Χανιά: Το έθιμο του κλεψίματος, φρουράς και καύσης του Ιούδα

«Τα έθιμα του τόπου μας, κρατούν ζωντανή την ταυτότητα μας και οφείλουμε να ενισχύουμε με τη γνώση τους, τα παιδιά και τις επόμενες γενιές». Η συγκεκριμένη θέση αφορά την κεντρική σκέψη, που οδήγησε στην απόφαση αναβίωσης ενός εθίμου στα Παλαιά Ρούματα Χανίων, το οποίο διεκόπη δύο φορές, παρά το ότι εμπλούτιζε την Ανάσταση το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου και τις ζωές των κατοίκων τη συγκεκριμένη περίοδο.

Το έθιμο αφορούσε τη δημιουργία του χώρου καύσης του Ιούδα, τη φρούρηση του ομοιώματος ώστε να μην το κλέψουν οι αντίπαλες γειτονιές ή ενορίες, το κάψιμο του Ιούδα, καθώς και στη μεγάλη συνάντηση που ακολουθούσε με όλους του συγχωριανούς να αποδεικνύουν πως, μέσα από το όλοι μαζί, μέσα από μία παρέα, μπορούν οι άνθρωποι να ανθίζουν, να αντλούν δύναμη, να συνεχίζουν την καθημερινότητα τους. Εποχές που τα έθιμα στήριζαν τη ζωή αλλά και την καθημερινότητα πολύ μικρών κοινωνιών, όπως σε χωριά των οποίων η σύνδεση με το αστικό κέντρο ήταν χρονοβόρα. Κι όμως, οι Ρουμαθιανοί δεν επέτρεψαν στη λήθη να το αφανίσει.

Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Μανόλης Μπομπολάκης πρόεδρος του Σωματείου Λαϊκής Βιβλιοθήκης Παλαιών Ρουμάτων μας εξηγεί πως, «Το υπέροχο αυτό έθιμο, διεκόπη μία φορά από την Επταετία των Συνταγματαρχών και μία από την αστυφιλία και τη μετανάστευση των κατοίκων για μία καλύτερη ζωή. Είναι το έθιμο το οποίο στήριζαν τα παιδιά κι οι νέοι της περιοχής μας, υποστήριζαν με την παρουσία τους οι μεγαλύτεροι και μας γέμιζε με εικόνες, στιγμές, ιστορίες που για μήνες κρατούσαν στις κουβέντες μας και τις παρεΐστικες εξιστορήσεις μας».

Η «Λαϊκή Βιβλιοθήκη Παλαιών Ρουμάτων» που ιδρύθηκε το 1944 είναι ακόμη μία απόδειξη πως στα Παλαιά Ρούματα, η συλλογική προσπάθεια νέων, επιφανών ανθρώπων του χωριού είχαν ανέκαθεν στόχο τη μόρφωση και την πληροφόρηση των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής, μα πάνω από όλα, αναγνώριζαν την αξία της συμμετοχής. Σήμερα η Βιβλιοθήκη που λειτουργεί σε ένα σύγχρονο χώρο, με κυρίαρχο στόχο της την άνοδο του μορφωτικού επιπέδου των κατοίκων, την αναβάθμιση του πολιτιστικού επιπέδου της περιοχής, καθώς και τη διατήρηση παράδοσης και ιστορίας, «...είναι στην ουσία και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παλαιών Ρουμάτων», μας λέει ο κ. Μπομπολάκης, ο οποίος σε συνεργασία με την Κοινωφελή Επιχείρηση του Δήμου Πλατανιά στα Χανιά, αποφάσισαν ότι: «το έθιμο του Κλεψίματος, Φρουράς και Καύσης του Ιούδα, θα αναβιώσει, τα παιδιά μας θα μάθουν για τις ιστορίες του Πάσχα, της Ανάστασης, τις παρέες του χωριού, την αξία της συνύπαρξης. Το έθιμο Καύσης του Ιούδα και φρούρησης του από τυχόν κλέψιμο, ήταν ένα περιπαιχτικό έθιμο που γεννούσε ιστορίες, ειδικά όταν κάποιοι φρουροί του Ιούδα κοιμόντουσαν ή ξεχνιόντουσαν. Κάποια χρονιά μάλιστα, όταν τα παιδιά έκλεψαν τον Ιούδα, υπήρξε ένταση μεταξύ τους, ενεπλάκησαν κάποιοι ενήλικες, ένας εκ των οποίων στην τροζάδα του, τράβηξε όπλο με αποτέλεσμα τη σύλληψη του και την καταδίκη του σε επτά χρόνια φυλάκισης... Το έθιμο το έπαψε το καθεστώς των Συνταγματαρχών, διότι δεν ήθελαν να συγκεντρώνεται πολύς κόσμος. Η πτώση της δικτατορίας, έφερε το επόμενο Πάσχα και πάλι το έθιμο να ανθίζει και μάλιστα εκείνη τη χρονιά, ο Ιούδας είχε επτά κεφάλια, θέλοντας να δείξουν οι παλιοί μας ότι καίνε το Ιούδα και τα επτά χρόνια της Δικτατορίας».

