Το ορεινό χωριό της Αρκαδίας που αποκαλείται «μπαλκόνι στο Μαίναλο»
Το χωριό «στολίδι» στις πλαγιές του Μαινάλου που θα σας μαγέψει με την πρώτη ματιά
Το Βαλτεσινίκο είναι ένα όμορφο, γραφικό και φιλόξενο χωριό της ορεινής Γορτυνίας.
Χτισμένο σε υψόμετρο 1150 μ., είναι από τα πιο ορεινά χωριά της Αρκαδίας. Βρίσκεται βορειοδυτικά της Βυτίνας και απέχει 6 χιλ. από τα Μαγούλιανα και 60 χιλ. από την Τρίπολη, προς το δρόμο του Πύργου. Παλιότερα είχε 800 περίπου κατοίκους, σήμερα όμως κρατά μόλις 200.
Το χωριό έχει έκταση 41 τ. χιλ. Από αυτά τα 12 είναι γεωργική έκταση, τα 22 είναι βοσκοτόπια και τα 5 ελατοσκέπαστο δάσος. Πριν λίγα χρόνια το χωριό ανθούσε.
Δυστυχώς, ακολουθώντας τη μοίρα των χωριών της ορεινής Αρκαδίας, το χωριό άρχισε να ερημώνει μετά τον πόλεμο, γνωρίζοντας έντονη μετανάστευση. Σήμερα λειτουργεί ένα Δημοτικό Σχολείο και ένα Ιατρείο. To χειμώνα το χωριό είναι τυλιγμένο στην πάχνη και συχνά αποκλείεται από το χιόνι.
Στο Βαλτεσινίκο οδηγεί δρόμος 12 χιλ. που ξεκινά στο 50 χιλ. του δρόμου Τρίπολης Πύργου μετά τη Βυτίνα. Ο δρόμος περνά πρώτα από τα Μαγούλιανα. Ενας δεύτερος δρόμος για το χωριό, με λιγότερες στροφές και που παρακάμπτει τα Μαγούλιανα είναι λίγο πιο πέρα, μετά το ξενοδοχείο "Ξενία".
Και οι δύο διαδρομές περνούν από το επιβλητικό σανατόριο "Της Μάνας", που λειτουργούσε μέχρι τον πόλεμο. Από εκεί αρχίζει ο δρόμος του Βαλτεσινίκου. Η διαδρομή μέσα από ένα υπέροχο ελατοσκέπαστο τοπίο και ανάμεσα σε αιωνόβια έλατα είναι συναρπαστική. Μετά τα Μαγούλιανα, ο δρόμος αρχίζει να κατηφορίζει. Τα πρώτα σπίτια του χωριού διακρίνονται από απόσταση 2 χιλ.
Κατηφορίζοντας το δαντελένιο δρόμο φθάνουμε στη θέση "Κούντελη" όπου παρουσιάζεται ολόκληρο το χωριό. Με πανοραμική θέα, αμφιθεατρικά χτισμένο στους πρόποδες του υψώματος του Παλιόκαστρου, με παραδοσιακά πετρόκτιστα σπίτια. Το όμορφο πετρόκτιστο Δημοτικό Σχολείο, οι πολλές εκκλησίες, τα καλοπεριποιημένα 350 σπίτια και τα τρεχούμενα νερά δίνουν την εικόνα ενός ζωντανού χωριού.
Πάνω από τον οικισμό δεσπόζουν ζωσμένες από το ελατόδασος τρείς κορυφές του Μαινάλου, το Παλαιόκαστρο (1435μ.), το Αλογοβούνι και το Ψηλό Βουνό. Η θέα είναι μαγευτική, με τις ελατοσκέπαστες πλαγιές, τα καταπράσινα περιβόλια, τις βαρύσκιωτες καρυδιές, τις πανύψηλες λεύκες και γύρω να απλώνεται πανέμορφο το ελατόδασος. Στην κορυφή Παλαιόκαστρο βρίσκονται τα λείψανα μεσαιωνικού οχυρού.
Μέσα στο χωριό υπάρχουν δέκα εκκλησίες: Αγ. Γιώργιος, Αγιοι Θεόδωροι, Αγ. Ταξιάρχης, Αγία Βαρβάρα, Αγ. Δημήτρης, Αγ. Αικατερίνη, Αγ. Θεράπων, Αγ. Κωνσταντίνος, Παναγίτσα, Αγ. Μαρίνα, και Αγ. Τρύφων, το κοιμητήρι του χωριού. Πολλές από αυτές είναι αριστουργήματα αρχιτεκτονικής.
Οι μεγαλύτερες και πιο αξιόλογες είναι αυτές των Αγίων Θεοδώρων στο κέντρο του χωριού και του Αϊ Γιώργη, αληθινό κομψοτέχνημα, με το χαρακτηριστικό οκταγωνικό της τρούλο, χτισμένη από Λαγγαδιανούς μαστόρους. Εντονη είναι η ομοιότητά της με το ναό της Αγίας Κυριακής της Δημητσάνας, ένδειξη ότι έχει κατασκευασθεί από τους ίδιους μαστόρους.
