρόαση για παράβαση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας στο Κογκρέσο τον Ιούλιο του 2020 μαζί με τους CEO της Amazon, της Apple, της Google και της Alphabet. Οι βουλευτές καταλήγουν αργότερα στο συμπέρασμα ότι και οι τέσσερις εταιρείες είναι μονοπώλια και πρέπει να ρυθμιστούν. Πηγή: Business Insider
15. Μια αναλύτρια δεδομένων του Facebook, η Sophie Zhang, που έγινε πληροφοριοδότης, εμφανίζεται τον Σεπτέμβριο του 2020 κατηγορώντας την εταιρεία ότι απέτυχε να σταματήσει την πολιτική χειραγώγηση από ξένες κυβερνήσεις. Αργότερα θα καταθέσει ενώπιον της αρμόδιας επιτροπής στη Βουλή των Κοινοτήτων στη Βρετανία. Πηγή: Business Insider
16. Οι δράστες της εξέγερσης του Καπιτωλίου των ΗΠΑ στις 6 Ιανουαρίου 2021, βρέθηκε να έχουν οργανωθεί μέσω του Facebook, καθώς και σε άλλες πλατφόρμες. Ο Μαρκ Ζούκεμπεργκ και οι διευθύνοντες σύμβουλοι της Google και του Twitter θα καταθέσουν αργότερα ενώπιον του Κογκρέσου για παραπληροφόρηση. Το Facebook μπλόκαρε τον Ντόναλντ Τραμπ λίγο μετά τις 6 Ιανουαρίου, λόγω του αντιληπτού ρόλου του στην υποκίνηση βίας σε σχέση με την εξέγερση. Πηγή: Business Insider
17. Το Εποπτικό Συμβούλιο του Facebook επικρίνει την εταιρεία τον Μάιο του 2021 επειδή απέφυγε τις ευθύνες της για την αναστολή του Τραμπ και την έκδοση «αυθαίρετης ποινής». Ένα από τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου παραδέχθηκε, για λογαριασμό του Facebook ότι υπήρξε νωχελικότητα στην ανάληψη δράσης. Πηγή: Business Insider
18. Και ενώ τα σκάνδαλα είχαν αρχίσει να… ξεφτίζουν, ένα ακόμη και πιθανώς μεγαλύτερο, έρχεται στο προσκήνιο από την Cambrige Analytica. Πρώην υπάλληλος του Facebook που έγινε πληροφοριοδότης δημοσίου συμφέροντος παρέδωσε έγγραφα στη Wall Street Journal τον Σεπτέμβριο του 2021. Τα έγγραφα υπογραμμίζουν την ανησυχία των εργαζομένων για τις επιχειρηματικές πρακτικές της εταιρείας και απραξία της διοίκησης, στο βωμό της επίτευξης των οικονομικών στόχων.

Διαβάστε επίσης

Χιλιάδες θέσεις εργασίας και ψώνια στο… Μetaverse - Τι «εκπλήξεις» μας φέρνει η τεχνολογία το 2023

ChatGPT: Ένα «τρομακτικό» πολυεργαλείο που θέλει να αλλάξει το Ίντερνετ - Μπορεί;

Παιδιά και social media: Οι κίνδυνοι και οι αριθμοί που τρομάζουν - Τι λένε οι ειδικοί

Δείτε όλο το Weekend Edition εδώ