Όπως μαθαίνουμε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ τα χρόνια που ήρθαν μετά το 1974 έφεραν το χωριό στη δύσκολη θέση, να βλέπει τους ανθρώπους του να φεύγουν για τις πόλεις. Το έθιμο άρχισε να φθίνει, τα λίγα παιδιά δεν είχαν τη δυνατότητα να το διατηρήσουν… «Όμως πέρυσι, αναβίωσε για δεύτερη φορά. Κι είναι λογικό, αφού όλοι στο χωριό είχαμε πάντα καλές αναμνήσεις, διότι εκείνα τα χρόνια δεν υπήρχαν πολλές ευκαιρίες διασκέδασης. Σήμερα, με την αναβίωση, τα παιδιά είναι πάλι λίγα, οπότε οι ενήλικες έχουν τον πρώτο λόγο. Για όλους μας στα Παλαιά Ρούματα, στις γειτονιές μας, υπήρχε και υπάρχει η πίστη πως η Προδοσία είναι μία πολύ βρώμικη πράξη, επιφέρει το κακό στην κοινωνία και σίγουρα ποτέ δεν την αγάπησε κανείς. Καίμε την πράξη, διώχνουμε μακριά τα αποτελέσματα της, την τιμωρούμε την προδοσία. Είναι σημαντικό τα έθιμα σε μία χώρα να προστατεύονται. Πατρίδα που δεν το πράττει, τόπος που δεν τα σέβεται, είναι καταδικασμένος στην αφάνεια. Θα υποκύψει, μιας και όπου δεν υπάρχει πολιτιστική ταυτότητα, δεν υπάρχει πολιτισμός, δεν υπάρχει αίσθημα, συναίσθημα, αντίληψη, όνειρο, ορίζοντας» μας εξηγεί ο Μανόλης Μπομπολάκης.

Σήμερα, τα Παλαιά Ρούματα έχουν 270 κάτοικους και το βράδυ της Ανάστασης ο τόπος χαμογελάει, βλέποντας πως πάνω από 800 άτομα έρχονται για να ζήσουν την Ευλογία της Ανάστασης του Κυρίου, να ζήσουν την αναβίωση του εθίμου και να συμμετέχουν την επόμενη μέρα Πασχαλιάς, την Κυριακή, στη μεγάλη μάζωξη του Χωριού. «Αντικριστά αρνιά στις φωτιές, κοκορέτσι, πασχαλινά εδέσματα θα προσφερθούν για τη φιλοξενία όσων βρεθούν δίπλα μας, αλλά συγκινούμαστε όταν φέρνουμε στη μνήμη μας όλα όσα συνέβαιναν τα παλιά χρόνια», μνημονεύει ο κ. Μπομπολάκης εξηγώντας πως: «Τότε, μέρα του Πάσχα, το πρωί ο καθένας ξυπνούσε, έτρωγε κάτι πρόχειρο στο σπίτι και ακολουθούσε η μεγάλη βόλτα με τις συντροφιές στα καφενεία του χωριού. Κεράσματα, φαγητό, κρασάκι, κουβέντες, γέλια, συζητήσεις, μέχρι αργά το βράδυ. Η χαρά της επικοινωνίας σε όλο της το μεγαλείο».

Στο χωριό υπάρχει και μία μεγάλη αίθουσα χωρητικότητας 400 ατόμων σε περίπτωση που ο καιρός έχει γκρίνιες… «Η μεγαλύτερη όμως γκρίνια, το λέω και θα το λέω συνέχεια, είναι όταν δεν δώσουμε εμείς οι μεγάλοι το μήνυμα στα παιδιά, στους νέους, ότι η παράδοση τους έχει ανάγκη όλους. Είναι το απαραίτητο προζύμι για τη ζωή τους κι εμείς εδώ στα Ορεινά Παλαιά Ρούματα γνωρίζουμε πολύ καλά την αξία των εθίμων».