Δράμα: Οι νέοι της Καλής Βρύσης αναβίωσαν και φέτος τα Μπαμπούγερα

Ο ιδιαίτερα καλός καιρός που επικράτησε φέτος είχε ως αποτέλεσμα την προσέλκυση εκατοντάδων επισκεπτών από ολόκληρη την ανατολική Μακεδονία για να ζήσουν από κοντά ένα έθιμο που χάνεται στα βάθη των αιώνων και που με την τελευταία απόφαση του ΥΠΠΟ εγγράφηκε ως ένας νέο στοιχείο στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Η Καλή Βρύση, ένα από τα πιο γνωστά χωριά του δήμου Προσοτσάνης, στα ορεινά της ακριτικής Δράμας, κάθε χρόνο το τριήμερο των Θεοφανίων, στη λήξη του Αγίου Δωδεκαημέρου, αποτελεί το επίκεντρο της αναβίωσης ενός δρώμενου που έχει περάσει αναλλοίωτο από γενιά σε γενιά.

Χάρη στους νέους ανθρώπους, στομ δυναμισμό, τον αυθορμητισμό, την αποφασιστικότητα που τους διακρίνει, κυρίως όμως χάρη στην αγάπη τους για τον τόπο που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν, τα τελευταία χρόνια η Τοπική Κοινότητα της Καλής Βρύσης αποτελεί πόλο έλξης επισκεπτών που έρχονται το χωριό για να ζήσουν από κοντά την αναβίωση του πανάρχαιου εθίμου.

Το τριήμερο 6,7 και 8 Ιανουαρίου μικροί και μεγάλοι κάτοικοι του χωριού, στην πλειοψηφία τους άντρες, θα μεταμφιεστούν, θα ξεχυθούν στους δρόμους και θα γεμίσουν το χωριό από τις φωνές, τα τραγούδια και τους εκκωφαντικούς ήχους των κουδουνιών που έχουν κρεμασμένα στη μέση τους.

Μια επιβλητική στολή γεμάτη ιστορία

Τα Μπαμπούγερα με την εντυπωσιακή και επιβλητική μορφή τους ξεχύνονται στους δρόμους μετά τον αγιασμό των υδάτων ανήμερα των Θεοφανίων και χτυπούν τον κόσμο με το σακίδιο στάχτης που κρατούν στο χέρι για να ξορκίσουν το κακό.

Η μάσκα που γίνεται από δέρματα ζώων έχει τη μορφή τράγου που συμβολίζει το ζώο που έχει δύναμη για ζωή. Επίσης, τα κουδούνια που ζώνονται στη μέση βγάζουν έναν ήχο για να ξυπνήσουν τη φύση. Η καμπούρα που τοποθετείται πίσω στην πλάτη συμβολίζει τη γριά μπάμπω που έχει αποδώσει τους καρπούς της ζωής, δηλαδή τους απογόνους και με τον τρόπο αυτόν τιμάται η συμβολή όλων των ηλικιωμένων στη διατήρηση των παραδόσεων και στη διάδοσή τους από γενιά σε γενιά. Να σημειωθεί ότι αρκετές από τις στολές που φορούν σήμερα οι νέοι κατά το έθιμο κατασκευάστηκαν ακόμα και πριν από εκατό χρόνια, γι' αυτό και γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια συντήρησής τους.

Από τον θεό Διόνυσο στον Μέγα Αλέξανδρο και τους φοβισμένους Τούρκους

Σύμφωνα με τις λαϊκές παραδόσεις και τους τοπικούς θρύλους τα Μπαμπούγερα κατά την εποχή του Διόνυσου, ήταν σάτυροι, ακόλουθοι του θεού που ζούσαν μια ανέμελη ζωή.

Στα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου, λέγεται ότι αυτούς χρησιμοποίησε ο μεγάλος στρατηλάτης στις εκστρατείες του με σκοπό να τραπούν σε φυγή οι ελέφαντες του Πέρση βασιλιά τρομάζοντας από τον ήχο των κουδουνιών.

Την περίοδο της τουρκοκρατίας, κανένας Τούρκος φοροεισπράκτορας δεν πάτησε το πόδι του στην Καλή Βρύση για να πάρει το λεγόμενο χαράτσι των Ελλήνων προς τους Τούρκους γιατί έκαναν της εμφάνιση τα άγρια σε όψη Μπαμπούγερα και τους τρομοκρατούσαν, με αποτέλεσμα να τρέπονται σε φυγή.

Η λατρεία του Διονύσου στην Καλή Βρύση

Τα Μπαμπούγερα, ως έθιμο, έχει τις ρίζες του στη λατρεία του θεού Διονύσου κι αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο αφού το 1996 η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως ένα σημαντικό ιερό της λατρείας του θεού Διονύσου μόλις 2 χλμ έξω από την Καλή Βρύση.

Η ανασκαφή αποκάλυψε το συγκρότημα του ιερού στη θέση μικρή Τούμπα. Η περιοχή αυτή δεσπόζει σε όλη την κοιλάδα του ποταμού Αγγίτη επάνω σε ένα πλάτωμα και αποτελεί φυσική θέση αρκετά αξιόλογη, σημαντική για διάφορες εποχές ανάμεσα στα βουνά Μενοίκιο και Φαλακρό σε μικρή απόσταση από το σπήλαιο Μααρά Αγγίτη. Πρόκειται για ένα ορθογώνιο κτηριακό συγκρότημα, διαστάσεων 34x16μ. που σώζεται σε καλή κατάσταση και εσωτερικά χωρίζεται σε τρεις κύριες περιοχές που αποτελούν τις λειτουργικές ενότητες του ιερού, με κύριο χώρο αδύτου τον πρώτο χώρο που χρονολογικά ανήκει στο τέλος του 4ου με αρχές του 3ου αιώνα π. Χ.

Ο θεός Διόνυσος ήταν ο θεός της καρποφορίας, της ηδονής, της αμπέλου και του θεάτρου. Γιος μιας χθόνιας θεάς, της Σεμέλης και του ουράνιου θεού Δία, καρπός μιας παράνομης σχέσης που εξαιτίας αυτής φυγαδεύτηκε στη Θράκη όπου μεγάλωσε εκεί. Λατρεύτηκε στην περιοχή αυτή με ιδιαίτερο πάθος επειδή έδωσε την ελπίδα στον άνθρωπο και της ένθεης μανίας να υπερβεί τα όρια του.