Αξιόλογο είναι επίσης το εκκλησάκι των Ταξιαρχών κοντά στην κάτω πλατεία, χτισμένο το 1824. Εξω από το χωριό υπάρχουν επίσης και άλλα 5 εκκλησάκια. Κοντά στο χωριό, παράλαμψη του δρόμου για τη Μυγδαλιά οδηγεί στο όμορφο φαράγγι του Κάψαλη και το μικρό χωριό Ολομάδες. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα δύο παλιά μοναστήρια που είναι κοντά στο χωριό. Η Μονή της Κοίμησης της Θεοτόκου στο δρόμο για τη Μυγδαλιά (1 χιλ.), - η οποία λειτουργεί έως σήμερα - και η ιστορική Μονή του Αγίου Νικολάου. στο φαράγγι του Κάψαλη. Και στα δύο μοναστήρια σώζονται τα καθολικά και τα κελιά.
Στο πάνω μέρος του χωριού υπάρχει κεφαλάρι, του οποίου το νερό περνάει μέσα από αυτό. Υπάρχουν επίσης αρκετές πετρόχτιστες βρύσες. Ξεχωρίζουν επίσης η κάτω πλατεία, το πολιτιστικό κέντρο, δωρεά των αδελφών Σοφιανόπουλου, όπου λειτουργεί δανειστική βιβλιοθήκη, και το όμορφο σπίτι της οικογένειας Ορφανού.
Εδώ και μερικά χρόνια έχει καθιερωθεί τοπικό πανηγύρι που γίνεται στις 17 Αυγούστου δίπλα από το μοναστήρι της Παναγίας, υπό την αιγίδα του Δήμου σε συνεργασία με τον τοπικό δραστήριο πολιτιστικό σύλλογο. Το πανηγύρι συνδέται με την αναβίωση του αλωνίσματος που γίνεται σε παρακείμενο μεγάλο αλώνι, με παρουσία πολύ κόσμου από το χωριό και την γύρω περιοχή.
Βόρεια του Βαλτεσίνικου και σε απόσταση τριών χιλ. εκτείνεται ο "Βαλτεσινιώτικος Κάμπος" με τα χωράφια και τις καλλιέργεις των κατοίκων. Β.Α. του κάμπου και στα όρια των Δημοτικών Διαμερισμάτων Βαλτεσινίκου-Μυγδαλιάς, στη θέση "Αγία Παρασκευή", υπάρχουν ερείπια αρχαίου ναού. Τον ναό ταυτίζουν μερικοί μελετητές με τον ναό της Αρτέμιδος που μνημονεύει ο Παυσανίας, όπου και τοποθετούν τη θέση των Αρχαίων Λουσών.
Aπό το Βαλτεσινίκο o δρόμος συνεχίζει προς τα χωριά Μυγδαλιά (5 χιλ.), Κερπινή, Δρακοβούνι και Θεόκτιστο, για να καταλήξει στον οδικό άξονα 111.
Η ονομασία του χωριού
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η ονομασία του χωριού, που είναι γεγονός ότι είναι η μοναδική στην Ελλάδα, κάτι που και ο Καθηγητής Πολίτης επισημαίνει. Εχουν κατατεθεί αρκετές απόψεις και θεωρίες σχετικά με την ονομασία του.
Σύμφωνα με μια άποψη η κατάληξη "-ικο" παραπέμπει σε σλαβικό όνομα και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι από την περιοχή πέρασαν Σλάβικα φύλα. Οι υποστηρικτές της άποψης αυτής υπερθεματίζουν μάλιστα επικαλούμενοι και την ύπαρξη και άλλων τοπωνυμιών στην περιοχή με την ίδια κατάληξη: "Μπεζένικο", Γκαρζένικο", "Μπαρμπεσινίκο".
Προσπάθειες όμως που έγιναν σε πολλά ελληνικά και ξένα λεξικά δεν απέδωσαν και συγκεκριμένα δεν βρέθηκε κάποιο όνομα, λέξη ή τοπωνύμιο που να δικαιολογεί ότι κάποιο Σλάβοι ήλθαν στον τόπο αυτόν και του έδωσαν το όνομα του δικού τους τόπου.
Μια άλλη άποψη, που φαίνεται και η επικρατέστερη, διατείνεται ότι η ονομασία του χωριού προέρχεται από τα συνθετικά "Βάλτες" που σημαίνει τόπο με πολλά νερά, κάτι που όντως υπάρχει στο χωριό, (Κεφαλόβρυσο - Μαλίκας - Σμόλη - Αγιος Θανάσης - Καριάσκης κ.λ.π.) και "σινίκο", που -εάν δεν ληφθεί υπ' όψιν η ορθογραφία- σημαίνει συνοικισμός, ένωση οικισμών.
